Ευετηρία 2022

 

Αγαπημένοι μου φίλοι εύχομαι το Νέο Έτος να είναι καλοτάξιδο, γεμάτο από υγεία, καλή τύχη και χαμόγελα!
Και όπως λέμε στο Περί Αλός

Εὐετηρία

Εὐετηρία (εὖ + ἔτος), καλόν έτος, καλή εποχή, καλή χρονιά, καλή συγκομιδή.
(Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Ιωάννου Σταματάκου, Βιβλιοπρομηθευτική 1999).
 

 

Εὐετηρία 2022
Σας την εύχομαι ολόψυχα!
Περί Αλός

Κρίστυ Ε. Ιωαννίδου

Η ναυτική σημαία της Γαλλίας

 

Οι Γάλλοι Αξιωματικοί του Ναυτικού αντιδρούν

εις την νέαν σημαίαν της Επαναστάσεως

                    Περί Αλός

του Ηλία Μεταξά

Οικονομικού Αξιωματικού Ε.Ν

     Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέος Εξάντας»,

τ. 60, σσ. 68-73, ΙΟΥΝ. 2018, Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Ε.Ν.

Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του συγγραφέως Η.Μ.

      Ακολουθείται η ορθογραφία και η σύνταξη του συγγραφέως.

 

ΦΩΤΟ: Steve Spartana.
Lafayette College.
www.flickr.com

Την εποχήν των ιστιοφόρων, όταν ένα πολεμικόν πλοίον ηττάτο εις την ναυμαχίαν, δεν ύψωνε λευκήν σημαίαν, απλώς υπέστελε την δικήν του αποδίδοντας τιμές εις την ανωτερότηταν του νικητού. Την εποχήν εκείνην διάφορα κράτη είχαν σημαίες  ή λάβαρα εις τα οποία επεκράτει το λευκόν χρώμα, το πλέον χαρακτηριστικόν παράδειγμα ήταν η ολόλευκη γαλλική σημαία. Επομένως υπήρχε κίνδυνος να εκληφθή η λευκή σημαία παραδόσεως ως σημαία κάποιας άλλης χώρας και  αντιστρόφως.

     Οι θαλασσινοί εις όλον τον κόσμον ανέκαθεν διέθεταν ανήσυχο και ανεξάρτητον πνεύμα. Ένα κλασσικόν παράδειγμα θάρρους και αδιαφορίας προς τον θάνατον, προκειμένου να υποστηρίξουν τις ιδέες τους και τις παραδόσεις τους, μας κληροδότησαν οι Γάλλοι Αξιωματικοί του ‘L’ Armee Navale de Roi’ (Ο Ναυτικός Στρατός του Βασιλέως.) Έτσι έλεγαν πολύ παλαιά το Ναυτικόν τους, όμως  χρησιμοποιούσαν και τον όρον ‘Marine Royale’.

      Ακόμη και μέχρι σήμερα από κεκτημένη ταχύτητα, το λένε εν συντομία ‘La  Royale’. Αυτό μας φαίνεται απολύτως φυσιολογικόν διότι ο γράφων και οι ‘κληρούχες’ του, όποτε συζητούν περί της Στρατιωτικής τους θητείας, αναφέρουν απλώς τα δύο γράμματα ‘B. N.’ Αυτό φυσικά δεν υποδηλοί καμμίαν πολιτικήν ή πολιτειακήν προτίμησιν.

      Μετά την Επανάστασιν της 14-07-1789 εδημιουργήθη μείζον θέμα σχετικώς με την νέαν γαλλικήν σημαίαν. Εις την γαλλικήν γλώσσαν η λέξις σημαία αποδίδεται γενικώς με την λέξιν ‘drapeau’. Όμως όταν αναφέρονται εις την ναυτικήν σημαίαν, αυτή που υψώνουν εις την πρύμνην του πλοίου, χρησιμοποιούν τον όρον ‘pavillon’. Οι Αξιωματικοί ηγωνίσθησαν σκληρά διά να διατηρήσουν την παραδοσιακήν τους σημαία, η οποία έχει μίαν προϊστορίαν που αξίζει να καταγράψουμε.

     Περί τα τέλη του 14ου αιώνος ο γαλλικός «semé» (θυρεός) είχε κυανό πεδίον που έφερε πολλούς μικρούς χρυσούς ‘Fleurs - de - Lis’ (κρίνους) η δε εραλδική  επιστήμη τον ωνόμαζε ‘France Ancien’ (Αρχαία Γαλλία). Όμως περί το 1407 ο Βασιλεύς Charles 5oς (1338-80) της Δυναστείας των Valois, ο επωνομαζόμενος ‘Σοφός’, περιόρισε τους κρίνους μόνον εις τρείς, αλλά μεγαλυτέρου μεγέθους. Aυτόν τον θυρεόν η εραλδική τον χαρακτήριζε ως ‘France Moderne’.

     Οι βασιλικές κωπήλατες γαλέρες της Μεσογείου ύψωναν πολυτελή και πανάκριβα ‘ensign’ και ‘pendants’ ερυθρού χρώματος τα οποία έφεραν πολλούς μικρούς χρυσούς κρίνους. Εις το κέντρον ευρίσκετο ο βασιλικός θυρεός περιβαλλόμενος από το ‘περιδέραιον’ (που ήταν η ανωτάτη τάξις) του παρασήμου του Αγίου Μιχαήλ.

     Κατά τον 16ον αιώναν υπήρχαν δύο βασικά εθνικά σύμβολα. Το ένα ήταν ο βασιλικός θυρεός, δηλαδή το βαθυκύανον τετραγωνισμένον ασπίδιον που περιείχε τα τρία χρυσά ‘Fleurs de Lis’. Το άλλον σύμβολον ήταν ο λευκός σταυρός επί κυανού πεδίου του Αγίου Γεωργίου τον οποίον οι Γάλλοι εσέβοντο περισσότερο ως εθνικόν σύμβολον παρά ως βασιλικόν.

     Ως προαναφέραμε και οι Άγγλοι έχουν τον σταυρόν του Αγίου Γεωργίου ως  εθνικόν τους σύμβολον, αλλά αυτός είναι ερυθρός επί λευκού πεδίου. Κατ’ άλλην πηγήν τα σύμβολα της Γαλλίας ήσαν δύο, διά μεν τον Βασιλέαν οι χρυσοί κρίνοι, διά δε την ιδίαν την χώραν ο λευκός σταυρός του Αγίου Μιχαήλ. Αμφότερα επί κυανού πεδίου.

     Τον 17ον αιώναν η Γαλλία ήρχισε να αναπτύσεται ως ναυτική δύναμις και από το 1638 το Γαλλικόν Βασιλικό Ναυτικό ύψωνε την ‘Pavillon Blanc’ (λευκή ναυτική σημαία). Αυτή ήταν σκέτη διότι το λευκόν ήταν το χρώμα του Βασιλικού Οίκου των Βourbons. Πάντως, οι ζωγραφικοί πίνακες της εποχής απεικονίζουν πλοία και με την ‘Pavillon Royale’. Δηλαδή την λευκήν σημαίαν όχι σκέτην, αλλά με τους  χρυσούς βασιλικούς κρίνους. Όμως οι διάφορες Μοίρες είχαν και σημαίες με τα χρώματα των δικών τους Επαρχιών, βεβαίως το λευκόν υπήρξε πάντοτε το κυρίαρχον χρώμα.

     Το 1661 μία Διαταγή απηγόρευσε εις τα εμπορικά πλοία να χρησιμοποιούν την ‘λευκήν σημαίαν’ και υπεχρεώθησαν να υψώνουν μόνον την «L’ Ancien Pavillon de la Nation Francoise», δηλαδή την μπλέ σημαία με τον λευκόν σταυρό του Αγίου Γεωργίου εις την μέσην, κατ’ άλλους τον σταυρόν του Αγίου Μιχαήλ. Εις δε το κέντρον του σταυρού θα έπρεπε να προσθέσουν τον βασιλικόν θυρεόν με τους τρείς κρίνους που προαναφέραμε. Όμως αυτή η σημαία δεν έγινε ποτέ δημοφιλής.

      Το 1670 μια νέα Διαταγή επέβαλε οι σημαίες και οι επισείοντες των πολεμικών να είναι μόνον λευκές. Τοιουτοτρόπως δεν υπήρχε πλέον η ανάγκη να  αναγνωρίζονται από τα διακριτικά σύμβολα εκάστης Επαρχίας όπως αναφέραμε. 

     Με την ιδίαν Διαταγήν κατηργήθη η ‘Ερυθρά Σημαία Μάχης’. Πάντως το Εμπορικόν Ναυτικόν δεν ήταν ικανοποιημένον, έτσι από τα τέλη του 17ου αιώνος  και κατά τον 18ον ύψωναν σημαίες με διαφόρους συνδυασμούς του λευκού και του κυανού μέχρις ότου εγενικεύθη η χρήσις των σκέτων λευκών. 

     Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι σημαίες δεν είναι μόνον διακοσμητικές είναι και εξαιρετικώς χρήσιμες. Έλκουν την προέλευση τους από τα λάβαρα που ύψωναν εις τις μάχες οι Βασιλείς και οι Πολέμαρχοι από την αρχαιότηταν. Η παλαιοτέρα από τις σύγχρονες εθνικές σημαίες θεωρείται εκείνη της Δανίας, η ‘Daneborg’ που χρονολογείται από το 1219. Ενδεχομένως οι αμέσως μεταγενέστερες να είναι της Σουηδίας και της Ολλανδίας.

