ECJbX0hoe8zCbGavCmHBCWTX36c

Φίλες και φίλοι,

Σας καλωσορίζω στην προσωπική μου ιστοσελίδα «Περί Αλός» (Αλς = αρχ. ελληνικά = η θάλασσα).
Εδώ θα βρείτε σκέψεις και μελέτες για τις ένδοξες στιγμές της ιστορίας που γράφτηκε στις θάλασσες, μέσα από τις οποίες καθορίστηκε η μορφή του σύγχρονου κόσμου. Κάθε εβδομάδα, νέες, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις θα σας κρατούν συντροφιά.

Επιβιβαστείτε ν’ απολαύσουμε παρέα το ταξίδι…


Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας




Τρίτη 26 Μαΐου 2015

Οι γιατροί στα πολεμικά πλοία κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο


Περί Αλός

Του Μιχαήλ Μπουρούνη

Ομιλία κατά την Ημερίδα Ιστορίας Ναυτικής
Ιατρικής, στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος,
(22 Δεκεμβρίου 2014). Δημοσιεύθηκε στο περ.
«ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ της Ναυτικής Ιστορίας», σ. 39,
τ. 89, Οκτ. – Δεκ. 2014, εκδ. ΝΜΕ. Αναρτήθηκε
στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.

 
Κύριε πρόεδρε
Κυρία πρόεδρε του Ναυτικού Μουσείου
Κυρίες και κύριοι




Νικόλαος Μόσχος.
Ανθυποπλοίαρχος - Ιατρός
(1938-1945).
ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Κατ΄ αρχήν, θα ήθελα να ευχαριστήσω την Οργανωτική επιτροπή για την τιμητική πρόσκληση που μου έκανε, να με καλέσει στην ημερίδα αυτή και να περιγράψουμε το ρόλο και την προσφορά των γιατρών των πολεμικών πλοίων, κατά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Τον πόλεμο που για την Ελλάδα, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.

Οι Ιταλικές προκλήσεις είχαν αρχίσει ήδη, από τον Ιούνιο του 1940, με τον αεροπορικό βομβαρδισμό του βοηθητικού του Στόλου «ΩΡΙΩΝ» στη Γραμβούσα και του Α/Τ «ΥΔΡΑ», που προσέτρεξε εκεί για βοήθεια, το βομβαρδισμό στη Ναύπακτο των Α/Τ «Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και «Β. ΟΛΓΑ, των οποίων επέβαιναν οι Ανθυποπλοίαρχοι Ιατροί Ι. Νικολαΐδης και Ν. Μόσχος αντίστοιχα, το βομβαρδισμό δύο Υποβρυχίων σε παρακείμενη θέση, και τέλος το θρασύ βομβαρδισμό εντός του Σαρωνικού.

Αποκορύφωμα όμως των προκλήσεων, υπήρξε ο τορπιλισμός και βύθιση του καταδρομικού «ΕΛΛΗ», ανήμερα το Δεκαπενταύγουστο του έτους αυτού, στην Τήνο.
Ο πόλεμος για το Ναυτικό μας επομένως, έστω και ακήρυκτος, είχε αρχίσει και μάλιστα με απώλειες, από τις 15 Αυγούστου. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών ήταν 9 και των ταυματιών 60. Κατά τον ναύαρχο Χ. ΛΕΒΑΝΤΙΝΟ, που τότε υπηρετούσε σαν Ανθυποπλοίαρχος στην» ΕΛΛΗ», οι απώλειες του πλοίου ήσαν 8 νεκροί και 28 τραυματίες.
Στις απώλειες βέβαια, θα πρέπει να συμπεριληφθεί και το πλοίο αυτό καθεαυτό. Ιατρός του, ήταν ο Ανθυποπλοίαρχος Ν. Μόσχος, ο οποίος αφού έδωσε τις πρώτες βοήθειες, περιέθαλψε τους τραυματίες μέχρι το μεσημέρι της επομένης οπότε, μεταξύ των άλλων, κατάπλευσαν στην Τήνο το επίτακτο επιβατηγό «ΕΣΠΕΡΟΣ» (που χρησιμοποιήθηκε τότε σαν Πλωτό Νοσοκομείο), όπου επέβησαν οι ελαφρά τραυματισμένοι και όσοι μπορούσαν να περπατήσουν και το επίσης Πλωτό Νοσοκομείο «ΑΡΤΕΝΑ», στο οποίο επέβαινε ομάδα ιατρών του Ναυσταύθμου, με επικεφαλής τον Πλωτάρχη Ιατρό και μετέπειτα καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Β. Μαλαμίτση και το οποίο παρέλαβε τους βαρειά τραυματισμένους για να τους διακομίσει στο Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιώς, απ’ όπου και η φωτογραφία που βλέπουμε από εφημερίδα της εποχής, όταν τους επεσκέφθη ο τότε πρωθυπουργός Ι. Μεταξάς.

Υγειονομική Υπηρεσία του Στόλου (5-3-1941)
Για να δούμε τώρα, ποια ήταν η σύνθεση της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Στόλου κατά τον πόλεμο ’40-’41 (εδώ στις 5-3-41), που στο βασικό της κορμό, παρέμενε η ίδια, με κάποιες μεταβολές, που υπηρεσιακές ανάγκες επέβαλαν.

Αρχίατρος: Αντιπλοίαρχος (Ι) Ν. Βεργής (παράλληλα καθήκοντα Διευθυντού του Πλωτού Νοσοκομείου «ΑΡΗΣ»)

Επιτελείο:Υποπλοίαρχος (Ι) Κ. Αγγελίδης

Επικ. Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Γ. Φωκάς

Επικ. Σημαιοφόρος (ΟΔ) Δ. Δουσταμπάνης

Στην Ανωτέρα Διοίκηση Αντιτορπιλικών και κατά Αντιτορπιλικό, υπηρετούσαν οι γιατροί:

«Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ»: Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Τ. Νικολαΐδης

«Β. ΟΛΓΑ»: Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Ν. Μόσχος

«ΣΠΕΤΣΑΙ»: Σημαιοφόρος (Ι) Γ. Βαρούχας

«ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ»: Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Σ. Κασελίδης

«ΨΑΡΑ»: Υποπλοίαρχος (Ι) Θ. Σταυριανόπουλος

«ΥΔΡΑ»: Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Στ. Μανιαρίζης

«ΙΕΡΑΞ»: Υποπλοίαρχος (Ι) Αλ. Αναστασιάδης

«ΛΕΩΝ»: Σημαιοφόρος (Ι) Δ. Τσάλτας

«ΠΑΝΘΗΡ»: Έφ. Σημαιοφόρος (Ι) Γ. Μάνδρας

«ΑΕΤΟΣ»: Έφ. Σημαιοφόρος (Ι) Λ. Ευγενικός

Στην Ανωτέρα Διοίηση Υποβρυχίων, υπηρετούσαν οι ιατροί:

Αντιπλοίαρχος (Ι) Ν. Ηλιόπουλος και

Υποπλοίαρχος (Ι) Κ. Παπαθανασίου (με παράλληλη τοποθέτηση και στο Πλωτό Συνεργείο «ΗΦΑΙΣΤΟΣ»)

Στο Στολίσκο τέλος των δεκατριών Τορπιλοβόλων, υπηρετούσαν οι ιατροί:

Έφ. Σημαιοφόρος (Ι) Ι. Μπουντούρης (που επέβαινε στο «ΝΙΚΗ») και Έφ. Σημαιοφόρος (Ι) Γ. Βληνάκης (που επέβαινε στο «ΚΥΖΙΚΟΣ»).

 
Η θέση και ο ρόλος των γιατρών στα πολεμικά πλοία κατά τον πόλεμο
Οι γιατροί, οι επιβαίνοντες στα πολεμικά πλοία, άρχισαν να παίρνουν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις όπως, καταδρομές, νηοπομπές, μεταφορές στρατευμάτων και πολεμικού υλικού, αλλά και σε διάφορες άλλες αποστολές, συμμετέχοντας στην επιχειρησιακή δραστηριότητα και ακολουθώντας την τύχη των λοιπών επιβαινόντων.



