Περί Αλός: ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Β' ΜΕΡΟΣ

Φίλες και φίλοι,

Σας καλωσορίζω στην προσωπική μου ιστοσελίδα «Περί Αλός» (Αλς = αρχ. ελληνικά = η θάλασσα).
Εδώ θα βρείτε σκέψεις και μελέτες για τις ένδοξες στιγμές της ιστορίας που γράφτηκε στις θάλασσες, μέσα από τις οποίες καθορίστηκε η μορφή του σύγχρονου κόσμου. Κάθε εβδομάδα, νέες, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις θα σας κρατούν συντροφιά.

Επιβιβαστείτε ν’ απολαύσουμε παρέα το ταξίδι…

Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας

Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Β' ΜΕΡΟΣ

Δυνατότητες εφαρμογής τους

στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό

Περί Αλός

Του Υποπλοιάρχου (Μ) Κ. Αναστασoπούλου ΠΝ

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση»,

τ.568, σ.63. Έκδοση ΥΙΝ / ΓΕΝ, ΜΑΡ – ΜΑΪ 2009.

Ανάρτηση στο Περί Αλός με την έγκριση της ΝΕ.

…συνέχεια από το Α΄ΜΕΡΟΣ

Το Αμερικανικό Ναυτικό σχεδιάζει να αντικαταστήσει

τις φρεγάτες τύπου Perry και τα πλοία ναρκοπολέμου

τύπου Osprey και Avenger που διαθέτει, με 55 νέα

πλοία μιας νέας κλάσης η οποία κωδικοποιείται ως

Littoral Combat Ship (LCS). Στην φωτογραφία το LCS-2

“Independence”. ΦΩΤΟ: en.wikipedia.org

γ. Πλοία εναλλασσομένων αποστολών

Αν και η έννοια της οικονομίας στους στρατιωτικούς όλου του κόσμου έχει αρνητική σημασία, καθώς συνδέεται με περικοπές σε εξοπλισμό, στελέχωση, εκπαίδευση, ή και σε όλα τα προαναφερθέντα είναι σαφές ότι κανένα κράτος του κόσμου δεν μπορεί να δαπανά αλόγιστα τους πόρους του για να ικανοποιήσει τις αμυντικές του ανάγκες.

Στα πλαίσια της οικονομίας, της καλύτερης υποστήριξης του υλικού και της καλύτερης εκπαίδευσης του προσωπικού από πολύ παλιά εμφανίστηκαν διάφορες συγγενικές κλάσεις πλοίων. Όταν λέμε συγγενικές κλάσεις, εννοούμε συνήθως πλοία που είχαν κοινό ή έστω πολύ συγγενικό σχήμα γάστρας, προωστήριο σκεύος, βοηθητικά μηχανήματα και ενδεχομένως και κάποια από τα ηλεκτρονικά τους, αλλά διέθεταν στον κύριο οπλισμό που διέθεταν και στα ηλεκτρονικά που απαιτούνταν για να υποστηρίξουν τον οπλισμό αυτό. Παραδείγματα από τον χώρο των πολεμικών ναυτικών όλου του κόσμου υπάρχουν εκατοντάδες.

Ενδεικτικά εδώ αναφέρονται οι συγγενικές κλάσεις πυραυλακάτων τύπου Combattante και S-148 με τις οποίες είναι εξοπλισμένο το ΠΝ, καθώς και οι ολλανδικής κατασκευής φρεγάτες τύπου L που αποτελούν την αντιαεροπορική έκδοση των φρεγατών τύπου S με τις οποίες επίσης είναι εξοπλισμένο το ΠΝ.

Η συγγένεια αυτή δεν σημαίνει όμως ότι δύο πλοία που ανήκουν σε συγγενικές κλάσεις είναι και εναλλάξιμα μεταξύ τους καθόσον το κάθε ένα ειδικεύεται σε ένα είδος πολέμου που κυρίως καθορίζεται από τον ιδιαίτερο εξοπλισμό που φέρει. Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν ναυπηγηθεί ορισμένες κλάσεις πλοίων που υπηρετούν την φιλοσοφία της εναλλαξιμότητας των αποστολών τους.

Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 το δανέζικο ναυτικό παρέλαβε 14 συνολικά σκάφη τύπου Standard Flex 300 (SF-300), τα οποία επισήμως χαρακτηρίζονταν ως σκάφη πολλαπλών αποστολών. Συγκεκριμένα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είτε ως περιπολικά, είτε ως πυραυλάκατοι, είτε ως ναρκαλιευτικά, είτε ως ναρκοθετικά, είτε ως ανθυποβρυχιακά, ενώ μπορούσαν να εκτελέσουν και καθαρισμό της θάλασσας από πετρελαιοκηλίδα, αν οι ανάγκες το απαιτούσαν. Φυσικά, αυτά τα κάτω των 1000 τόνων πλοία δεν μπορούσαν να εκτελέσουν όλες αυτές τις αποστολές ταυτόχρονα. Το μυστικό τους βρίσκονταν στον τρόπο κατασκευής τους. Όλα τα σκάφη είχαν καταρχήν ένα βασικό επίπεδο εξοπλισμού που περιλάμβανε εκτός από τις μηχανές και τα βοηθητικά μηχανήματα, κοινό radar και sonar. Από εκεί και περά το επιπλέον επίπεδο εξοπλισμού μπήκε σε τυποποιημένων διαστάσεων container, τα οποία πολύ γρήγορα μπορούσαν να εγκατασταθούν σε όποιο πλοίο υπήρχε ανάγκη μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένα πλοίο από τα παραπάνω κατέπλεε στο λιμάνι την μια μέρα ως περιπολικό για παράδειγμα και την επόμενη μέρα έφευγε για νέα αποστολή ως ναρκαλιευτικό.

Την ίδια ακριβώς φιλοσοφία ακολούθησαν πριν από λίγα χρόνια οι Καναδοί παραλαμβάνοντας τα 12 συνολικά πλοία τύπου Kingston. Ανάλογα με τον εξοπλισμό που τους τοποθετούν, τα ίδια πλοία μπορούν μέσα σε ελάχιστο χρόνο να μετατραπούν σε περιπολικά, ή ναρκαλιευτικά, ή ελαφρά εκπαιδευτικά. Αν και τα πλεονεκτήματα, ιδιαίτερα τα οικονομικά αυτών των πλοίων είναι προφανή, δεν λείπουν και οι αντιδράσεις. Οι επικριτές του σχεδίου αναφέρουν πως με μεγίστη ταχύτητα 12 μόνο κόμβων είναι πολύ αργά για να είναι καλά περιπολικά, ενώ και στον τομέα του ναρκοπολέμου παρουσιάζουν μειονεκτήματα, αφού δεν είναι κατασκευασμένα από ειδικό αντιμαγνητικό υλικό, όπως τα αντίστοιχα πλοία σε άλλα ναυτικά [10].

Επηρεασμένο από την πολύ θετική εμπειρία που είχε το ναυτικό της Δανίας από τη χρήση και την οικονομία των σκαφών τύπου SF-300, το ναυτικό των ΗΠΑ σχεδίασε την νέα γενιά των κύριων σκαφών του επιφανείας με την ίδια φιλοσοφία κατασκευής. Το ναυτικό των ΗΠΑ σχεδιάζει να αντικαταστήσει τις φρεγάτες τύπου Perry και τα πλοία ναρκοπολέμου τύπου Osprey και Avenger που διαθέτει με 55 νέα πλοία που σχεδιάζονται κάτω από την ονομασία Littoral Combat Ship (LCS). Τα LCS προβλέπονται να αναλάβουν ρόλο καταδίωξης υποβρυχίων και σκαφών επιφανείας σε παράκτια ύδατα, να υποστηρίζουν ομάδες ειδικών δυνάμεων, να εκτελούν αποστολές αναγνώρισης και συλλογής πληροφοριών του αντιπάλου καθώς και να αποτελέσουν μελλοντικά τα κύρια πλοία ναρκοπολέμου του ναυτικού των ΗΠΑ [11].