     Τα Γαλλικά πλοία είχαν το ίδιον πρόβλημα αναγνωρίσεως της εθνικότητος τους συγχεόμενα με τα Ολλανδικά, το έλυσαν με το να το αγνοήσουν. Μερικές φορές οι Μοίρες της ‘εμπροσθοφυλακής’ ύψωναν σημαίες με την λευκήν λωρίδα υπεράνω της κυανής, ενώ της ‘οπισθοφυλακής’ ύψωναν κυανές σημαίες.

     Εις τις 04-10-1789 η Επαναστατική Εθνοσυνέλευσις είχε υιοθετήσει ως εθνικήν  σημαίαν του Βασιλείου της Γαλλίας τα χρώματα μπλέ, άσπρο και κόκκινο. Όμως δεν είχαν ξεκαθαρίσει ποίαν διάταξιν θα είχαν αυτά τα χρώματα, αναποφεύκτως εχρησιμοποιήθησαν διάφοροι τύποι. Τελικώς επεκράτησε εκείνη που είχε τις τρείς χρωματιστές οριζόντιες λωρίδες και εις την δεξιάν πλευράν της ήταν ψαλιδισμένη και εσχημάτιζε δύο ‘γλώσσες’.

     Εις τις 27-05-1790 η παντοδύναμη Επαναστατική Εθνοσυνέλευσις επέλεξε ως αντιπροσωπευτικά χρώματα της το κυανό, το λευκό και το ερυθρό. Παρά το γεγονός ότι ήσαν τα παμπάλαια βασιλικά χρώματα, οι Βουλευταί εψήφισαν ομοφώνως τον νόμον ο οποίος καθιέρωνε την ‘Tricolore’ ως την νέαν σημαίαν της Επαναστάσεως, του Κράτους και των Ενόπλων Δυνάμεων.

     Ο Στρατός υιοθέτησε τα τρία χρώματα διά τις σημαίες του αμέσως με τόσον ενθουσιασμόν που δεν είχε επιδείξει ποτέ έως τότε διά τις σημαίες των δικών του Συνταγμάτων. Ειδικώτερα το λευκό χρώμα συνεβόλιζε το ‘Standard’ (λάβαρον), εκάστου Συνταγματάρχου και κατ’ επέκτασιν και το Βασιλικόν Λάβαρον, διότι ως προαναφέραμε το λευκόν ήταν το χρώμα της Μοναρχίας. Το ερυθρόν και το κυανόν ήσαν επίσης τα αντιπροσωπευτικά  χρώματα της πόλεως των Παρισίων.

      Η Επανάστασις ήθελε να αντικαταστήση όλα τα προϋπάρχοντα σύμβολα με ένα ενιαίον λάβαρον το οποίον θα αντιπροσώπευε την ιδίαν την Πατρίδαν τους και θα έδειχνε το ελεύθερο και ενωτικό πνεύμα του Έθνους. Εξ άλλου αυτό ήταν και το σύνθημα της Επαναστάσεως: ‘Liberté, égalité, fraternité’ και βεβαίως παραμένει μέχρι σήμερα.

     Εις μίαν άλλην σύγχρονην πηγήν ανευρέθη ένα σημαντικό στοιχείο. Ο Kαναδός ιστορικός πολυγραφότατος συγγραφεύς René Chartrand εις το βιβλίο του ‘Napoleon’s Sea Soldiers’, London 1990, γράφει ότι οι βασιλικοί κρίνοι αντικατεστάθησαν από τον περίφημον ‘φρυγικόν σκούφον της Μαριάνας’, ο οποίος έγινε το σύμβολον της Επαναστάσεως. Τον έχουμε δεί αναρίθμητες φορές εις τα παλαιά χαρτονομίσματα των γαλλικών φράγκων, εις τα γραμματόσημα, ζωγραφικούς πίνακες, αγάλματα, έγγραφα του γαλλικού Δημοσίου κ.ο.κ.

     Τον φρυγικόν σκούφον τον φορούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Υπονοούσε τον Οδυσσέαν, τον Κάστοραν και τον Πολυδεύκην. Ήταν μεγάλος, κατέβαινε και σκέπαζε μέχρι τα αυτιά. Επίσης τον έλεγαν και ‘πιλεύς’ που προέρχεται από την λέξιν πίλος, αυτός ήταν σκέτο σκουφί. Και οι δύο τύποι συμβόλιζαν την απελευθέρωσιν των δούλων. Δι ’αυτόν ακριβώς τον λόγον τον υιοθέτησαν εις την Γαλλικήν Επανάστασιν. Αργότερα κατά την δεκαετίαν του  1810 τον υιοθέτησαν και αρκετές χώρες της Νοτίου Αμερικής που είχαν επαναστατήσει διά να αποτινάξουν τον αποικιακόν ζυγόν της Ισπανίας.  

     Ο Chartrand συνεχίζει και γράφει ότι ο σκούφος επεκάθητο μιάς αγκύρας. Όμως δεν αναφέρει εις ποίαν από τις σημαίες που περιγράψαμε πιό πάνω μπήκε, ούτε την συγκεκριμένην ημερομηνίαν. Ο René Chartrand εν συνεχεία, αναφέρει ότι όταν το 1804 ο Napoléon Bonaparte (1769-1821) αυτοανεκηρύχθη Αυτοκράτωρ, ο σκούφος απαλείφθη και με την σειράν του αντικατεστάθη από το Ναπολεόντειον Αυτοκρατορικό Στέμμα.

     Δεν έχουμε άλλες λεπτομέρειες, ούτε κατέστη δυνατόν να το διασταυρώσουμε, βρήκαμε όμως το ‘Imperial Standard’ το οποίον ήταν παρόμοιον με την γνωστήν μας Tρικολόρ με τις εξής διαφορές. Εις το μέσον της λευκής καθέτου λωρίδος είχε τον αυτοκρατορικόν θυρεόν και η επιφάνεια όλου του πεδίου ήταν γεμάτη με χρυσές μέλισσες, τις λεγόμενες αυτοκρατορικές. Αυτό καθιέρωσε ως προσωπικόν του λάβαρον ο Ναπολέων 1ος, επωνομαζόμενος Μέγας, όταν αυτοανεκηρύχθη Αυτοκράτωρ το 1804 και το χρησιμοποίησε κατά την χρονική περίοδο 1806 -15.

     Το ίδιον λάβαρον εχρησιμοποίησε και ο ‘ανηψιός’ του Mεγάλου, ο Charles Louis Napoléon Bonaparte 3ος, (1808-73), o επωνομαζόμενος Mικρός, διά την χρονική περίοδο 1852-71. Ήταν ο εγγονός, από τον προηγούμενον γάμον της πρώτης συζύγου του Μεγάλου, της κυρίας Josephine Marie Rose, χήρα του καρατομηθέντος Υποκόμητος Alexandre-François-Marie de Beauharnais (1760-94), το γένος Tascher de la Pagerie (1763-1814). Δηλαδή ήταν υιός της Hortense, θυγατρός της Josephine, και ενός εκ των ανηψιών του Μεγάλου Ναπολέοντος, του Louis Bonaparte.

     Ο δυστυχής Alexandre Beauharnais είχε πολεμήσει εις την Αμερικανικήν  Επανάστασιν. Ήταν Στρατηγός. Αν και αριστοκράτης συνετάχθη με την Επανάστασιν, τον θεωρούσαν ως ύποπτον. Είχε εκλεγεί Πρόεδρος της Γαλλικής  Εθνοσυνελεύσεως. Είχε αρνηθή να αναλάβη Υπουργός Πολέμου. Είχε ορισθή Αρχιστράτηγος της Στρατιάς του Ρήνου. Κατά την διάρκειαν της Τρομοκρατίας τον απεκεφάλισαν επειδή, τάχα, απέτυχε εις την άμυναν της πόλεως του Μetz.

     Μετά πέντε ημέρες ανήλθε εις την λαιμητόμο (guillotine) και o ίδιος ο αιμοσταγής Μaximillien Marie Isidore de Robespierre (1758-94). Ήταν Ιρλανδικής  καταγωγής, επιτυχημένος δικηγόρος, πολιτικός και δεσπόζουσα μορφή της Γαλλικής Επανάστασης.     

     Eπανακάμπτουμε εις το κύριον θέμα μας της σημαίας. Ο λαός απεδέχθη με θέρμη την νέαν ‘Tricolore’ εκτός από τους Βασιλόφρονες που ήσαν αγανακτησμένοι και αποφασισμένοι να δώσουν το προβάδισμα εις τον Βασιλέαν και όχι εις το Εθνος. Ιδιαιτέραν διαφωνίαν και αντίδρασιν επέδειξε το ‘Grand Corps’. Έτσι αποκαλούσαν τότε το Σώμα των Αξιωματικών του Ναυτικού.  