Ανθχος Σ. Μανιαρίζης.
ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Η παρουσία τους, είναι γεγονός αναμφισβήτητο, εμψύχωνε τους μαχητές, αφού όλοι εγνώριζαν ότι, σε περίπτωση ασθένειας ή τραυματισμού, θα ετύγχαναν της άμεσης βοήθειας και ιατρικής περίθαλψης, όπως και της γρήγορης και ασφαλούς διακομιδής τους, στα πλησιέστερα Νοσοκομεία.

Όσοι από τους υγειονομικούς αξιωματικούς, είχαν το προνόμιο και την τιμή, να επιβαίνουν σε πολεμικά πλοία και να μετέχουν σε ναυτικές επιχειρήσεις, είχαν πλήρη συναίσθηση του ότι, όλοι πάνω στο πλοίο προσέβλεπαν σε αυτούς με εμπιστοσύνη και σεβασμό.

Ο γιατρός του πλοίου, περιερχόταν το κατάστρωμα (πολλές φορές πεδίο βροχής βολίδων, οβίδων και θραυσμάτων βομβών), απροκάλυπτος, συνοδευόμενος μόνο από κάποιους Νοσοκόμους, αρωγός και σωτήρας των τραυματιών.

Επιπρόσθετα, το καθήκον του γιατρού πάνω στο πλοίο, δεν ετελείωνε με τη λήξη της μάχης. Ακόμη και τότε που όλοι αναπαύοντο, μόνος στο θεραπευτήριο νοσήλευε και παρακολουθούσε τους τραυματίες, αγρυπνώντας και επιτηρώντας, προστρέχοντας άμεσα εκεί που η φωνή του καθήκοντος τον καλούσε. Ένα καθήκον που επιτελείτο κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες, που δημιουργούσαν ο άσχημος καιρός, οι ανηλεείς βοβαρδισμοί και η νυχτερινή συσκότιση.

Ο ναύαρχος Καββαδίας, αρχηγός του Στόλου κατά το 1940, αναφερόμενος στους Υγειονομικούς Αξιωματικούς, σημειώνει ότι:

«Οι Ιατροί μας ως πάντοτε, ανεδείχθησαν πλήρως εις το ύψος της θέσεώς, των επί τε των πλοίων και των εν τη ξηρά Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων.»

Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι, ο γιατρός στο πλοίο, ασκούσε μεγάλη ηθική επιρροή στο πλήρωμα, σαν γιατρός και σαν εμψυχωτής, στον οποίο προσέβλεπαν όλοι, από τον τελευταίο ναύτη μέχρι τον κυβερνήτη.

 
Πολεμικές επιχειρήσεις πλοίων του Στόλου, με συμμετοχή γιατρών

Στους πίνακες 1 και 2, φαίνονται οι κυριώτερες πολεμικές επιχειρήσεις των πλοίων του Στόλου, στα οποία επέβαιναν γιατροί κατά τα έτη 1940 και 1941 αντίστοιχα.

Δε θα επιθυμούσα να επεκταθώ σε ότι διαδραματίσθηκε κατά τις επιχειρήσεις αυτές, λόγω ελλείψεως χρόνου· στο ιστορικό τους άλλωστε αναφέρθηκε ήδη ο Ναύαρχος κος Παλούμπης σε προηγούμενη συνεδρία. Θα μου επιτρέψετε όμως να αναφερθώ για λίγο, στα από ιατρικής πλευράς διαδραματισθέντα, στις δύο τελευταίες από αυτές.



ΠΙΝΑΞ 1
Στοιχεία: Μιχαήλ Μπουρούνης ΕΠΕΞ: Περί Αλός

Στις 20 Απριλίου του 41, το Α/Τ «ΨΑΡΑ», με γιατρούς τους Υποπλοιάρχους Σταυριανόπουλο και Αγγελίδη, δέχεται αεροπορική επίθεση, με αποτέλεσμα 57 τραυματίες και τελικά την απώλεια του σκάφους. Οι γιατροί εφρόντισαν και περιέθαλψαν τους τραυματίες και μετά κοπιώδη, λόγω τις βυθίσεως του πλοίου, προσπάθεια, τους διεκόμισαν στο Νοσοκομείο των Μεγάρων. Εκεί προέβησαν στη διαλογή και τους διεκόμισαν σε Νοσοκομεία των Αθηνών. Τη διακομιδή ανέλαβε και διεκπεραίωσε ο Υποπλοίαρχος Αγγελίδης, πράγμα όμως που δεν του επέτρεψε την άμεση κάθοδό του στη Μέση Ανατολή και τον εξανάγκασε σε παραμονή για δύο χρόνια στη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα, οπότε και μπόρεσε να φύγει και να φθάσει μετά πολλούς κινδύνους και περιπέτειες, στην Αλεξάνδρεια. Ο Υποπλοίαρχος Σταυριανόπουλος, μετά τη διακομιδή των τραυματιών, επεβιβάσθη μαζί με τους άλλους αξιωματικούς των «ΨΑΡΩΝ», σε ένα δανέζικο φορτηγό και κατέβηκαν για τη συνέχιση του αγώνα, στη Μέση Ανατολή.

Δύο μέρες αργότερα, το Α/Τ «ΥΔΡΑ», δέχεται την επίθεση 50 γερμανικών αεροσκαφών καθέτου εφορμήσεως, σε σχηματισμούς των τριών ή τεσσάρων. Λέγεται ότι, καμία από τις βόμβες που ρίφθηκαν δεν έπληξε το πλοίο, αλλά δύο από αυτές που έπεσαν κοντά, λόγω της ισχύος τους, του προξένησαν ευρύτατα ρήγματα, ενώ με τα θραύσματά τους ετραυμάτισαν ή εσκότωσαν τους άνδρες της ομοχειρίας των πυροβόλων και του αγήματος μάχης, που ευρίσκοντο στο κατάστρωμα.

Από σφαίρες πολυβόλου, τρυματίσθηκε θανάσιμα ο κυβερνήτης Πεζόπουλος, ενώ από θραύσματα βομβών σκοτώθηκαν μεταξύ των άλλων, ο ύπαρχος Βλαχάβας και ο Ανθυποπλοίαρχος Αρλιώτης.

Είναι η στιγμή που άλλο θραύσμα, αποκόπτει και εκσφενδονίζει στη θάλασσα, το κεφάλι του ιατρού του πλοίου, του ενθουσιώδους και πλήρους φιλοδοξιών Ανθυποπλοιάρχου (Ι) Στ. Μανιαρίζη, ο οποίος είχε προστρέξει στο κατάστρωμα, για τη χορήγηση των πρώτων βοηθειών στους τραυματίες.

Μετά την κατάρρευση του μετώπου και πριν ολοκληρωθεί η γερμανική κατοχή, ικανός αριθμός αξιωματικών, υπαξιωματικών και ναυτών, με αρκετά από τα πολεμικά μας πλοία, κατώρθωσαν να φύγουν και να φθάσουν στην Αλεξάνδρεια, στο πλευρό των συμμάχων. Μεταξύ των στελεχών, σημαντικός ήταν ο αριθμός των υγειονομικών, που απετέλεσαν τον πυρήνα της δημιουργίας της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού στη Μέση Ανατολή. Αλλά ας αφήσουμε τον ναύαρχο Τούμπα, να περιγράψει την κάθοδο αυτή, όπως την περιλαμβάνει στο βιβλίο του «Εχθρός εν όψει»:

«…Η κάθοδος των πλοίων, …οφείλεται εις ολίγους… Πιστεύω ότι πρέπει να γραφούν τα ονόματα αυτών των λίγων, δια να γνωρίζουν οι πολλοί, τι τους οφείλουν...»

Και αφού αναφέρει τους μαχίμους και μηχανικούς, έρχεται στους γιατρούς:

«...Υποπλοίαρχοι: Σταυριανόπουλος Θ., Αναστασιάδης Α., Παπαθανασίου Κ.

Ανθυποπλοίαρχοι: Κατράκης Αν., Κασελίδης Στ.