Προκειμένου να ανταπεξέλθουν επιτυχώς στις ποικίλες αποστολές τους, προβλέπεται να έχουν ποικίλο εξοπλισμό που θα περιλαμβάνει σταθερά στοιχεία, όπως radar, ένα πυροβόλο των 57mm και έναν εκτοξευτή πυραύλων RAM και εναλλασσόμενα όπως ελικόπτερα τύπου H-60, πυραύλους τύπου NLOS-LS, UAV τύπου RQ-8Β, αλλά και μία σειρά από άλλα μη επανδρωμένα ρομποτικά υποβρύχια σκάφη (Unmanned Underwater Vessels / UUV και Unmanned Surface Vessels / USV), τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στα τελευταία στάδια της ανάπτυξης.

Το HSV-X1 Joint Venture. ΦΩΤΟ: nl.wikipedia.org

Τα πλοία τύπου LCS είναι τα μεγαλύτερα και πιο ικανά πλοία εναλλασσόμενων αποστολών που έχουν ποτέ κατασκευαστεί.

Εξαρχής ναυπηγούνται και εξοπλίζονται με γνώμονα την ικανότητά τους να μπορούν να συμμετάσχουν σε έναν δικτυοκεντρικό πόλεμο. Με εκτόπισμα περί τις 3000 τόνους και μήκος κοντά στα 130 μέτρα, τα πλοία αυτά θα ονομάζονταν φρεγάτες σε οποιοδήποτε άλλο ναυτικό. Όπως είναι φυσικό όλα τα ναυπηγεία των ΗΠΑ επιδίωξαν να κερδίσουν το τεράστιο συμβόλαιο, αφού πρόκειται για ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα που μπορεί να δώσει έως και 55 μονάδες συνολικής αξίας πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια, χωρίς να υπολογίζονται οι τυχόν εξαγωγές σε τρίτες χώρες.

Τελικά το ναυτικό των ΗΠΑ κατέληξε σε δύο σχέδια για περαιτέρω αξιολόγηση. Κάθε σχέδιο βέβαια έχει υποβληθεί από ομάδες εταιρειών, που περιλαμβάνουν ναυπηγεία, εταιρείες ηλεκτρονικών και μία σειρά από εξειδικευμένους υποκατασκευαστές.

Στην πρώτη ομάδα ηγείται η εταιρεία Lockheed Martin και έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο, που εικονίζεται στην αμέσως προηγούμενη φωτογραφία και που μοιάζει παρά πολύ με τα σχέδια των σύγχρονων φρεγατών που ναυπηγούνται αυτό τον καιρό παγκοσμίως. Αντίθετα η δεύτερη ομάδα, στην οποία ηγείται η General Dynamics και συμμετέχουν και τα αυστραλιανά ναυπηγία Austal, προτείνουν ένα πολύ πιο επαναστατικό σχέδιο πλοίου, που αφορά ένα εξελιγμένο trimaran. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της δεύτερης ομάδας η σχεδίασή τους πλεονεκτεί διότι παρέχει μία πολύ πιο σταθερή και ευρύχωρη πλατφόρμα για εγκατάσταση του οποιοδήποτε επιθυμητού εξοπλισμού [12].

Το ναυτικό των ΗΠΑ καταρχήν έχει αγοράσει ένα σκάφος και από τα δύο σχέδια.

Τη στιγμή που γράφεται το κείμενο έχει ολοκληρωθεί πλέον η καθέλκυση και των δυο πλοίων (που ονομάζονται LCS-1 και LCS-2 αντίστοιχα) και τοποθετείται επάνω τους ο απαραίτητος επιχειρησιακός και δοκιμαστικός εξοπλισμός. Κατόπιν θα ακολουθήσει η δοκιμή τους σε όλα τα σενάρια που θέλει το ναυτικό των ΗΠΑ να τα υποβάλλει και θα καταγραφεί με λεπτομέρεια η απόδοση και το λειτουργικό κόστος του καθενός, προκειμένου να επιδεχθεί τελικά το σχέδιο που θα αγοραστεί σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς.