      Προσπάθησαν παντί σθένει, να διατηρήσουν εις τα καράβια τους την ‘Pavillon  Blanc’ (Λευκήν Ναυτικήν Σημαίαν), όπως την περιγράψαμε πιο πάνω. Οι Αξιωματικοί του Ναυτικού, ψυχωμένα παληκάρια, δεν έκρυβαν την αντιπάθειαν τους προς τον νόμον και χωρίς προσχήματα κατεφέροντο έναντίον της τρίχρωμης σημαίας. Είχαν και αδιάσειστα επιχειρήματα ως εξής :

«Κάτω από την Pavillon Blanc είχαν πολεμήσει οι Εθνικοί μας Ήρωες, Ναύαρχοι Duquesne, Tourville, Suffren κ.α. και χάρισαν εις το Γαλλικόν Έθνος περίλαμπρες νίκες. Επομένως διά ποίον λόγον να αλλάξουμε την Σημαία μας;

Μήπως παρουσιάζει κάτι συγκεκριμένο εναντίον της Επαναστάσεως ;  

Βεβαίως όχι.

Τα τρία χρώματα που εψήφισαν τώρα, τι μας έχουν προσφέρει ;   

Απολύτως τίποτε» [1]

     Το Ναυτικόν είχε και άλλους δικούς του λόγους να αποστρέφεται αυτά τα  χρώματα, διότι και η Ολλανδία είχε τα ίδια, καθώς και το Κρατίδιο του Αμβούργου. Τους Στόλους αυτών των δύο κρατών είχαν καταναυμαχήσει οι Γάλλοι εις το παρελθόν. Η άρνησις και η αντίδρασις του Ναυτικού προκάλεσε την δυσφορίαν και την καχυποψίαν των υπολοίπων στρωμάτων του λαού. 

     Αναντιλέκτως η μεγάλη πλειοψηφία των Αξιωματικών ήσαν αριστοκρατικής καταγωγής και βασιλόφρονες, οι οποίοι την πλήρωσαν διά τις πολιτικές τους  πεποιθήσεις. Όμως πάνω από όλα ήσαν εγωισταί και υπερόπται. Αψηφώντας τον υψηλόν κίνδυνον να οδηγηθούν εις την λαιμητόμον ηγωνίζοντο να διατηρήσουν εκείνα τα οποία επίστευαν ως προνόμια τους.     

     Ειρήσθω εν παρόδω, ένα σχετικώς παρόμοιον χαρακτηριστικόν γεγονός (μάλλον χαριτωμένον). Κατά τις τελευταίες ημέρες του Β΄ Π.Π. συνηντήθησαν κάποιοι Ανώτατοι Αξιωματικοί των τεσσάρων Συμμάχων με τους αντιστοίχους τους Γερμανούς διά να συζητήσουν την παράδοσιν μεγάλων σχηματισμών του Γερμανικού Στρατού. Η συνάντησις έγινε εις κάποιον οίκημα καταλλήλως διαμορφωμένον.

    Εις τους τοίχους είχαν αναρτήσει τις εθνικές σημαίες τους. Τις είχαν συρράψει προχείρως κάποιες Σοβιετικές στρατιωτίνες. Από λάθος, τις τρείς κάθετες λωρίδες της γαλλικής ‘Tricolor’ τις είχαν ράψει οριζοντίως. Ο Γάλλος Στρατηγός με την Γαλατικήν του ευγένειαν, τις συνεχάρη διά την ωραίαν ολλανδικήν σημαίαν. 

     Δηλαδή, το ιδιαίτερο, πνεύμα τους ως ένα σώμα ελίτ. Την αυταρέσκειαν τους να διακρίνονται οι ίδιοι προσωπικώς αλλά και το αγαπημένον τους Ναυτικόν. Το δικαίωμα τους να διατηρήσουν την παλαιάν τους σημαία του Marine Royale.

     Τον Οκτώβριο 1790 διεξήχθη μεγάλη συζήτησις εντός της Εθνοσυνελεύσεως διά το μείζον θέμα της Pavillon. Ο επιφανής πολιτικός, δυναμικός ρήτωρ και θεωρητικός της Επαναστάσεως Honoré Gabriel Riqueti (1749-91), Κόμης του Mirabeau ήταν σφόδρα αντίθετος με την ήδη καταργηθείσαν λευκήν σημαίαν, διότι εθύμιζε το τυρρανικό καθεστώς της απολύτου μοναρχίας. Ένας άλλος αγορητής της δεξιάς, προφανώς διά να υποβαθμίση τα νέα ‘Επαναστατικά’ χρώματα είχε πει σκωπτικώς :

                  «Αφήστε εις τα παιδία τα κρόταλα τους να παίζουν».

      Όμως, ενώπιον της δημοσίας και εντόνου αντιπαραθέσεως των πολυαρίθμων (έως τότε) Αξιωματικών καριέρας, ο Mirabeau ηναγκάσθη να κάνη την ανάγκην  φιλοτιμίαν. Συνεβιβάσθη κάνοντας έναν ελιγμόν τακτικής υποχωρήσεως.

     Εις τις 24-10-1790 η λευκή σημαία του (μέχρι τότε) Βασιλικού Ναυτικού απέκτησε εις το άνω αριστερόν τεταρτημόριον της, προς τον ιστόν, το λεγόμενον ‘Canton’, μίαν σημαιούλαν με τα ‘επαναστατικά’ χρώματα, αλλά εις κάθετον  διάταξιν. Τα τρία μέρη είχαν ίσον πλάτος, πρώτο προς τα αριστερά και προς τον  ιστόν ήταν το ερυθρόν, εις την μέσην το λευκόν και τελευταίον προς τα δεξιά το βαθυκύανον. Ήταν ο πρόδρομος της σημερινής ‘Tricolore’. Όλο το σχέδιο περιεβάλλετο από μίαν στενήν λευκήν λωρίδα, εν είδει περιγράμματος. Υπήρχε ακόμη μία στενή λωρίς ως εξωτερικόν πλαίσιον. Η μισή ήταν μπλέ και περιέβαλε το  κόκκινον κάθετον και το μισόν λευκόν τμήμα της ‘σημαιούλας’. Η άλλη μισή λωρίς  ήταν κόκκινη και περιέβαλε αντιστρόφως το μπλέ και το υπόλοιπον λευκόν ήμισυ τμήμα της ‘σημαιούλας’. Όλος ο σχεδιασμός κατά κάποιον τρόπο εθύμιζε το ‘White Ensign’ του Βρετανικού Ναυτικού.    

     Αλλά η κατάστασις επί των Πολεμικών πλοίων είχε αρχίσει να διαφοροποιείται. Η ‘Pavillon Blanc’ δεν αντιπροσώπευε πλέον τον Ναύαρχον τους ή τον Βασιλέαν, άλλωστε αυτοί διέθεταν τα δικά τους ιδιαίτερα διακριτικά γνωρίσματα. Αυτή η Σημαία συνεβόλιζε διά τους Ναυτικούς την ιδίαν την Γαλλίαν διά τούτο της έδειχναν σχεδόν θρησκευτικόν σεβασμόν. Κατά την περίοδο της τρομοκρατίας πάρα πολλοί Αξιωματικοί κατέληξαν εις την γκιλοτίνα, άλλοι κατόρθωσαν να διαφύγουν εις την αλλοδαπήν ως ‘emigres’ (μετανάσται). Σήμερα θα τους λέγαμε πολιτικούς πρόσφυγες. 

      Το 1791 η Γαλλική Εθνοσυνεύλεσις κατήργησε το Σώμα Αξιωματικών και καθιέρωσε κάποιο άλλον νέον με χαμηλοβάθμους. Δυστυχώς το Ναυτικόν απεδυναμώθη τραγικά. «Έχριζαν» Αξιωματικούς ωρισμένους Υπαξιωματικούς, ακόμη και Ναύτες, με μοναδικόν κριτήριον την αφοσίωσιν τους εις την αδελφοκτόνον Επανάστασιν. Επίσης κάποιους ‘παράξενους’ Αξιωματικούς από κάποια ‘αδιευκρίνιστα’ εμπορικά πλοία. Ήταν ηλίου φαεινώτερον ότι λόγω της απειθαρχίας η διάλυσις ευρίσκετο επί θύραις και ότι οι Γάλλοι θα ήταν αδύνατον να  επικρατήσουν εις την θάλασσαν κατά των Βρετανών.

     Εις τις 21-09-1792 η Εθνοσυνέλευσις κατήργησε την Βασιλείαν και εγκαθίδρυσε την Πρώτην Δημοκρατίαν. Ο Βασιλεύς απεκεφαλίσθη εις τις 21-01-1793. Ως σημαία της Δημοκρατίας παρέμεινε η προηγουμένως περιγραφείσα με τα ‘οριζόντια επαναστατικά’ χρώματα της 04- 10-1789, αλλά και αυτή κατηργήθη εις τις 15-02-1794.

     Εις τις 20-05-1794 με νέον Διάταγμα της η Εθνοσυνέλευσις κατήργησε τον συνδυασμόν της ολόλευκης (πρώην βασιλικής) σημαίας, με το Tricolore ‘σημαιάκι’ εις το Canton και καθιέρωσε την γνωστή μας ολόκληρη Τρίχρωμην, αλλά με τα χρώματα της εις κάθετην διάταξιν.

     Μετά από λίγες ημέρες απέπλευσε ο Γαλλικός Στόλος υπό την Αρχηγίαν του Αντιναυάρχου Louis Thomas Villaret de Joyeuse (1750-1812) διά να συνοδεύση εν ασφαλεία εις Γαλλικούς λιμένες μίαν μεγάλην νηοπομπήν αποτελουμένην από 130 φορτηγά πλοία με πολύτιμα σιτηρά από τις Η.Π.Α. 