Σημαιοφόροι: Μπουντούρης Ι., Βαρούχας Γ., Τσάλτας Δ., Γουργουρής Ε.

Έφεδροι Σημαιοφόροι: Μορφόπουλος Ι., Μάνδρας Γ., Αρβανίτης Ι.

Οδοντίατρος: Εφ. Σημαιοφόρος Δουσταμπάνης Δ. ...

Αρκετοί ήσαν επίσης αυτοί, που δεν μπόρεσαν να κατέβουν άμεσα στη Μέση Ανατολή, που το πέτυχαν όμως σε δεύτερο χρόνο, μετά πολλούς συνήθως κινδύνους και ταλαιπωρίες.



ΠΙΝΑΞ 2
Στοιχεία: Μιχαήλ Μπουρούνης ΕΠΕΞ: Περί Αλός

Δε θα επεκταθούμε στη δραστηριότητα των γιατρών του αποδημήσαντος και αγωνισθέντος τότε Στόλου – Δεν είναι άλλωστε της παρούσης. Θα μου επιτρέψετε όμως, να αναφερθώ μόνο σε τρείς περιπτώσεις, αποδεικτικών του πνεύματος αυτοθυσίας και αυταπάρνησης, που διέκρινε το Μανιαρίζη και που διακατείχε όλους τους γιατρούς του ΠΝ της περιόδου αυτής.

Πρόκειται για το γιατρό του Β. ΟΛΓΑ, Ανθυποπλοίαρχο τότε Γουργουρή. Τα όσα διαδραματίσθηκαν στις 26 Σεπτεμβρίου του '43 στο πλοίο, είναι σε γενικές γραμμές γνωστά. Ας δούμε όμως πώς περιγράφει στο περιοδικό «ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ», τη δράση του γιατρού, κατά τις τελευταίες στιγμές του πλοίου, ο Θ. Θεολογίδης στο άρθρο του:

«Στον υγρό τάφο του Β. ΟΛΓΑ»:

«...Κατά την άνισον αυτήν πάλην... ευρέθη από της πρώτης στιγμής του βομβαρδισμού εντός του Νοσοκομείου του πλοίου, ένθα η πολεμική θέσις του και παρέμεινεν εκεί αγωνισθείς υπερανθρώπως δια την περίθαλψην των τραυματιών του πλοίου, όπερ δεν εγκατέλειψεν ουδέ μετά τη διαταγήν εγκαταλείψεως του πλοίου, ειμή όταν το σκάφος εκόπη εις δύο, ...ανασυρθείς εις την επιφάνειαν μετά θανάσιμον αγωνίαν σχεδόν αναίσθητος...

Όταν το καράβι κόπηκε στα δύο, ο ιατρός επέδενε το βαρύ τραύμα του Υποπλοιάρχου Μπάτση...Οι λοιποί τραυματίες πήδηξαν στη θάλασσα...Οι δύο νοσοκόμοι δεν μπόρεσαν να κρατηθούν και ρίχτηκαν στη θάλασσα. Είχε μείνει πλέον μόνος υποβαστάζων τον υποπλοίαρχο Μπάτση και κατέβαλε απεγνωσμένη προσπάθεια για να βγεί ...μαζί με τον τραυματία. Για μια στιγμή η θάλασσα μπουκάρισε... στο θεραπευτήριο και τους κάλυψε. Ακατόρθωτη πλέον η σωτηρία του τραυματίου. Δύο ακόμη απόπειρες...απέτυχαν, γιατί πάντα προσέκρουε στα τοιχώματα του σκάφους.

Μια τελευταία προσπάθεια...και λίγα δευτερόλεπτα πριν ανατραπεί το πλοίο, επιτυγχάνει να βρεί διέξοδο ...και να σωθεί κολυμπώντας

Η δεύτερη περίπτωση αφορά το γιατρό του «ΑΔΡΙΑ», Ανθυποπλοίαρχο Καποδίστρια. Ας ακούσουμε πώς περιγράφει μερικά από τα ιατρικώς διαδραματισθέντα, την 22α Οκτωβρίου του '43, όταν το πλοίο έπεσε σε νάρκη, με αποτέλεσμα να αποσπασθεί και να βυθισθεί η πλώρη, ο Ναύαρχος Τούμπας, τότε κυβερνήτης του σκάφους, στο βιβλίο του «Εχθρός εν όψει»:

«...Είχε αρχίσει ήδη η διάσωση των τραυματιών. Το Νοσοκομείο είχε ανατιναχθεί και γι' αυτό τους μετέφεραν στο καρρέ των υπαξιωματικών...Ο ιατρός μας τους παρέχει τας βοηθείας του. Αλλά πονούν...σπασμένες σπονδυλικές στήλες και λεκάνες, δεν είναι μικρό πράγμα...πηγαίνω στο καρρέ, το οποίο ο Καποδίστριας είχε μετατρέψει σε ...χειρουργείο...έφθασα... τη στιγμή που... έκοβε μ' ένα κοινό ψαλίδι, το αριστερό χέρι, επάνω από τον αγκώνα, του διόπου... Παπαφρατζέσκου. Ούτε αναισθητικό ούτε ένεση είχε να κάνει... ακούραστος, ψύχραιμος,... περιέθαλπε τους πάντας άριστα. Ως ...αντισηπτικό είχε την κολώνια του ξυρίσματος.

Και όμως, δεν εμολύνθη κανένα τραύμα... χάρις στην ικανότητά του, διέσωσε από βέβαιο θάνατον, τουλάχιστο τέσσερες εκ των βαρέως τραυματισθέντων...»

Και πιο κάτω:

«Ο Καποδίστριας είχε ήδη εργασθεί 48 ώρες άϋπνος και εξηκολούθησεν περιποιούμενος τους 10 Βρεττανούς και τους 13 Έλληνες ναύτες τραυματίες... μέχρις ότου φθάσει το καΐκι στη Σμύρνη (σημειώνουμε εμείς: Άλλες 44 ώρες). Η εκεί ταχεία ανάρρωση των πληγωμένων, μαρτυρεί αρκετά περί της ικανότητος του Καποδίστρια...»
Τελευταία, αφήσαμε την εμφατική περίπτωση του Εφ. Σημαιοφόρου Οδοντιάτρου Β. Αναστασίου, ο οποίος εγεννήθη στην Αλεξάνδρεια το 1912, όπου και έλαβε τις εγκύκλειες σπουδές. Οδοντιατρική εσπούδασε στην Ελβετία. Μετά τη λήψη του πτυχίου του, εγκατεστάθη στην Αθήνα, όπου το μέλλον του διεγράφετο λαμπρό. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Β. Αναστασίου, κατατάσσεται με ενθουσιασμό στο Στρατό Ξηράς και βρίσκεται από τους πρώτους στα βουνά της Αλβανίας, συμμετέχοντας σε πληθώρα επικίνδυνων αποστολών. Μετά την κατάρευση του μετώπου, κατέρχεται στη Μέση Ανατολή όπου κατατάσσεται σαν έφεδρος σημαιοφόρος οδοντίατρος στο ΠΝ. Αφού υπηρέτησε στο «ΑΒΕΡΩΦ» και το Ναυτικό Νοσοκομείο Αλεξανδρείας, πνεύμα ανήσυχο και καρδιά γενναία, ζητά και κατατάσσεται στους commandos, απόπου μετά την εκπαίδευσή του τοποθετείται στο Στολίσκο Ημιολιών, όπου διεκρίθη για την τόλμη και γενναιότητά του. Η πολεμική αρετή και ορμητικότητα ήταν τέτοια, που ανέλαβε κυβερνήτης σε σκάφος του Στολίσκου. Σε ένα όμως από τα ταξίδια του, σε μικρή απόσταση από τα Αιγυπτιακά ύδατα, το πλοίο του δέχεται επίθεση γερμανικού αεροπλάνου το οποίο, με συνεχείς πολυβολισμούς, πολλούς από τους συντρόφους του ετραυμάτισε, τον ίδιο όμως εφόνευσε, την ώρα που ο ίδιος ανταπέδιδε τους πολυβολισμούς από το κατάστρωμα.