Το σχέδιο των LCS από ορισμένους κύκλους, κυρίως αμερικανικών συμφερόντων, έχει ακουστεί και ως η πλέον σύγχρονη και κατάλληλη πρόταση για να καλυφθούν οι ανάγκες του ΠΝ για νέες φρεγάτες. Χωρίς κανένας να αμφιβάλλει ότι πρόκειται για ένα πολύ σύγχρονο σχέδιο που ειδικεύεται στον παράκτιο πόλεμο και που υπόσχεται οικονομία στη χρήση του, εκτιμάται ότι αυτή την περίοδο τουλάχιστον, η επιλογή του από το ΠΝ θα ήταν παρακινδυνευμένη.

Ακόμα το ναυτικό των ΗΠΑ δεν έχει επιλέξει το οριστικό σχέδιο που θα αγοράσει, ούτε έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη όλων των όπλων και των αισθητήρων που θα απαιτηθούν για να εκπληρωθεί το σύνολο των αποστολών των πλοίων αυτών. Και είναι αμφίβολο κατά πόσο οι ΗΠΑ στο εγγύς μέλλον θα αποδεσμεύσουν για εξαγωγή το σύνολο του εξοπλισμού που θα αναπτυχτεί με γνώμονα τις δικές του ιδιαίτερες ανάγκες.

Ανεξάρτητα από τα ανωτέρω, είναι σχεδόν βέβαιο πως η τάση ναυπήγησης πλοίων που θα ανήκουν σε οικογένειες και που θα μπορούν πολύ γρήγορα να αναλάβουν ποικιλία ρόλων είναι κάτι που θα ενισχυθεί στο μέλλον. Αυτό υπαγορεύεται από την αδήριτη ανάγκη για περιορισμό του λειτουργικού κόστους των ενόπλων δυνάμεων που υπάρχει στα κράτη όλου του κόσμου. Άλλωστε όπως υποστηρίζει και το ναυτικό της Δανίας, και υιοθετεί και το ναυτικό των ΗΠΑ, αν τα πλοία δεν είχαν την δυνατότητα αλλαγής ρόλων θα έπρεπε τελικά να ναυπηγηθεί μεγαλύτερος αριθμός πλοίων, προκειμένου να υπάρχει η ίδια συνολική αποτελεσματικότητα [13].

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όλα όσα αναφέρθησαν στις προηγούμενες σελίδες αποτελούν αναμφίβολα σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις σε πολλούς από τους τομείς του σύγχρονου ναυτικού πολέμου. Φυσικά δεν καλύπτονται όλοι.

Πως θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο άλλωστε. Πολλές από τις εξελίξεις που σημειώνονται σήμερα σε μία σειρά από όπλα και συστήματα, λόγω του ότι αποτελούν ευαίσθητη στρατιωτική τεχνολογία, καλύπτονται από τον μανδύα του απόρρητου. Και ως εκ τούτου σε ανοικτές τουλάχιστον πηγές πληροφόρησης, δεν υφίσταται επαρκής αριθμός πληροφοριών (καμιά φορά βέβαια δεν υφίστανται καθόλου).

Και προκειμένου να αρθεί αυτός ο μανδύας θα πρέπει να συμβαίνει μία από τις ακόλουθες δύο προϋποθέσεις. Πρώτον η τεχνολογία αυτή μέσω της σταδιακής έρευνας και ανάπτυξης να τείνει να γίνει κτήμα αρκετών χωρών, οπότε δεν έχει πλέον νόημα η προσπάθεια απόκρυψής της. Δεύτερον η κατασκευάστρια χώρα κρίνει ότι πλέον δεν απειλείται από αυτή και για οικονομικούς λόγους επιδιώκει να πουλήσει τα προηγμένα και φυσικά ακριβά συστήματα που η νέα τεχνολογία δίνει και σε τρίτες χώρες. Συνήθως συμβαίνει ένας συνδυασμός και από τα δύο.