     Όμως, οι αγγελιαφόροι από το Παρίσι δεν είχαν προλάβει να παραδώσουν εις τα πλοία του Στόλου τα αντίγραφα του Διατάγματος περί καθιερώσεως της μεγάλης Tricolore. Επομένως όλα τα πολεμικά αγνοώντας την μεταβολήν απέπλευσαν εξακολουθώντας να έχουν υψωμένον το κατ’ ευφημισμόν ‘French White Ensign’. Τοιουτοτρόπως η πρώτη και τελευταία φορά που επολέμησαν με την «ιδιόμορφην» Pavillon ήταν κατά την περίφημην Ναυμαχία της Glorious First of June 1794. Έτσι την ονόμασαν οι Βρετανοί, και έτσι την καθιέρωσαν να εορτάζεται πανηγυρικώς.

     Συμφώνως με το νέον ημερολόγιο το οποίον είχε επιβάλλει η Επανάστασις ήταν η 13η Ημέρα, του μηνός Prairial, του 4ου έτους της Επαναστάσεως. Οι Γάλλοι έχασαν αρκετά από τα πολεμικά τους και υπέστησαν τακτικήν ήτταν, αλλά επέτυχαν τον στρατηγικό τους σκοπόν, διότι τα φορτηγά τους πέρασαν τον αποκλεισμόν και το σιτάρι έφθασε εις τον πεινασμένον λαόν τους.

     Εις τις 11-04-1814 έπεσε διά πρώτην φοράν ο Napoléon και εστάλη εξόριστος εις την νήσον Elba. Με την παλινόρθωσιν της μοναρχίας ανήλθε εις τον θρόνον ο Louis 18ος de Bourbon (1814-24) και επανέφερε την ‘Pavillon Blanc’.

      Εις τις 20-03-1815 ο Βοναπάρτης ξαναμπήκε εις το Παρίσι και ύψωσε την ‘Tricolore’. Εις τις 22-06-1815 ο Αυτοκράτωρ, μετά το Waterloo, παρητήθη ξανά και εξωρίσθη διά παντός εις την νήσον της Αγίας Ελένης, οπότε οι Bourbons επανέφεραν διά μίαν ακόμη φοράν την ολόλευκην Βασιλικήν Σημαίαν. Εις την πόλη LYON οι Βοναπαρτισταί επί ένα μήνα ηρνούντο να την υψώσουν.

      Τον Ιούλιον 1830 μία νέα Επανάστασις ‘έριξε’ τον Charles 10ο (1824-30) και εγκατέστησε εις τον θρόνο τον Louis Philippe 1ο (1830-48) της Δυναστείας της Orléans. Αυτός έκανε την έκπληξιν και διά να δείξη ότι έχει δημοκρατικές ιδέες και  ότι διακόπτει με το ιστορικό παρελθόν του παλαιού Μοναρχικού Καθεστώτος, κατήργησε την λευκήν βασιλικήν σημαίαν και επανέφερε την δημοκρατικήν  Tricolore ως Εθνικήν Σημαίαν Ξηράς και Θαλάσσης. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετόν διά να διατηρήση τον θρόνον του, μία άλλη επανάστασις τον ‘έριξε’ εις τις 25-02-1848.

      Ως γνωστόν, οι τρείς κάθετες λωρίδες της Γαλλικής σημαίας έχουν το ίδιον πλάτος. Πάλι όμως το Ναυτικόν επέτυχε να δείξη την ιδιαιτερότητα του. Επέτυχε  να θεσπισθή επισήμως ότι η κάθε μία από τις κάθετες λωρίδες εις την ναυτικήν σημαίαν (Pavillon) θα είχε διαφορετικό φάρδος. Αυτό ίσως διαλανθάνει της προσοχής του ευρυτέρου κοινού. Συγκεκριμένα το μπλέ κατέχει το 30% του ολικού μήκους της σημαίας. Το άσπρο κατέχει το 33% και το κόκκινο, σαφώς πολύ πιο μεγάλο, κατέχει το 37%. Το δε ‘Λάβαρον της Γαλλίας’, δηλαδή η μπλέ σημαία με τους χρυσούς (τέως βασιλικούς) κρίνους, επανήλθε εις την παλαιάν χρήσιν που είχε από τις αρχές της Μοναρχίας, συμβολίζει την ‘Province de France’ (Επαρχία της Γαλλίας) ή την ‘Région Île-de-France’ (Περιοχή Νήσου της Γαλλίας). Φυσικά η λέξις νήσος έχει μεταφορικήν και συμβολικήν έννοιαν, διότι η Γαλλία δεν είναι αληθινό νησί.

     Όσον αφορά την ονομασίαν ‘Επαρχία της Γαλλίας’ δημιουργεί σκέψεις πως και γιατί χαρακτηρίζεται με αυτόν τον τίτλο μία τεραστία χώρα με τέτοιαν ιστορίαν και  δη από τους ιδίους τους Γάλλους συγγραφείς.

     Η μόνη λογικοφανής εξήγησις είναι ότι κατά την αρχαιότηταν απετέλει Επαρχίαν της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αλλά και κατά τους ύστερους χρόνους ήταν πάλι Επαρχία της «Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους». Αυτήν την είχε ιδρύσει ο Charlemagne (747-814 μ.Χ.). Ίσως τηρώντας την ιστορικήν παράδοσιν να την απoκαλούσαν και δι’ αρκετούς αιώνες μετά «Επαρχία». 

      Όσον αφορά την ‘Περιοχήν Νήσου της Γαλλίας’, ήταν η αρχαία ονομασία  της ευρυτέρας περιοχής μέσα εις την οποίαν ευρίσκετο το Παρίσι, και έν τινι μέτρω ομοιάζει εις τον χάρτην με νησί, ανάμεσα εις το πλήθος των άλλων περιοχών και επαρχιών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι κάτι ανάλογον με τον παλαιότερον δικόν μας όρον ‘Τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης’.

ΠΗΓΗ: Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2021/12/blog-post.html

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Τα πλήρη ονόματα των ως άνω ηρώων είναι : 1) Μαρκήσιος Abraham Duquesne (1610-88). 2) Anne-Hilarion de Cotentin (1642-1701), Κόμης του Tourville. 3) Pierre André de Suffren Κόμης του Saint Tropez (1729-88). 

 

ΠΗΓΕΣ/ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Desroches, Dictionaire des Termes Propres de Marine, Paris: 1687.

Eugene Sue, Histoire de la Marine Française, F. Bonnaire, Paris: 1835.

G. Laugnel, L’ Empereur Napoléon et la Marine Française, Paris: 1842.

Jurien de la Gravière, Souvenirs d'un Amiral, Paris: 1860.

Bathild Bouniol, Les Marins Français, Bray: 1868.

Lacour Gayet, La Marine Militaire sous Louis XVI, Paris: 1905.

Claude Farrère, Histoire de la Marine Française, Flammarion, 1962.

Ernest Harold Jenkins, A history of the French Navy, Naval Institute Press, Annapolis: 1973.

René Chartrand, Napoleon’s Sea Soldiers, London: 1990.

Η Κρίστυ και «Το παλιό υποβρύχιο» στο ιντερνετικό ραδιόφωνο

 

Μετά την επιτυχία του βιβλίου της «Η ζωή στα ελληνικά υποβρύχια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου» του εκδοτικού οίκου Historical Quest, η αγαπημένη μας συγγραφέας και ερευνήτρια ναυτικής ιστορίας Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου θα παρουσιάζει από τις 19 Οκτωβρίου 2021 μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκπομπή στο ιντερνετικό ραδιόφωνο. Έχει τίτλο «Το παλιό υποβρύχιο». 

Αφορά ένα ελληνικό υποβρύχιο του Β΄ΠΠ που ζει στις αναμνήσεις μας και μας μεταφέρει σε μουσικά και ιστορικά μονοπάτια της εποχής εκείνης. Γεγονότα από την ιστορία των υποβρυχίων αλλά και των πληρωμάτων, γνωστά και μη, ξετυλίγονται σε κάθε εκπομπή συντροφιά με τις μελωδικές φωνές της Στέλλας Γκρέκα, της Δανάης, της Νίτσας Μόλλυ, του Φώτη Πολυμέρη, του Σώτου Παναγόπουλου, του Τώνη Μαρούδα και άλλων καλλιτεχνών που άφησαν την δική τους ιστορία στη μουσική.

Την Έρευνα και την παρουσίαση έχει αναλάβει η Κρίστυ με την υποστήριξη του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Ιστορίας (ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ.) και του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων (ΕΛ.Σ.Υ/Β.) 

Κάθε Τρίτη στις 6 το απόγευμα, στο Syzefxi web radio, «το παλιό υποβρύχιο» καταδύεται στις πιο λαμπρές σελίδες της Ναυτικής Ιστορίας. Επιβιβαστείτε φίλες και φίλοι για ένα ιστορικό ταξίδι παρέα με τραγούδια της παλιάς Αθήνας.

 

Την εκπομπή μπορείτε να την παρακολουθήσετε από ΕΔΩ
Τις παλαιότερες καθώς και άλλες εκπομπές από την Κρίστυ στο mix-cloud ΕΔΩ

Ποδοσκάφη! Μια εφεύρεση του 19ου αιώνα για "περπάτημα στο νερό"!

 

Ποδοσκάφη! Μια εφεύρεση του 19ου αιώνα για .. "περπάτημα στο νερό"!

Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου

Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας

Περί Αλός

 

Το Το Σχέδιο 2 από
την πατέντα του
Henry Rowlands

O ναυπηγός Henry Rowlands από τη Βοστώνη εφηύρε μια συσκευή «για περπάτημα στο νερό» η οποία δεν ήταν τίποτε άλλο από το να φοράει κάποιος παπούτσια σε σχήμα σκάφους και να περπατά στο νερό με τη βοήθεια ξύλινων μπαστουνιών. Δεν υπάρχει αναφορά για το όνομα της συσκευής αυτής. Στο δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας του Rowlands που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο το 1858, υπήρχε ο τίτλος «Life Raft». Η κατασκευή και η χρήση της συσκευής, με τη διάταξη των μεταλλικών πλωτήρων, των μεταλλικών σανίδων, και των ξύλινων βάσεων, αναφέρονται λεπτομερώς στην εν λόγω πατέντα (αριθ. 22.457).

Περιέργως, στις 27 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, αναφέρεται στην εφημερίδα Chambers's Journal ότι ο Ολλανδός Λόρδος Ochsner από το Ρότερνταμ είχε κάνει ουσιαστικά την ίδια εφεύρεση. Εντύπωση δημιουργεί ότι ο Ολλανδός έδωσε το όνομα «podoscaph» στην εφεύρεσή του χρησιμοποιώντας δύο ελληνικές λέξεις: πόδι + σκάφος (ποδοσκάφη). Η εφημερίδα αναφέρει ότι ο Heer Ochsner εξέπληξε τους συμπατριώτες του, εμφανιζόμενος στο ποταμό Μεύση φορώντας ποδοσκάφη μήκους δεκαπέντε ποδιών σε κάθε πόδι κρατώντας στο χέρι κοντάρι στου οποίου οι απολήξεις ήταν πεπλατυσμένες όπως ακριβώς στα κουπιά. Έτσι εξοπλισμένος, ανέβηκε στο Μεύση, στον Ρήνο και στη συνέχεια στην Κολωνία σε επτά ημέρες[1].

Τα σχέδια 1 και 4 από την πατέντα του Henry Rowlands.

Στο περιοδικό ΠΑΝΔΩΡΑ του 1859 διαβάζουμε ένα σχεδόν δισέλιδο αφιέρωμα περί ποδοσκαφών συνοδευόμενο με ξυλογράφημα [2] που εικονίζει άνδρα να φορά ποδόσκαφα και να πλέει στο νερό με τη βοήθεια ενός κονταριού όπως περιγράψαμε παραπάνω. Το ίδιο ξυλογράφημα δημοσίευσε και η εφημερίδα L'illustration [3] τον Σεπτέμβριο του 1858 με πληροφορίες στις οποίες βασίστηκε και το δημοσίευμα της ΠΑΝΔΩΡΑΣ. Εκτός των άλλων πληροφοριών μαθαίνουμε ότι στην Ολλανδία διαγωνίζονταν με τα ποδόσκαφα και δίδονταν βραβεία στον νικητή.

Απόσπασμα από τη σελίδα 349 της Chambers's journal. 
Ser.3:v.9-10 1858. Αρχείο: Περί Αλός

«Ο εκ Ροτερδάμης Κ.Ο τετράκις κατά συνέχεια ενίκησε [4]. Πολλάκις διέτρεξε δεκατέσσερας λεύγας επί ποταμού μεταβάς εις μίαν ή άλλην πόλιν ώστε αι εκδρομαί αυτού καταντώσιν αληθή ταξείδια. Πολλοί δεν επίστευον κατ΄αρχάς το επιχείρημα. Εις μάλιστα και επροκάλεσε δια στοιχήματος τον Κ.Ο. εδέχθη δε ούτος και ανέλαβε να αναβή ποδοσκαφικώς τον Ρήνον από Ροτεδάμης εις Κολωνίαν εντός επτά ημερών. Αλλά και πολλοί άλλοι στοιχημάτισαν συγχρόνως» [5].

Ξυλογραφία ποδοσκάφη. L’ illustration,

journal universel, v 32 July Dec 1858.

Αρχείο: Περί Αλός.

 

«Πανταχού όπου έβλεπον διαβαίνοντα το ποδόσκαφος τα πλήθη συνέρρεον ενθουσιώντα εις την όχθην, και λέμβοι πλήρεις θαυμασμού συνώδευον αυτό από μιάς εις άλλην κώμην. Όπως δε προλάβη ενδεχομένους δισταγμούς, ο Κ.Ο. ελάμβανε πιστοποιήσεις παρά των εγκρίτων εκάστου μέρους εις ο προσείρχετο. Αύται δε εξετέθεσαν δημοσία προς πληροφορία των απίστων»[6].

 

Το γεγονός ότι υπάρχουν οι ίδιες εφευρέσεις με διαφορά λίγων μηνών προκαλεί πολλά ερωτήματα. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το αν αυτοί οι δύο άνδρες, ο Henry Rowlands και ο Λόρδος Ochsner γνωρίζονταν ή συναντήθηκαν ποτέ. Ωστόσο, πολλοί ήταν εκείνοι στην ιστορία που πειραματίστηκαν με πατέντες προκειμένου να καταστήσουν εφικτό το «περπάτημα» στο νερό. Επί παραδείγματι:

Στις 19 Αυγούστου 1878 Ο Αμερικανός JA Fowler διέσχισε τη Μάγχη από τη Βουλώνη έως το Sandgate Folkstone στη νότια ακτή της Αγγλίας, σε 11 ώρες φορώντας Podoscaphe αποτελούμενη από δύο ατράκτους μήκους 6 μέτρων.

Ο Fowler διαπλέει το English Channel από τη Boulogne 

μέχρι τη Folkestone επάνω σε podoscaphe. 

" The New York Public Library Digital Collections. 

https://digitalcollections.nypl.org/

Ο Γάλλος Alain Caubet το 1914 θα περάσει με το κοστούμι και τα «υδροπατίνια» του (μια αναβαθμισμένη πρόταση της συσκευής του Henry Rowlands) τη διάβαση Κονκαρνό-Μπεγκ-Μέιλ! Η προσπάθειά του ήταν επιτυχής και ο Caubet θέλησε να εξοπλίσει τις υπηρεσίες των Μηχανικών Στρατού με τα «hydro-patin». Η Γερμανία είχε ήδη κηρύξει τον πόλεμο στη Γαλλία και ο Γαλλικός Στρατός δεν είχε στις προτεραιότητές του να αξιοποιήσει την ιδέα των υδροπατινιών. Μετά τον πόλεμο, ο Caubet θα προσπαθήσει να προωθήσει την εφεύρεσή του, αλλά δεν θα τα καταφέρει.

Ο Alain Caubet και τα υδροπατίνια του.

http://4sardines.canalblog.com/archives/2012/04/15/23955085.html

Ακόμα και σήμερα η ιδέα της ποδοσκάφης ή των υδροπατινιών δεν έχει εγκαταλειφθεί. Ο Kris Rogus από το Λονδίνο ανέπτυξε μια εμπορική συσκευή που επιτρέπει στους ανθρώπους να περπατούν πάνω στο νερό. Την συσκευή αυτή την ονόμασε FloatSki και ήταν αποτέλεσμα μελέτης ετών, από τότε που το δοκίμασε για πρώτη φορά ως έφηβος συνδέοντας δύο σκάφη καγιάκ στην πατρίδα του την Πολωνία. 

Το FloatSki του Kris Rogus.

Σε συνεργασία με την Tris Cokes, ο Rogus ανέπτυξε το σχέδιό του, χρησιμοποιώντας εποξική ρητίνη και αφρό EPS-ενώ όλα τα μηχανικά μέρη έχουν κατασκευαστεί από ίνες άνθρακα, χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνολογία με το αεροσκάφος μεγάλου μεγέθους και μεγάλων αποστάσεων της Boeing, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του βάρος κάθε σκι σε περίπου 10 κιλά[7].

 ΠΗΓΗ: Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2021/09/19-2-henry-rowlands-o-henry-rowlands.html

Χιουμοριστική εικονογράφηση για το λήμμα «podoscaph».

Ralph A. Hershberger Cartoon Dictionary Comics Panel

 Feature Original Art Group of 2 (Hershberger, 1930s).

ΠΗΓΗ: https://comics.ha.com/

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Chambers's journal. Ser.3:v.9-10 1858. Σελ. 349.

[2] Πανδώρα, τόμος Θ’, Απρ 1858-Απρ. 1859, σελ. 330-331.

[3] L'illustration : journal universel. v.32 (July-Dec 1858), σσ. 175- 176.

[3] Αναφέρεται στον Ολλανδό εφευρέτη Ochsner.

[4] Πανδώρα, τόμος Θ’, Απρ 1858-Απρ. 1859, σελ. 331.

[5] όπ.παρ.

[6] https://www.ybw.com/videos/londoner-invents-floatski-the-first-device-for-walking-on-water-47040

Παναγία Γοργόνα. Μια σπάνια εικόνα της Παναγίας

 

Περί Αλός

Παναγία Γοργόνα. 