Κύριε πρόεδρε
Κυρίες και κύριοι

Όταν ο Μαχάων, ο χειρουργός της Τρωϊκής Εκστρατείας, τον οποίο βλέπουμε να απεικονίζεται σ’ αυτόν τον Ετρουτσκικό σφραγιθόλιθο του 5ου π.Χ. αιώνος, έσπευσε να συμμετάσχει, σαν απλός μαχητής σε μία μάχη, έξω από τα τείχη της Τροίας και τραυματίστηκε στον ώμο από βέλος του Πάρη, ο βασιλιάς της Κρήτης Ιδομενέας που πρώτος αντελήφθη το γεγονός, κάλεσε το Βασιλιά της Πύλου Νέστωρα, να παραλάβει το Μαχάωνα και να τον μεταφέρει με ασφάλεια στο στρατόπεδο των Αχαιών, εξηγώντας του μάλιστα το λόγο:

Ιητρός γάρ ανήρ, πολλών αντάξιος
άλλων” (Ομήρου Ιλιάδα Λ. 514).

Εξάλλου, ο ναύαρχος Θ. Σταυριανόπουλος στο βιβλίο του «Η ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ « σημειώνει: «Οι ιατροί μας κατά τον πόλεμον, εχειρίστηκαν με την ίδια δεξιότητα, την εχθροκτόνο του Άρη ρομφαία, με το φιλάνθρωπο οφιοφόρο του Ασκληπιού σκήπτρο».
Για να επαληθεύσουν (σημειώνουμε εμείς) την πιο πάνω Ομηρική ρήση.
Ευχαριστώ.
ΠΗΓΗ: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2015/05/blog-post_26.html
 

Βιβλιογραφία και πηγές για περαιτέρω μελέτη

1. Σταυριανόπουλος Θ. Η Υγειονομική Υπηρεσία του Π. Ναυτικού κατά τους Απελευθερωτικούς Αγώνες του Έθνους (1821-1965). Ιατρικές Εκδόσεις Λεοντιάδη, Αθήνα, 1978.

2. Τούμπας Ι. Εχθρός εν Όψει. Αναμνήσεις του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος, 2η Έκδοση, Πειραιάς, 2008.

3. Χατζής Κ. Στοιχεία από τη δράση της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ιατρ. Επιθ. Εν. Δυν. 22:65-93. 1988.

4. Διαμαντής Α, Δώδος Ι. Η Υγειονομική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο: Η συμβολή της Υγειονομικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων στην εποποιία 1940-44, Επετειακό φωτογραφικό-ιστορικό λεύκωμα, Ειδική συλλεκτική έκδοση του 18ου Ιατρικού Συνεδρίου

Ενόπλων Δυνάμεων, Θεσσαλονίκη, 2000.

5. Ομήρου Ιλιάδα. (ed. D. B. Monro and T. W. Allen. Oxford, 1920), Μετάφραση Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή,



 

Σάββατο 9 Μαΐου 2015

Ελαφρές ανθυποβρυχιακές τορπίλες LWT (Lightweight Torpedoes)


Περί Αλός

του Υποναυάρχου Γεωργίου Σάγου ΠΝ (εα)


Απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο: Γεώργιος Α. Σάγος 
«Εισαγωγή στην Υδροακουστική & στην Τεχνολογία Sonar»,
Αθήνα: Bookstars, 2015, σσ. 519-536.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση τoυ συγγραφέα.





Βολή ανθυποβρυχιακής τορπίλης Stingray, από
τορπιλοσωλήνα βρετανικής φρεγάτας Type 23
HMS Westminster. ΦΩΤΟ: http://www.defenceimagery.mod.uk/

Οι ελαφρού τύπου τορπίλες φέρονται κυρίως από πλοία επιφανείας και ιπτάμενα μέσα (αεροσκάφη και ελικόπτερα), με σκοπό την προσβολή υποβρυχίων στόχων. Έχουν μήκος 2.5-3 m, φέρουν εκρηκτική γόμωση 35-50 kg και είναι πιο ανθεκτικές από τις βαρέως τύπου, καθώς μπορούν να ρίπτονται από ιπτάμενα μέσα. Συνήθως, μετά από την εκτόξευση/άφεσή τους δεν υπάρχει κανένας απολύτως έλεγχος επί αυτών (fire & forget). Για το λόγο αυτό, η εμβέλεια και η αποτελεσματικότητα των ανθυποβρυχιακών τορπιλών (ιδιαίτερα των παλαιότερων μοντέλων) είναι μειωμένη μέσα στο θαλάσσιο περιβάλλον των ρηχών υδάτων (αντηχήσεις, ψευδοστόχοι, κτλ). Εξαίρεση στο θέμα του ελέγχου μετά από την εκτόξευση αποτελούν ορισμένες Σουηδικές τορπίλες ελαφρού τύπου (πχ TP-46). Οι συγκεκριμένες τορπίλες έχουν εξαιρετικά χαμηλές ταχύτητες (αθόρυβες), εκμεταλλεύονται τη θετική πλευστότητα (buoyancy) που επιτυγχάνουν λόγω του μεγάλου φυσικού τους όγκου [30] και κατευθύνονται προς το στόχο με τη βοήθεια αγωγού επικοινωνίας (wire guided) οπτικής ίνας, προκειμένου να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα το ακουστικά αντίξοο περιβάλλον της Βαλτικής θάλασσας (μέσο βάθος βυθού περί τα 60 m).

Σοβαρό πρόβλημα για την αποτελεσματικότητα των ανθυποβρυχιακών τορπιλών αποτελεί η δυσκολία προσδιορισμού της ακριβούς θέσης του υποβρυχίου στον τρισδιάστατο χώρο (διόπτευση, απόσταση και βάθος), λόγω τόσο των ιδιομορφιών της διάδοσης του ήχου μέσα στη θαλάσσια μάζα όσο και των διαφόρων σφαλμάτων (συσκευών sonar, χειριστών, κτλ) που υπεισέρχονται. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μίας τρισδιάστατης περιοχής αβεβαιότητας γύρω από την εκάστοτε τελευταία γνωστή/αναφερθείσα θέση του υποβρυχίου, η οποία με την πάροδο του χρόνου επεκτείνεται συνεχώς. Οι ανθυποβρυχιακές τορπίλες προκειμένου να έχουν επιτυχία, συνήθως βάλλονται (εισέρχονται στο νερό) όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην εκτιμώμενη μελλοντική θέση του υποβρυχίου (σε απόσταση <150 m), με σκοπό τη μείωση στο ελάχιστο του διατιθέμενου χρόνου αντίδρασης αυτού (<60 sec) για την εφαρμογή ελιγμών διαφυγής ή χρήσης αντιμέτρων, αλλά και για την αποφυγή των ψευδοστόχων του περιβάλλοντος γενικότερα. Στη συνέχεια εκτελούν κάποιο κατάλληλο διάγραμμα τρισδιάστατης έρευνας (κυρίως ενεργητικής) μέσα στην αυξανόμενη με το χρόνο περιοχή αβεβαιότητας.

Οι σημαντικότερες πηγές θορύβου σε μία ανθυποβρυχιακή τορπίλη.

Η αποτελεσματικότητα των ανθυποβρυχιακών τορπιλών δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνον από τις τεχνικές δυνατότητες ή τους περιορισμούς των όπλων αυτών (ευελιξία, αντι-αντίμετρα, κτλ), αλλά και από το βαθμό εκπαίδευσης, την εμπειρία και την επιδεξιότητα του προσωπικού που τις χρησιμοποιεί. Η ανθυποβρυχιακή δράση (έρευνα και επίθεση) αποτελεί ένα από τα πλέον δύσκολα και απαιτητικά έργα των ναυτικών μονάδων κρούσης, λόγω των ιδιαίτερα περίπλοκων χαρακτηριστικών του θαλάσσιου περιβάλλοντος (βαθυθερμογραφικές συνθήκες, αντηχήσεις, θόρυβος), της ύπαρξης ψευδοστόχων, καθώς επίσης και των εξελιγμένων χαρακτηριστικών και της τακτικής  που εφαρμόζουν τα μοντέρνα υποβρύχια. Τέλος, επισημαίνεται ότι η απόδοση των ανθυποβρυχιακών τορπιλών μειώνεται κατακόρυφα σε κατάσταση θαλάσσης (sea state) μεγαλύτερη από 6.