Από την άλλη υπάρχουν και τομείς της σύγχρονης ναυτικής τεχνολογίας που εκτιμάται ότι δεν ενδιαφέρουν το ΠΝ και για αυτό παρά την ύπαρξη ορισμένων σημαντικών εξελίξεων, αυτές δεν αναφέρθηκαν καθόλου στο παρόν δοκίμιο. Για παράδειγμα αναπτύσσεται μία νέα γενιά πυρηνικών αντιδραστήρων για κίνηση ναυτικών μονάδων, πολλά υποσχόμενη στους τομείς της απόδοσης, της οικονομίας και της ασφάλειας. Ωστόσο θεωρείται δεδομένη η θέληση του ΠΝ, ότι τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα θα αποκτά πλοία που θα έχουν αποκλειστικά συμβατικό σχήμα πρόωσης. Όπως επίσης θεωρείται δεδομένο ότι οι εξελίξεις στους τομείς των υποβρυχίων βαλλιστικών πύραυλων βρίσκονται και θα βρίσκονται για πολλά χρόνια έξω από τη σφαίρα ενδιαφέροντος του ΠΝ.

Ανεξάρτητα από τα ανωτέρω οι εξελίξεις στη τεχνολογία που αυτή τη στιγμή τρέχουν και προσφέρονται για αξιοποίηση από τις ναυτικές δυνάμεις παγκοσμίως, μέσα στις οποίες είναι και το ΠΝ, είναι και πολλές και σημαντικές. Προκειμένου βέβαια αυτές να αξιοποιηθούν, απαιτείται διάθεση για πειραματισμό, τόλμη και φυσικά η καταβολή σημαντικών οικονομικών πόρων.

Στο παρελθόν το ΠΝ έχει επιδείξει αρκετά μεγάλη τόλμη στο να εκμεταλλευτεί τις πρωτοποριακές τότε εξελίξεις της τεχνολογίας. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν το πρώτο ναυτικό παγκοσμίως που παρέλαβε τα υποβρύχια τύπου 209, που αργότερα έγιναν best-seller παγκοσμίως, καθώς και ήταν επίσης από τα πρώτα ναυτικά που ενέταξε σε υπηρεσία πυραυλακάτους αντιλαμβανόμενο άμεσα τα πρωτοποριακά πλεονεκτήματα που αυτές προσέφεραν. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια η τόλμη αυτή, κυρίως λόγω της όλο και μεγαλύτερης περικοπής των αμυντικών δαπανών, έχει καμφθεί. Δεν έχει όμως εκλείψει. Η θέληση και η τεχνογνωσία των στελεχών του στο να αξιολογήσουν τα πλέον κατάλληλα για το ΠΝ συστήματα, ευτυχώς εξακολουθεί να υφίσταται. Ευχή του γράφοντος είναι μέσα στα επόμενα χρόνια το ΠΝ να εκμεταλλεύεται και να αξιοποιεί με όλο και πιο γρήγορο ρυθμό τις εξελίξεις στη σύγχρονη ναυτική τεχνολογία, ώστε να ανέβει όχι μόνο στο επίπεδο που η ένδοξη ιστορία του επιβάλλει, αλλά και ακόμα παραπάνω.

http://perialos.blogspot.gr/2013/01/blog-post_23.html

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

10 «http://www.sfu.ca/casr/id-mcdv-midlife.htm. »

11 «http://www.defenseindustrydaily.com/the-usas-new-littoral-combat-ships-update»

12 «http://www.austal.com/go/product-information/defence-products/lcs»

13 «http://www.globalsecurity.org/military/systems/ship/lcs.htm»

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΑ

• Αθανασούλης Γ. Α. και Γρηγορόπουλος Γ. Ι. (1998) Δυναμική Συμπεριφορά Πλοίων σε Κυματισμούς: Θεωρητική Ανάλυση

• Bennett, S. (1991) Ships Stabilization: History in M. Papagrigoriou, Concise

Encyclopedia of Traffic and Transportation Systems