Δια χειρός Ελένη Αντωνακάκη

www.agiografia.com.gr/

Μια σπάνια απεικόνιση της Παναγίας, η οποία εμφανίζεται με ανθρώπινη μορφή από την μέση και πάνω ενώ από την μέση και κάτω, έχει σώμα ψαριού. Κανείς δεν ξέρει τι ήταν αυτό που οδήγησε τον άγνωστο λαϊκό καλλιτέχνη στο να απεικονίσει την Παναγία ως γοργόνα. Μια λογική εξήγηση είναι πως στο ψαροχώρι, οι άνθρωποι που είναι ταυτισμένοι με την θάλασσα και τις παραδόσεις της, θέλησαν να «παντρέψουν» την χριστιανική πίστη με τους τοπικούς θρύλους. Ίσως ορισμένοι να θεωρήσουν πως η προσέγγιση του καλλιτέχνη να ξεπέρασε τα όρια. Όμως η άγνωστη στους πολλούς ακόμη και σήμερα εικόνα της Παναγίας της Γοργόνας είναι πλέον ένα κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης. 

Η εικόνα αυτή βρέθηκε σε μια τοιχογραφία σε ένα ταπεινό ξωκλήσι σε ένα ψαροχώρι της Λέσβου, τη Σκάλα Συκαμινιάς, 48 χλμ βορειοδυτικά της πόλης της Μυτιλήνης κι ενέπνευσε τον Στρατή Μυριβήλη να γράψει το ομώνυμο μυθιστόρημα.       

Η αγιογραφία που βλέπετε είναι της Ελένης Αντωνακάκη. 

Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2021/08/blog-post.html

Περισσότερα στο βίντεο ΕΔΩ 

Δείτε όλες τις σπάνιες εικόνες της Παναγίας που φιλοτέχνησε η Ελένη Αντωνακάκη ΕΔΩ

Καλό Καλοκαίρι - Καλή Παναγιά

Το θωρηκτόν - κουλούρα

Το θωρηκτόν - κουλούρα

Άρθρο του 1940

Από τα «κειμήλια» του Περί Αλός

Απόσπασμα από την εφημερίδα ΒΡΑΔΥΝΗ

2 Ιουλίου 1940: σσ. 1 & 3. Αρχείο: Περί Αλός.

Εφημερίδα ΒΡΑΔΥΝΗ 2 Ιουλίου 1940: σσ. 1 & 3. Αρχείο: Περί Αλός.

«Το τμήμα απονομής διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής ήτο πάντοτε πλούσιον εις εφευρέσεις, αι περισσότεραι των οποίων, περιττόν ίσως να λεχθή, είνε πρακτικώς ανεφάρμοστοι, αλλά τώρα με τον πόλεμον το ανωτέρω τμήμα δεν προφθάνει να εξετάζη σχετικάς αιτήσεις και χορηγή διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Εφευρέσεις εναντίον των μαγνητικών ναρκών, εφευρέσεις δια των οποίων ένα αεροπλάνον προσγειούται καθέτως, εφευρέσεις κατά των υποβρυχίων, θωρηκτά, αεροπλάνα, τορπίλλαι, τηλεβόλα παντός σχήματος. Αι περισσότεραι θεωρητικώς φαίνονται εν τάξει αλλά μόλις αποφασίση κανείς να τας εφαρμόσει αποδεικνύεται ότι δεν έχουν καμμίαν πρακτικήν αξίαν. Έτσι οι εφευρέται αυξάνονται και πληθαίνονται. 

Η εφημερίς «Αμερικανός της Νέας Υόρκης» γράφουσα επί του προκειμένου αναφέρει μερικάς παλαιάς εφευρέσεις δια το περίεργον του πράγματος. Αι περιεργότεραι και συγχρόνως κινήσασαι περισσότερον την προσοχήν του κοινού είνε δύο: το σχήματος κουλούρας θωρηκτόν και το μονότροχον ποδήλατον. Το θωρηκτόν-κουλούρα, του οποίου το σχήμα βλέπετε εις την παρατιθεμένην εικόνα, εσχεδιάσθη το 1867 υπό του Αυστραλού μηχανικού Ράττερ από το Σύδνεϋ. Το θωρηκτόν είχε 20 τηλεβόλα εις τα άκρα της κουλούρας, και πέντε κατάρτια, τα δε διαμερίσματα του πληρώματος ήσαν εις το μέσον. Το θωρηκτόν τούτο, κατά τας βεβαιώσεις του εφευρέτου, ημπορούσε να κανονιοβολή το εχθρικόν πλοίον αδιάφορον από ποίαν πλευρά τούτο του επιτίθετο. Οιουσδήποτε ελιγμούς κι αν έκανε το εχθρικόν πλοίον, έλεγεν ο εφευρέτης, θα είχε πάντοτε απέναντί του το στόμιο των τηλεβόλων του θωρηκτού κουλούρας. Ο εφευρέτης εταξίδευσεν εις τας Ηνωμένας Πολιτείας, έλαβε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ο δε αμερικανικός τύπος έκαμε τόσον θόρυβον γύρω από την εφεύρεσιν και πολλοί ειδικοί την εξεθείασαν τόσον, ώστε η πατρίς του Αυστραλία επείσθη και παρήγγειλε ένα τέτοιο θωρηκτό. Η Αμερική επερίμενε να δοκιμασθή το θωρηκτόν τούτο δια να παραγγείλει έπειτα και αυτή. Αλλά το θωρηκτόν κουλούρα δεν μπορούσε να κινηθεί εύκολα. 

Σήμερα πάλιν γίνεται λόγος για το θωρηκτόν αυτό, που θα μπορούσε, λένε μερικοί, να χρησιμεύση ως βάσις δια την κατασκευήν πλωτών ναυτικών βάσεων».
Εφημερίδα ΒΡΑΔΥΝΗ 2 Ιουλίου 1940 Αρχείο: Περί Αλός.
ΠΗΓΗ: Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2021/07/blog-post.html

Tο οινοφόρο πλοίο “ΒΑCCHUS”

 

Tο οινοφόρο πλοίο “ΒΑCCHUS”

Περί Αλός

Γιώργος Απιδιανάκης,
Πλωτάρχης ΠΝ

Δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο Περί Αλός

με την άδεια του συγγραφέως Γ. Απιδιανάκη

ΦΩΤΟ: Orbmiser  https://www.flickr.com/photos/orb9220/

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με αφορμή τη δημοσίευση στη σελίδα μας στο Facebook της 10^ης Μαΐου 2021 για τα οινοφόρα πλοία και την αναφορά στο γαλλικό Bacchus, για το οποίο ήταν γνωστό ότι βυθίστηκε στο Αιγαίο του 1944, αναζητήθηκαν στοιχεία για το παρελθόν του. Ορίστε λοιπόν το 22χρόνο ταξίδι του στη ναυτική ιστορία.

1922-1939: S/S Trent – S/S Bacchus

Το Bacchus κατασκευάστηκε τον Οκτώβριο του 1922 από τα ναυπηγεία της Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V. στο Ρότερνταμ, για λογαριασμό της ολλανδικής εταιρίας N.V. Steenkolen Handelsvereeniging και προοριζόταν για τη μεταφορά γενικού φορτίου (general cargo) με το αρχικό όνομα Trent.

Η κατασκευή του ήταν ιδιόμορφη αφού ήταν ένα από τα λιγοστά εμπορικά πλοία της εποχής με διάταξη συνεχούς καταστρώματος (flush-deck). Tο κατάστρωμα, δηλαδή, ήταν συνεχόμενο με το μηχανοστάσιο και το κομοδέσιο να περιορίζονται στο πρυμναίο μέρος. Αυτό ήταν αποτέλεσμα των διδαγμάτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σύμφωνα με τα οποία είχε διαπιστωθεί η ανάγκη ύπαρξης διαφορετικών τύπων πλοίων, ώστε να διαχειρίζονται διαφορετικά φορτία, αντί της μέχρι τότε γενικής χρήσης του τυποποιημένου σχεδίου στο οποίο το μηχανοστάσιο και η υπερκατασκευή δέσποζαν στο μέσον κάθε εμπορικού. Τα τεχνικά του στοιχεία του ήταν:

Μήκος: 83,5μ , Πλάτος: 11,2μ ,

Βύθισμα: 5μ ,

Εκτόπισμα: 1822.25τν

Πρόωση: Μία παλινδρομική μηχανή ατμού τριπλής εκτόνωσης με μία έλικα και καύσιμο γαιάνθρακα

Ταχύτητα: 10 κόμβοι

 

S/S Trent  ΦΩΤΟ: https://www.marhisdata.nl/schip?id=6669

Η αρχική του αξιοποίηση αφορούσε στη μεταφορά γαιάνθρακα (collier) μεταξύ των λιμανιών της Βόρειας Ευρώπης. Σε ένα τέτοιο ταξίδι, από το Ρότερνταμ προς το Κίελο στις 13 Νοεμβρίου 1924, συγκρούστηκε στις βόρειες ακτές της Ολλανδίας με το σοβιετικό εμπορικό Rosjal (1419τν) χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις και ο πλους συνεχίστηκε.