 
Μk-44 Mod 0 & 1
Αποτελεί παλαιά ηλεκτροκίνητη ανθυποβρυχιακή τορπίλη (της περιόδου 1955 - 1965), εξαιρετικά μειωμένων δυνατοτήτων για τις σημερινές απαιτήσεις, με ενεργητικό σύστημα sonar. Ο προβολέας της τορπίλης διέθετε 36 μικρά στοιχεία μαγνητοσυστολής, διατεταγμένα σε δύο ομάδες. Ταχύτητα 30 knots, μέγιστη διανυόμενη απόσταση 6 km. Διέθετε μπαταρία θαλασσινού νερού Mg-AgCl (24 kW) και ηλεκτροκινητήρα 30 HP (22 kW). Η κεφαλή μάχης έφερε γόμωση περί τα 34 kg ΗBX-3. Τόσο η τεχνική όσο και η εφοδιαστική υποστήριξη της τορπίλης έχει διακοπεί από το USN, ενώ χρησιμοποιείται ακόμη από ελάχιστες χώρες.

Η παλαιά ανθυποβρυχιακή τορπίλη Μk-44.

 
Mk-46 της Raytheon και παλαιότερα Alliant TechSystems, Honeywell (πρώην Aerojet Electro Systems Company)
Αποτελεί ενεργητική ή παθητική/ενεργητική ανθυποβρυχιακή τορπίλη με εμβολοφόρο μηχανή εξωτερικής καύσης (Otto fuel ΙΙ), διάδοχος της Mk-44. Η πρώτη έκδοση Mod0 με κινητήρα στερεών καυσίμων εμφανίστηκε στις αρχές δεκαετίας 1960 (Westinghouse). Το 1967 εμφανίστηκε η πρώτη έκδοση υγρού καυσίμου Mod1, από τη Honeywell. Το 1972 τέθηκε σε υπηρεσία η έκδοση Mod2. [31], [32] Η ταχύτητα της τορπίλης είναι 45 knots (Mod2) ή 43.5/36 knots (Mod5). Η χαμηλή ταχύτητα λαμβάνεται σε ορισμένες καταστάσεις λειτουργίας της τορπίλης, όπως πχ κατά την παθητική έρευνα. Η μέγιστη διανυόμενη απόσταση είναι 11/9 km (μικρό/μεγάλο βάθος, Mod2) ή 18/11 km (μικρό/μεγάλο βάθος, Mod5). Η δραστική εμβέλεια εμπλοκής είναι αρκετά μικρότερη. Η πιθανότητα επιτυχίας (probability of kill) μειώνεται απότομα με την αύξηση της διανυόμενης απόστασης, γεγονός το οποίο συμβαίνει στις περισσότερες τορπίλες χωρίς ενσύρματη καθοδήγηση. Το μέγιστο βάθος λειτουργίας (σύνθλιψης) είναι 762 m. Η πρώτη ψηφιακή έκδοση Mod5 (μετάβαση από τα διακριτά transistors στην τεχνολογία των ολοκληρωμένων CMOS), γνωστή ως NEARTIP (NEAR Term Improvement Program) τέθηκε σε παραγωγή το 1979 από τη Honeywell Inc, σήμερα Raytheon Marine Systems. Η έκδοση αυτή διέθετε βελτιωμένο τμήμα ακουστικής κατεύθυνσης με μεγαλύτερη ικανότητα αντίστασης στις παρεμβολές. Το 1989, η έκδοση Mod5 αναβαθμίστηκε σε Mod 5A και Mod 5A(S) για την επαύξηση της αποτελεσματικότητας της τορπίλης στο παράκτιο θαλάσσιο περιβάλλον (το βάθος έρευνας αρχίζει από 80 ft έναντι 125 ft των παλαιότερων μοντέλων). Παρ’ όλα αυτά, η τορπίλη θεωρείται ότι εξακολουθεί να επιτυγχάνει οριακή απόδοση εναντίον αργά κινούμενων στόχων (τυπικά <2-3 knots) σε περιοχές ρηχών υδάτων, λόγω της περιορισμένης επεξεργασίας σήματος που δεν επιτρέπει τον εντοπισμό αυτών μέσα από τη διευρυμένη ολίσθηση Doppler των αντηχήσεων. Η κεφαλή μάχης φέρει εκρηκτική γόμωση 44.6 kg PBXN-103, που ισοδυναμεί με 108 kg TNT.


Ανθυποβρυχιακή τορπίλη Mk-46 Mod5Α

Σήμερα, ο βελτιωμένος τύπος Mod 5A(SW) SLEP (Service Life Extension Program) αποτελεί το βασικό ανθυποβρυχιακό όπλο των πολεμικών πλοίων επιφάνειας, ελικοπτέρων και αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας αρκετών χωρών του ΝΑΤΟ.




Εξωτερικά φυσικά χαρακτηριστικά ανθυποβρυχιακής
τορπίλης Mk-46 Mod5Α. Ο προβολέας της τορπίλης
αποτελείται από μία διάταξη 48 στοιχείων διατεταγμένων
σε 6 staves. Η κεφαλή μάχης φέρει γόμωση (blast charge)
περί τα 43.5 kg Η-6 (παλαιότερες εκδόσεις)
ή 44.5 kg PBXN-103 (νεότερες εκδόσεις).

Εσωτερική τομή ανθυποβρυχιακής τορπίλης Mk-46 Mod5Α.
Ανθυποβρυχιακή τορπίλη Mk-46 φορτωμένη σε αεροσκάφος
ναυτικής συνεργασίας P-3 Orion.
 
 

 Mk-50 ή ALWT (Advanced Lightweight Torpedo) της Raytheon και παλαιότερα Alliant TechSystems, Westinghouse και Honeywell Inc (τέλη δεκαετίας 1970)
Αποτελεί μη εξαγώγιμη, υψηλού κόστους αμερικάνικη ανθυποβρυχιακή τορπίλη, γνωστή και ως Barracuda. Κατασκευάστηκε για την αντιμετώπιση των εξελιγμένων Σοβιετικών πυρηνικών υποβρυχίων που εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας 1970 (SSN κλάσης Alfa) και τα οποία δρούσαν στις περιοχές των βαθέων υδάτων των ωκεανών (blue waters). Γι’ αυτό, η κύρια έμφαση δόθηκε στην επίτευξη υψηλών ταχυτήτων και μεγάλων βαθών λειτουργίας: μέγιστη ταχύτητα τορπίλης 50+ knots (η έρευνα εκτελείται με χαμηλότερη ταχύτητα), εμβέλεια 12+ km, μέγιστο βάθος λειτουργίας 1100 m. Η κεφαλή μάχης είναι προσχηματισμένης γόμωσης (shaped charge) για τη διάρρηξη της διπλής γάστρας ορισμένων τύπων υποβρυχίων (βάρος γόμωσης 45.36 kg).

Χρησιμοποιεί πρόωση ατμοστροβίλου, οδηγούμενου από ένα σύστημα κλειστού κύκλου ατμού SCEPS (Stored Chemical Energy Propulsion) της Garret Pneumatic Systems, καθώς επίσης και κάποιο pump jet. Το σύστημα πρόωσης SCEPS είναι πολύ υψηλού κόστους και αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του 1980. Βασίζεται στη χημική αντίδραση (chemical combustion) μεταξύ θερμαινόμενου μέχρι τήξης λιθίου Li (καύσιμο) και του σχετικά αδρανούς SF6 (οξειδωτικό), που όμως αντιδρά με το λίθιο σε θερμοκρασία λειτουργίας 790 °C, μέσω της στοιχειομετρικής εξίσωσης:

8 Li + SF6 Li2S + 6 LiF

 
Από την υψηλή θερμότητα της ανωτέρω αντίδρασης παράγεται υπέρθερμος ατμός. Τα παραγόμενα κατάλοιπα της αντίδρασης (μόνον στάχτη και καθόλου αέρια) καταλαμβάνουν μικρότερο όγκο από τα αντιδρώντα συστατικά, οπότε δεν υπάρχει ανάγκη αποβολής τους στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να διατηρούνται οι επιδόσεις της τορπίλης ίδιες ακόμη και στα μεγαλύτερα βάθη. Η μέγιστη πρακτική πυκνότητα αποθηκευμένης ενέργειας του SCEPS είναι 600 Wh/kg.