Τον Ιούνιο του 1934, με τις μεγάλες ανάγκες εισαγωγής κρασιού της Γαλλίας δεδομένη, το Trent αγοράστηκε από τη γαλλικών συμφερόντων, ολλανδική εταιρία Phs. Van Ommeren NV η οποία ξεκίνησε τη μετασκευή του σε τάνκερ (bateaux-citerne) για τη μεταφορά κρασιού (οινοφόρο) στα ναυπηγεία NV Scheepswerf & Machinefabriek Piet Smit Jr του Ρότερνταμ. Στις 29 Αυγούστου 1934, το Trent αγοράστηκε τελικά από τη γαλλική εταιρία, ολλανδικών συμφερόντων, Soflumar Société d' Armement Fluvial et Maritime με έδρα τη Ρουέν, ολοκληρώνοντας τη μετασκευή του σε ένα μικρό ναυπηγείο στον Σηκουάνα μετονομάζοντάς το σε Bacchus (Διόνυσος). Οι χώροι φορτίου τροποποιήθηκαν σε δεξαμενές ειδικής χρωματικής επίστρωσης, ενώ εγκαταστάθηκαν εξειδικευμένες σωληνώσεις μετάγγισης ώστε να μην αλλοιώνεται η ποιότητα του κρασιού λόγω της ανατάραξης του οινοπνεύματος. Οι καινοτομίες αυτές αποσκοπούσαν στη μη χρήση ογκωδών βαρελιών για τη μεταφορά του κρασιού, τα οποία απομείωναν τον ωφέλιμο όγκο μεταφοράς, με αποτέλεσμα η μεταφορά να καθίσταται οικονομικότερη. Επίσης, οι λέβητες του μηχανοστασίου μετασκευάστηκαν ώστε να χρησιμοποιείται ως καύσιμο πρόωσης το πετρέλαιο αντί του άνθρακα. To νέο πλοίο είχε δυνατότητα μεταφοράς 1.275 τόνων κρασιού (3.000 αντίστοιχα βαρέλια). Είναι γεγονός ότι το Tunisien (1099tn) της εταιρίας Comptoir Francais προηγείτο του Bacchus κατά έξι μήνες σε ανάλογη υπηρεσία αλλά είχε μικρότερες δεξαμενές χωρητικότητας 900 τόνων.

Το Bacchus προοριζόταν εξαρχής να καλύψει τις μεταφορές κρασιού από την Αλγερία και την Τυνησία, οι οποίες αναδεικνύονταν σε χώρες παραγωγής μεγάλων ποσοτήτων κρασιού, προς τη Ρουέν. Στην Τυνησία άλλωστε πρόσφατα είχαν ανακαλυφθεί μωσαϊκά του Θεού Διονύσου οπότε η επιλογή του ονόματος Bacchus (Διόνυσος) δεν ήταν τυχαία από κάθε άποψη. Όπως αναμενόταν, η μη χρήση χιλιάδων βαρελιών και η εξαπλούστευση της φορτω-εκφόρτωσης επέφερε σοβαρές οικονομικές συνέπειες στους κατασκευαστές βαρελιών και στους λιμενεργάτες τόσο στην Αλγερία όσο και στη Γαλλία με αποτέλεσμα κάθε άφιξη του πλοίου να πυροδοτεί σοβαρές αντιδράσεις και απεργίες.

 

SS/ Bacchus, Ρουέν, 1938. 

ΦΩΤΟ: PLONGÉE infos, 

Des quais de Rouen au naufrage de Porquerolles.

1939-1944: Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μετά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 18 Νοεμβρίου 1939, το Bacchus επιτάχθηκε από τη Γαλλική Διεύθυνση Ναυτικών Μεταφορών (Directorate de Maritime Transport-DTM) χωρίς να είναι γνωστά περαιτέρω στοιχεία για τις δραστηριότητές του, όμως, οι εξαγωγές κρασιού από την Αλγερία και την Τυνησία συνεχίστηκαν αλλά με επιβραδυνόμενους ρυθμούς. Τον Νοέμβριο του 1942 η κατάληψη της νότιας Γαλλίας από τους Γερμανούς βρήκε το Bacchus στο λιμάνι της Μασσαλίας. Εκεί, στις 23 Νοεμβρίου, «υπογράφηκε» η συμφωνία Laval-Kaufmann μεταξύ της Γερμανίας και της Γαλλίας του Βισύ, σύμφωνα με την οποία η διαχείριση του εμπορικού στόλου της Γαλλίας (πλην 50.000τν) μεταβιβάστηκε στη γερμανική εταιρία Mittelmeer Reederei Gmbh (MMR). Η MMR, με έδρα το Αμβούργο, ανέλαβε τη διαχείριση του συνόλου των εμπορικών που είχαν περιέλθει σε γερμανική κατοχή στη Μεσόγειο (γαλλικά, ελληνικά, νορβηγικά, δανέζικα, βρετανικά και ιταλικά μετά τη συνθηκολόγηση του 1943), υπέρ φυσικά πολεμικών μεταφορών. Τα πλοία της MMR ανήλθαν σε 70 εμπορικά, 14 πετρελαιοφόρα, επτά επιβατηγά και τέσσερα πλοία άλλων τύπων, άνω των 1000 τόνων. Σε αυτά προστέθηκαν περί τα 1500 μικρότερα μηχανοκίνητα και ιστιοφόρα σκάφη, κάτωθεν των 1000τν, συμπεριλαμβανομένων των αλιευτικών. Τα πληρώματα, αναλόγως της περιόδου, ήταν μείγμα γερμανικών, ιταλικών, γαλλικών, ισπανικών και ελληνικών. 

Έτσι, στις 25 Δεκεμβρίου 1942, το Bacchus βρέθηκε σε γερμανική υπηρεσία ως πετρελαιοφόρο και σύντομα μεταβιβάστηκε στην ημι-κρατική εταιρία Schwarzmeer Schiffahrts GmbH, που επιτελούσε τον ίδιο ρόλο με την MMR στη Μαύρη Θάλασσα. Το Bacchus ως πετρελαιοφόρο είχε ιδιαιτέρως κρίσιμο ρόλο. Όχι μόνο γιατί η πηγή καυσίμων των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων στη Μεσόγειο ήταν αποκλειστικά το ρουμανικό πετρέλαιο, που κατέφθανε με πετρελαιοφόρα διαμέσω των Δαρδανελίων αφού η μεταφορά μέσω Δούναβη και ξηράς ήταν απελπιστικά αργή, αλλά επιπλέον γιατί τα διαθέσιμα πετρελαιοφόρα μειώνονταν διαρκώς λόγω των απωλειών τους. 

Για τις πρώτες κινήσεις του Bacchus σε γερμανική υπηρεσία υπάρχουν μόνο αποσπασματικές πληροφορίες. Αρχικά υπηρέτησε ως πετρελαιοφόρο λιμένος στην Τυνησία, ενώ τον Μάιο του 1943 απαντάται σε νηοπομπή από τον Τάραντα προς την Πάτρα μαζί με το ιταλικό πετρελαιοφόρο Firus και τα παλαιά μικρά αντιτορπιλικά (τορπιλοβόλα) Consez και Audace. Είναι επίσης γνωστός ο ανεπιτυχής βομβαρδισμός του στο λιμάνι της Πρέβεζας στης 22 Αυγούστου 1943 από τρία βρετανικά αεροσκάφη Beaufighter της 252 Μοίρας, που επέδραμαν από τη Λιβύη, με τα δύο να καταρρίπτονται από τα ιταλικά αντιαεροπορικά πυρά. Τον Αύγουστο του 1943, επίσης, μετονομάστηκε σε Brunhild και ξεκίνησε τις μεταφορές πετρελαίου από τη Μαύρη Θάλασσα προς το Αιγαίο. Το φθινόπωρο του 1943, η Schwarzmeer Schiffahrts GmbH ρευστοποιήθηκε οπότε στη διαχείριση της MMR περιήλθαν όλα τα διαθέσιμα εμπορικά της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας όπως το Brunhild. Στις 15 Φεβρουαρίου 1944 μετονομάστηκε οριστικά σε Bertha συνεχίζοντας τη μεταφορά ρουμανικού πετρελαίου. Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου ταξιδιού, στο Στενό του Καφηρέα στις 17 Απριλίου 1944 και ενώ συνοδευόταν από τα γερμανικά τορπιλοβόλα ΤΑ-16 (πρώην ιταλικό Castelfidardo), ΤΑ-17 (πρώην San Martino) και ΤΑ-19 (πρώην Calatafimi), έγινε στόχος του υποβρυχίου HMS Unruly αλλά οι τέσσερεις τορπίλες που βλήθηκαν εναντίον του από τις 3000 γιάρδες αστόχησαν. 

Πρέβεζα, Αύγουστος 1943, το Brunhild βομβαρδίζεται. 

ΦΩΤΟ: Goss C.: Combat Over the Mediterranean: 

The RAF In Action Against the Germans and the Italians.