Το σύστημα pump jet της ανθυποβρυχιακής τορπίλης Mk-50 ALWT.

Η τορπίλη είναι σχεδιασμένη εξ’ αρχής με βάση την ψηφιακή τεχνολογία και ενσωματώνει προηγμένους αλγορίθμους εναντίον ακουστικών αντιμέτρων. Σε μεταγενέστερη φάση το software της τορπίλης έχει αναβαθμιστεί για τη βελτίωση της απόδοσης ακόμη και στα ρηχά ύδατα. Διαθέτει ενεργητικό sonar το οποίο εκπέμπει περί τα 25 kHz (παλμούς CW ή FM), ενώ κατά την παθητική λειτουργία λαμβάνει σε χαμηλότερες συχνότητες μέσα σε ένα μεγάλο εύρος μπάντας 10 kHz (broadband). Ο προβολέας sonar διαθέτει 52 στοιχεία Tonpilz διατεταγμένα σε 8 οριζόντιες σειρές και 8 κατακόρυφες στήλες (staves), για την επίτευξη στενών λοβών και μείωσης του επιπέδου αντηχήσεων, με δυνατότητα ταυτόχρονης δημιουργίας πολλών ανεξάρτητων προσχηματισμένων λοβών κατά την έρευνα (έως 48 κατά την εκπομπή και 62 κατά τη λήψη). Η απόσταση απόκτησης των στόχων είναι της τάξης του 1.5 nm (2.7 km). Τέλος, μπορεί να προγραμματισθεί έτσι ώστε να επιτίθεται στο διαμέρισμα ελέγχου του υποβρυχίου, το οποίο αποτελεί ένα από τα πιο ευαίσθητα σημεία για προσβολή.


Σχηματικό διάγραμμα συστήματος πρόωσης SCEPS.


Εξωτερικά φυσικά χαρακτηριστικά ανθυποβρυχιακής
τορπίλης Mk-50, της Raytheon.

Mk-54 Mod0 ή LHT (Lightweight Hybrid Torpedo) της Raytheon
Αποτελεί υβριδική ανθυποβρυχιακή τορπίλη, διάδοχο των Mk-46 και Mk-50. Προέκυψε από την ανάγκη αντιμετώπισης της απειλής των μοντέρνων υποβρυχίων συμβατικής πρόωσης (SSK), που επιχειρούν σε παράκτια ύδατα. Από τη Mk-46 δανείζεται την κεφαλή μάχης (44.6 kg PBXN-103 που ισοδυναμεί με 108 kg TNT) και το σύστημα πρόωσης με τροποποιήσεις (Otto fuel II με τις κλασσικές προπέλες). Από τη βαρέως τύπου Mk-48 δανείζεται τη βαλβίδα ελέγχου καυσίμου (speed/fuel control valve), για δυνατότητα συνεχούς ρύθμισης της ταχύτητας. Από τη Mk-50 δανείζεται το σύστημα sonar (με ακόμη ισχυρότερο σύστημα επεξεργασίας νεότερης τεχνολογίας), το οποίο διαθέτει πολλαπλούς λοβούς εκπομπής/λήψης και προηγμένους αλγορίθμους επεξεργασίας (προσαρμοσμένους για ρηχά ύδατα). Ο προβολέας sonar (με κάλυμμα πολυουρεθάνης) διαθέτει 52 στοιχεία Tonpilz διατεταγμένα σε 8 οριζόντιες σειρές και 8 κατακόρυφες στήλες (staves), για την επίτευξη στενών λοβών και μείωση του παραγόμενου/λαμβανόμενου επιπέδου αντηχήσεων. Σε συνδυασμό με την υψηλότερη τιμή SL από τη Mk-46, επιτυγχάνει μεγαλύτερη απόσταση εντοπισμού (απόκτηση κινούμενων στόχων έως και 2.1 km), ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις ακουστικές παρεμβολές [33].  Ο ψηφιακός beamformer της τορπίλης έχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής στροφής των λοβών (beam steering), τόσο στο οριζόντιο όσο και στο κατακόρυφο επίπεδο, με ταυτόχρονη δημιουργία πολλών ανεξάρτητων προσχηματισμένων λοβών ερεύνης (έως 48 κατά την εκπομπή και 62 κατά τη λήψη) ή άνω των 8000 λοβών κατά την παρακολούθηση (homing).
Stingray mounted on Helicopter
Photograph copyrighted by BAE Systems

Η εμβέλεια και το βάθος λειτουργίας είναι περίπου όπως και της Mk-46 Mod5. Η ταχύτητα κυμαίνεται από 28 knots (16 λεπτά) έως 43.5 knots (8 λεπτά), με δυνατότητα συνεχούς ρύθμισης αυτής για τη διατήρηση της επιθυμητής τιμής SE (Signal Excess). Η τορπίλη είναι επιχειρησιακή σε κατάσταση θαλάσσης (sea state) μέχρι 6+. Η κεφαλή μάχης διαθέτει πυροδοτικό μηχανισμό κρουστικό (αδρανειακό) και επίδρασης.



Η ανθυποβρυχιακή τορπίλη Stingray Mod1, της
BAE Systems (πρώην Marconi Underwater Systems).

Η τορπίλη διαθέτει αυξημένη απόδοση σε ρηχά νερά και σημαντικά βελτιωμένη παθητική και ενεργητική επεξεργασία σήματος. Το συνολικό εύρος μπάντας συχνοτήτων μέσα στο οποίο λειτουργεί η ακουστική κεφαλή της τορπίλης είναι 4 kHz (broadband). Σε ενεργητική λειτουργία, οι εκπεμπόμενοι παλμοί μπορεί να είναι είτε CW (με ζύγιση Kaiser-Bessel για καταπίεση των πλευρικών λοβών στο πεδίο της συχνότητας) είτε FM. Για τον εντοπισμό ακίνητων ή αργά κινούμενων στόχων μέσα σε περιβάλλον αντηχήσεων (ακόμη και στόχων επικαθήμενων στο βυθό), χρησιμοποιεί προηγμένη επεξεργασία σήματος FM, από την οποία προκύπτει μία μορφή ακουστικού ειδώλου του στόχου (acoustic imaging). Συγκεκριμένα, συνδυάζοντας μεταξύ τους τις ηχητικές επιστροφές των διαφόρων λοβών λήψης, αναγνωρίζει το εκτεταμένο ακουστικό είδωλο του στόχου σε πραγματικό χρόνο, συγκρίνοντας με εμπειρικά στοιχεία τα οποία είναι αποθηκευμένα σε ακουστική βάση δεδομένων στη μνήμη της τορπίλης (pattern recognition). Θεωρητικά, διαθέτει δυνατότητα επεξεργασίας/ παρακολούθησης έως και 50 διαφορετικών στόχων, ταυτόχρονα. Για τη μείωση του κόστους, η υλοποίηση του συστήματος επεξεργασίας (hardware) είναι COTS, επεξεργαστικής ισχύος 14 GFLOPS (παλαιότερα διέθετε Motorola PowerPC 1.2 GFLOPS).

Stingray Mod 0 & 1 της BAE Systems (πρώην Marconi Underwater Systems)
Αποτελεί ανθυποβρυχιακή ηλεκτροκίνητη τορπίλη (σχεδιάσθηκε τη δεκαετία του 1960 και ως Mod0 τέθηκε σε υπηρεσία το 1983), ταχύτητας 45 knots (σταθερή) και εμβέλειας 7.5-9 km ανάλογα με τις ανοχές του ηλεκτρικού συσσωρευτή [34].  Χρησιμοποιεί συσσωρευτή Mg-AgCl που ενεργοποιείται με θαλασσινό νερό (79 kW, 300 V, 265 A), ενώ η πρόωση είναι τύπου pump jet (για την ακρίβεια ducted propellers).

Η χημική αντίδραση της ανόδου (-) του συσσωρευτή Mg-AgCl (οξείδωση του Mg), είναι:

Mg- Mg2+ + 2 ηλεκτρόνια           (2.37 V)

 
Η αντίστοιχη αντίδραση της καθόδου (+) (αναγωγή του AgCl σε Ag), είναι:


2 AgCl + 2 ηλεκτρόνια 2 Ag + 2 Cl-        (0.80 V)


Επομένως, η συνολική ηλεκτροχημική αντίδραση είναι:

Mg- + 2 AgCl Mg2+ + 2 Ag + 2 Cl-

 

Tα πηδάλια της τορπίλης είναι σχετικά μικρά και τοποθετημένα πίσω από το pump jet, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερος έλεγχος σε υψηλές ταχύτητες και υπό μεγάλες γωνίες κλίσης που προκαλούν μεγαλύτερο θόρυβο. Μέγιστο βάθος λειτουργίας 750+ m. Ο προβολέας της τορπίλης αποτελεί μία επίπεδη διάταξη 31 στοιχείων. Παράγει περί τους 15 προσχηματισμένους/ σταθερούς λοβούς λήψης και ένα λοβό εκπομπής παλμών CW ή FM (narrowband ή broadband mode) [35].  Η συχνότητα ενεργητικής λειτουργίας του sonar βρίσκεται στην περιοχή 30-33 kHz. Τα ακουστικά αντι-αντίμετρα ACCM της τορπίλης δεν είναι προηγμένα για τα σημερινά δεδομένα (περιορίζονται στον έλεγχο της δομής των highlights της επιστρεφόμενης ηχούς) [36].  Η κεφαλή μάχης (35 kg TORPEX-9) είναι ειδικά σχεδιασμένη (shaped charge), έτσι ώστε να διαρρηγνύει τη διπλή γάστρα που διαθέτουν ορισμένα πυρηνικά υποβρύχια SSBN [37].  Από το 2006 τέθηκε σε πλήρη παραγωγή (full-rate/run production) η βελτιωμένη έκδοση Mod1, για το Βρετανικό ναυτικό. Το Mod1 διαθέτει τα ίδια περίπου δυναμικά χαρακτηριστικά με το Mod0 (ταχύτητα, εμβέλεια βάθος λειτουργίας), αλλά εντελώς νέου τύπου sonar (ψηφιακού beamformer, υψηλότερης κατευθυντικότητας λοβών, μεγαλύτερης τιμής SL, δυνατότητα εισαγωγής μηδενισμών προς συγκεκριμένες διευθύνσεις παρεμβολής θορύβου και άλλων προηγμένων τεχνικών ACCM), καθώς επίσης και νέου τύπου γόμωση PBX (insensitive shaped charge) αντί του ευαίσθητου TORPEX.

 
Impact MU-90 της EuroTorp (DCNI, Thales Underwater Systems, Whitehead Alenia Systemi Subacquei) [38]

Αποτελεί ανθυποβρυχιακή ηλεκτροκίνητη τορπίλη τρίτης γενιάς, η οποία προήλθε το 1991 από τη συνένωση δύο αντιστοίχων προγραμμάτων προηγμένης τεχνολογίας τορπιλών ελαφρού τύπου, του Γαλλικού Muréne (DCN) και του Ιταλικού Α-290 (Whitehead Alenia). Η τορπίλη έχει επιλεγεί από τα ναυτικά της Γαλλίας, Ιταλίας (φρεγάτες Horizon), Γερμανίας (φρεγάτες F-124), Δανίας, Πολωνίας, Αυστραλίας, Ν. Ζηλανδίας, προς αντικατάσταση των παλιότερων Mk-46 και A-244/S. Διαθέτει γραμμικά μεταβαλλόμενη ταχύτητα από 29 έως 53 knots, η οποία ρυθμίζεται σε βήματα του 1 knot (μέσω κινητήρα διέγερσης μόνιμου μαγνήτη χωρίς ψήκτρες), ανάλογα με τη φάση λειτουργίας της τορπίλης. Η διανυόμενη απόσταση κυμαίνεται από 25 km έως 12 km για ελάχιστη έως μέγιστη ταχύτητα, ενώ η δραστική εμβέλεια εμπλοκής κυμαίνεται από 15 km έως και 20 km (αναλόγως επιδιωκόμενης τιμής Pkill). Έχει σχεδιασθεί με έμφαση στον εντοπισμό “αθόρυβων” υποβρυχίων που επιχειρούν σε παράκτια και περιορισμένα ύδατα, ενώ μπορεί να βληθεί από όλες τις τυπικές πλατφόρμες βολής τορπιλών ελαφρού τύπου (πλοία επιφανείας, ελικόπτερα, κτλ). Χρησιμοποιεί μπαταρία κλειστού τύπου Al-AgO με ηλεκτρολύτη διαλύματος διοξειδίου του νατρίου σε θαλασσινό νερό (~110 kWh). Προωθείται μέσω pump jet (με πτερύγια skewed) για τη χαμηλότερη δυνατή παραγωγή θορύβου και ειδικότερα την αποφυγή του φαινομένου της σπηλαίωσης ακόμη και σε μικρά βάθη. Tα πηδάλια είναι σχετικά μεγάλα (όπως και στη Mk-50), έτσι ώστε να επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερος έλεγχος ακόμη και σε μικρές ταχύτητες, με μικρές γωνίες κλίσης για τη μικρότερη δυνατή παραγωγή θορύβου.

Ο ακουστικός προβολέας της τορπίλης αποτελεί μία επίπεδη διάταξη 32 στοιχείων σε 6 στήλες (staves). Διαθέτει πλήρως ψηφιακό beamforming, με πολλαπλούς προσχηματισμένους λοβούς (47 εκπομπής και 33 λήψης), που καλύπτουν συνολικό οριζόντιο τομέα 120° και κατακόρυφο τομέα 70°. Εκτελεί ταυτόχρονη εκπομπή και επεξεργασία σε 6 διαφορετικές μπάντες συχνοτήτων (multi-frequency) με παράλληλη λειτουργία στενού και ευρέως φάσματος (CW διαμόρφωσης ΑΜ & ΗFM, αντίστοιχα). Ειδικότερα, εκπέμπει ταυτόχρονα σειρές υποπαλμών σε διαφορετικές συχνότητες, με διαμόρφωση CW (για υψηλή ανάλυση απόστασης, ταχύτητας και γωνίας), με διαμόρφωση ευρέως φάσματος FM (για ταξινόμηση των χαρακτηριστικών/φυσικών διαστάσεων του στόχου) και με διαμόρφωση φάσης PSKBPSK (για διάκριση από τις αντηχήσεις των αργά κινούμενων ή επικαθήμενων στο βυθό στόχων). Επίσης, διεξάγει ταυτόχρονα ενεργητική και παθητική λειτουργία. Η απόσταση ενεργητικού εντοπισμού κινούμενων στόχων υπερβαίνει τα 2.5 km, ενώ η απόσταση απόκτησης αυτών φθάνει έως και 2.3 km. Το συνολικό φασματικό εύρος μέσα στο οποίο λειτουργεί η ακουστική κεφαλή της τορπίλης είναι 13 kHz (broadband). Υποτυπώνει το χώρο που ερευνά σε συνάρτηση με το χρόνο, τη συχνότητα και την ένταση των επιστρεφόμενων σημάτων (ηχούς), και για τις δύο λειτουργίες CW και FM ταυτόχρονα, συγκρίνοντας μεταξύ τους τα αποτελέσματα (spatial correlation & data fusion) για εντοπισμό όλων των πιθανών στόχων. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται θεωρητικά η δυνατότητα επεξεργασίας/παρακολούθησης έως και 10 διαφορετικών στόχων ταυτόχρονα (ακόμη και των ακίνητων ή επικαθήμενων στο βυθό), ενώ μπορεί να τους διακρίνει από τις αντηχήσεις και τα περισσότερα είδη ακουστικών αντιμέτρων [39].  Το ελάχιστο βάθος λειτουργίας κυμαίνεται από 3 m έως 1000+ m. Η κεφαλή μάχης περιέχει 31.77 kg εκρηκτικό V350 (52% TATB - triaminotrinitrobenzene, 45% HMX - octogen, συνδετική ουσία & χρώμα), ικανό να διαπεράσει τη διπλή γάστρα ορισμένων πυρηνικών υποβρυχίων.