Το Τέλος: Αιγαίο, Οκτώβριος 1944 

Ο επόμενος και τελευταίος σταθμός της ιστορίας του Bertha (Bacchus) ήταν η συμμετοχή του στις επιχειρήσεις εκκένωσης της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα τον Οκτώβριο του 1944. Όταν τον Αύγουστο του 1944 το νότιο τμήμα του Ανατολικού Μετώπου κατέρρευσε και ξεκίνησε η προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς τη βόρεια Βαλκανική Χερσόνησο, ο κίνδυνος εγκλωβισμού των γερμανικών δυνάμεων στην Ελλάδα φαινόταν άμεσος, οπότε ξεκίνησε η μερική αποχώρησή τους από την χώρα. Στη συνέχεια, η αλλαγή στρατοπέδου της Ρουμανίας στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 και η απώλεια των πετρελαιοπηγών της σήμαινε ότι δεν συνέτρεχε πλέον λόγος κατοχής της Ελλάδας αφού σκοπός της εξαρχής ήταν η αποτροπή επιδρομών βρετανικών βομβαρδιστικών από τα ελληνικά αεροδρόμια εναντίον των κρίσιμων ρουμανικών πετρελαιοπηγών. Γι’ αυτό ο Χίτλερ, στις 6 Σεπτεμβρίου 1944, διέταξε την άμεση εκκένωση της Ελλάδας. Η αποχώρηση εκτελέστηκε σε μεγάλο ποσοστό μέσω μιας τεράστιας αερογέφυρας 200 μεταγωγικών αεροσκαφών Ju-52 με την οποία μεταφερόταν προσωπικό και υλικό από την Κρήτη και τα άλλα νησιά προς την ηπειρωτική χώρα αλλά και από την ηπειρωτική χώρα προς τον βορρά. Παράλληλα, κινητοποιήθηκαν 50 μηχανοκίνητα πλοία διαφόρων μεγεθών και 200 ιστιοφόρα σκάφη σχηματίζοντας μικρές νηοπομπές που συνοδεύονταν με ό,τι είχε απομείνει από το συνονθύλευμα πολεμικών πλοίων που είχαν κατορθώσει να συγκεντρώσουν στο Αιγαίο οι Γερμανοί όλα τα έτη μετά το 1941.

Οι βρετανικές δυνάμεις, απασχολημένες στις επιχειρήσεις αποβάσεων στη νότια Γαλλία (επιχείρηση Dragoon), αδυνατούσαν αρχικά να παρέμβουν και να καταστρέψουν τις ευάλωτες γερμανικές δυνάμεις κατά τις μετακινήσεις τους στο Αιγαίο. Οι μέχρι τότε συμμαχικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο περιορίζονταν σε σποραδικές αεροπορικές επιδρομές, επιχειρήσεις υποβρυχίων και ειδικών δυνάμεων, όμως, το κενό εξουσίας και ισχύος που έτεινε να δημιουργηθεί στην Ελλάδα ελλόχευε τον κίνδυνο της μελλοντικής συνένωσης των σοβιετικών δυνάμεων, που ήδη εισέρχονταν στη Βουλγαρία, με το έντονο κομμουνιστικό στοιχείο της Ελλάδας. Οπότε, μετά την αποδέσμευση της Ναυτικής Δύναμης 120 (Force 120) του υποναύαρχου Troubridge από τις επιχειρήσεις της νότια Γαλλίας, αποφασίστηκε η επέμβασή της στο Αιγαίο για συνδρομή στις επιχειρήσεις προσβολής και αντικατάστασης των γερμανικών στρατευμάτων. Στα μέσα Σεπτεμβρίου λοιπόν, η 15η Μοίρα Καταδρομικών του υποναυάρχου Mansfield και εν συνεχεία τα μικρά αεροπλανοφόρα του ναυάρχου Troubridge εισέπλευσαν στο Αιγαίο (επιχειρήσεις Cablegram, Outing I+II ως προπομποί της τελικής επιχείρησης Manna). Η εντυπωσιακή δύναμη περιλάμβανε επτά αεροπλανοφόρα συνοδείας (20 αεροσκάφη έκαστο), επτά ελαφρά καταδρομικά και πολυάριθμα αντιτορπιλικά συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών Θεμιστοκλής, Πίνδος, Κανάρης, Μιαούλης, Κρήτη, Ναβαρίνον. Παράλληλα, οκτώ υποβρύχια, εκ των οποίων τα ελληνικά Πιπίνος, Νηρεύς και Ματρόζος, έλαβαν θέσεις. Σε πρόσφορες θέσεις δημιουργήθηκαν επίσης βάσεις τορπιλακάτων και εντατικοποιήθηκαν οι επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων όπως και οι αεροπορικές επιδρομές από βάσεις της Νότιας Ιταλίας και της Λιβύης.

Η γερμανική αποχώρηση, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1944 

ΠΗΓΗ: Wikipedia με παρεμβάσεις του συγγραφέως

Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 2 Οκτωβρίου 1944, η νηοπομπή με το επιβατηγό Zar Ferdinand (1994tn, πρώην βουλγαρικό), το Bertha (Bacchus), το τορπιλοβόλο ΤΑ-18 (πρώην Solferino) και τα μεγάλα ξύλινα περιπολικά τύπου KFK (Kriegsfischkutter) GK92 και GD97, απέπλευσαν από τον Πειραιά με προορισμό τη Θεσσαλονίκη μεταφέροντας 1177 άνδρες και «σπουδαίο πολεμικό υλικό». Σύμφωνα με το δρομολόγιο, τα πλοία διέπλευσαν το στενό του Ευρίπου, στη συνέχεια το Τρίκερι και από εκεί έλαβαν πορεία προς στη Θεσσαλονίκη με ταχύτητα 8 κόμβων. Η διαδρομή ήταν τυποποιημένη και συνεπώς γνωστή στους συμμάχους, οπότε βόρεια της Σκιάθου ενέδρευε το γαλλικό υποβρύχιο FFL Curie (βρετανικό τύπου V) και βορειότερα, στις προσβάσεις του Θερμαϊκού, το HMS Unswerving.

HMS Unswerving 

ΦΩΤΟ: Imperial War Museums © IWM FL 20467

Πρώτο επιτέθηκε από την επιφάνεια στις 21:04 το FFL Curie, 19 μίλια ΒΔ της Σκιάθου, βυθίζοντας με δύο τορπίλες το Zar Ferdinand από απόσταση 3000 γιαρδών. Από τους ναυαγούς, οι 270 μεταφέρθηκαν στο Bertha. Το FFL Curie αν και εντοπίστηκε καταδιώχθηκε χωρίς επιτυχία από το ΤΑ-18. Στη συνέχεια, στις 01:13, νότια της Κασσάνδρας, επιτέθηκε το HMS Unswerning. Παρά το σκότος και τις δυσκολίες που συνεπαγόταν, το υποβρύχιο αποφάσισε να επιτεθεί από κατάδυση καθώς οι συνθήκες φωτισμούς της σελήνης κινδύνευαν να αποκαλύψουν την παρουσία του. Παρόλο που μια αλλαγή πορείας της νηοπομπής απομάκρυνε τους στόχους, το HMS Unswerving έβαλλε τρεις τορπίλες από απόσταση 5000 γιαρδών εναντίον του Bertha από τις οποίες η μία το έπληξε βυθίζοντάς το. Από τα δύο ναυάγια, Zar Ferdinand και Bertha, χάθηκαν 210 άνδρες συνολικά, ενώ σύμφωνα με το ημερολόγιο του Γερμανού Ναυάρχου Αιγαίου, «η απώλεια του πολύτιμου φορτίου θα γινόταν βαθιά αισθητή». Το HMS Unswerving διέφυγε χωρίς να εντοπιστεί.

Μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου 1944, όλα σχεδόν τα πλοία που είχαν κινητοποιήσει οι Γερμανοί είχαν βυθιστεί από τις συμμαχικές αεροναυτικές δυνάμεις, όμως, είχαν εκπληρώσει την αποστολή τους. Μαζί με την αερογέφυρα της Luftwaffe, διεκπεραιώθηκε προς τη Βόρεια Ελλάδα με ασφάλεια η συντριπτική πλειοψηφία των γερμανικών στρατευμάτων που ανέρχονταν σε πάνω από 60.000 άνδρες! Η εξήγηση αυτής της παραδοξότητας ποικίλει αλλά φυσικά ξεφεύγει από τους σκοπούς του παρόντος.

Στο Αιγαίο λοιπόν έμελλε να τελειώσει και η ιστορία του Bacchus, εδώ που επί χιλιετίες η θάλασσα βάφεται με άφθονο αίμα ναυτικών και μαχητών…και γι’ αυτό είναι η Θάλασσα η Σκοτεινή του Κρασιού, του Αίματος Κόκκινη (Wine-Dark, Blood-Red Sea). ΠΗΓΗ: Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2021/06/t-cchus.html

ΠΗΓΕΣ

• Koburger C.: Wine-Dark Blood Red Sea. Naval War in the Aegean 1941-1946 
• Goss C.: Combat Over the Mediterranean: The RAF In Action Against the Germans and the Italians.
• Owen White: Roll out the Barrel, French and Algerian Ports and the Birth of the Wine Tanker
• Tesapsides B.: Allied Submarine Operations in Greece 1941-1944
• Tesapsides B.: Die Kriegsmarine in der Ägäis im II. WK 1941-1944
• Di Vascello, Lupinacci P.F.: La difesa del traffico con l' Albania, la Grecia e l' Egeo
• O’Hara V.P. The German Fleet at War, 1939-1945
• O’Hara V.P. The Struggle for the Middle Sea
• Woodhouse C.M.: The Circumstances of the German Withdrawal from Greece in 1944
• Admiral Ägäis Kriegstagebuch: 2-3 Oktober 1944.
• Joint Staff: The Octagon Conference: September 1944
• PLONGÉE infos, Des quais de Rouen au naufrage de Porquerolles 
• https://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/km/mittelmeer/suedost/ssg.htm
• https://www.marhisdata.nl/schip?id=6669
• http://conlapelleappesaaunchiodo.blogspot.com/
• http://warsailors.com/
• https://ebrary.net/116939/political_science/withdrawal_movement_greece