Μία μορφή της τορπίλης (MU90HK) αναπτύσσεται ως αντίμετρο hard kill των πλοίων επιφανείας εναντίον των βαρέως τύπου τορπιλών υποβρυχίων. Χαρακτηριστικό της έκδοσης αυτής, είναι η ειδική σχεδίαση της κεφαλής μάχης η οποία αντί προσχηματισμένης (shaped charge) διαθέτει συμπαγή εκρηκτική ύλη (compact charge, semi-directional ή semi-panoramic blast warhead).

 
Ρωσικές ελαφρές ανθυποβρυχιακές τορπίλες
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι ρωσικές ανθυποβρυχιακές τορπίλες ελαφρού τύπου εκτοξεύονταν από τορπιλοσωλήνες διαμέτρου 400 mm. Παράδειγμα αποτελεί η πρώτη εμφανισθείσα τορπίλη SET-40 (active/passive, πυροδότηση ακουστικής επίδρασης). Οι πρώτες εναέριες ανθυποβρυχιακές τορπίλες ελαφρού τύπου 450 mm ήταν η AT-1 (1962) και η ενσύρματης καθοδήγησης  VTT-1 (1976).



Η διαμέτρου 400 mm ελαφρά ακουστική
ανθυποβρυχιακή τορπίλη UMGT-1ME.

Η πρώτη διττού ρόλου ελαφρά ακουστική (active/passive) τορπίλη των ρωσικών υποβρυχίων ήταν η 400 mm διαμέτρου SET-72 (1972), με μπαταρία Ag-Mg θαλασσινού νερού (>40 knots, 8 km). Αργότερα, εισήχθη η επίσης διττού ρόλου και διαμέτρου 400 mm ελαφρά ακουστική ανθυποβρυχιακή τορπίλη UMGT-1, η οποία χρησιμοποιείται από τη ρωσική ναυτική αεροπορία (41 knots, 8 km, μπαταρία Ag-Mg θαλασσινού νερού).


Η ελαφρά αερομεταφερόμενη ανθυποβρυχιακή ακουστική
τορπίλη APR-3E (355 mm, πρόωση στερεών καυσίμων,
pump-jet, 75 knots, εμβέλεια>3 km). Αντικαθιστά
την παλαιότερη APR-2.

Το 1980 εμφανίστηκε η διαμέτρου 324 mm ελαφρά ανθυποβρυχιακή ακουστική (active/passive) τορπίλη Kolibri MPT (45 knots), με θερμική μηχανή (monopropellant). Αποτελεί αντίγραφο της αντίστοιχης αμερικανικής τορπίλης Mk-46, από την εποχή του πολέμου του Βιετνάμ.
ΠΗΓΗ: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2015/05/lwt-lightweight-torpedoes.html
 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[30] Οι τορπίλες TP-46 Grampus (όπως και οι παλαιότερες TP-43/45) καθώς και κάποιες Ρωσικές τορπίλες (SET, UMGT-1) έχουν διάμετρο 400 mm (15.75-inch), συγκριτικά με την τυποποιημένη διάμετρο των 324 mm (12.75-inch) που διαθέτουν όλοι οι τύποι ανθυποβρυχιακών τορπιλών των χωρών του ΝΑΤΟ.

[31] Η Κινεζική τορπίλη Yu-7 φέρεται ότι έχει βασιστεί στη Mk-46 Mod2.

[32] Από το USN έχει διακοπεί εντελώς η εφοδιαστική υποστήριξη της τορπίλης Μk-46 Mod2.

[33] Η ανθεκτικότητα στα ακουστικά αντίμετρα (acoustic jammers) βασίζεται στους στενότερους οριζόντιους και κατακόρυφους λοβούς, στην καταπίεση των πλευρικών λοβών, στην υψηλή τιμή SL, κτλ.

[34] Την έκδοση Mod0 διαθέτουν η Μ. Βρετανία, Νορβηγία, Αίγυπτος και Ταϋλάνδη.

[35] Σε λειτουργία narrowband (CW) εφαρμόζεται Doppler filtering, οπότε η διακριτική ικανότητα κατ’ απόσταση δεν είναι τόσο ακριβής. Σε λειτουργία broadband (FM) η διακριτική ικανότητα κατ’ απόσταση είναι πολύ καλύτερη (high-range resolution), σε βαθμό που επιτρέπει την εξαγωγή κάποιων χαρακτηριστικών του στόχου (target highlights) και τη δημιουργία μετά από κατάλληλη επεξεργασία κάποιας τρισδιάστατης μορφής του.

 [36] Ο έλεγχος των λεπτομερών χαρακτηριστικών του στόχου (target highlights) είναι αποτελεσματικός σε περιοχές με μεγαλύτερα βάθη, ενώ δεν χρησιμεύει ουσιαστικά σε περιοχές αντηχήσεων. Επιπρόσθετα, πολλά μοντέρνα αντίμετρα κατά ακουστικών τορπιλών προσομοιώνουν με σχετική επιτυχία κάποια από τα highlights πραγματικών στόχων.

 [37] Τα περισσότερα υποβρύχια με διπλή γάστρα έχουν απόσταση τοιχωμάτων μικρότερη των 2 m, μεταξύ των οποίων υπάρχει νερό. Η Stingray έχει κεφαλή μάχης βελτιστοποιημένη για τη διάρρηξη ακόμη και της εσωτερικής γάστρας των υποβρυχίων αυτών, γεγονός το οποίο άλλες ανθυποβρυχιακές τορπίλες (blast charge warhead) δεν είναι σε θέση να επιτύχουν.

[38] Η Eurotorp εμπορεύεται επίσης και την Ιταλική τορπίλη A-244/S Mod3, η οποία βρίσκεται στην υπηρεσία των ναυτικών 15 χωρών. Χρησιμοποιεί συσσωρευτή Mg-AgCl και θαλασσινού νερού και κινητήρα DC που οδηγεί απευθείας τον άξονα των προπελών. Η τορπίλη διαθέτει δύο σταθερές ταχύτητες, που επιλέγονται αυτόματα. Η Ινδικής προέλευσης τορπίλη Shyena βασίζεται στην A-244/S.

[39] Το παραγόμενο επίπεδο αντηχήσεων είναι χαμηλότερο σε λειτουργία ευρείας μπάντας συχνοτήτων (broadband operation - FM), συγκριτικά με τη λειτουργία στενής μπάντας συχνοτήτων (narrowband operation - CW). Η λειτουργία ευρείας μπάντας δεν βασίζεται στο φαινόμενο Doppler για τον εντοπισμό στόχων, αλλά σε άλλες τεχνικές σύμφωνης ανίχνευσης (semi-coherent detection). Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή η έρευνα/εντοπισμός και παρακολούθηση στόχων χαμηλής ταχύτητας, ακόμη και σε ρηχά ύδατα, καθώς επίσης και η απόρριψη τυχόν αντιμέτρων. Η λειτουργία στενής μπάντας βασίζεται στην επεξεργασία FFT, με την οποία επιτυγχάνεται η έρευνα/εντοπισμός και παρακολούθηση στόχων υψηλής ταχύτητας, ακόμη και μικρής ανακλαστικότητας (TS). Ο εντοπισμός των ακινήτων στόχων που επικάθονται στο βυθό, βασίζεται κυρίως στα χαρακτηριστικά της σύμφωνης ανίχνευσης FM.

 

 

 
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...