ECJbX0hoe8zCbGavCmHBCWTX36c

Φίλες και φίλοι,

Σας καλωσορίζω στην προσωπική μου ιστοσελίδα «Περί Αλός» (Αλς = αρχ. ελληνικά = η θάλασσα).
Εδώ θα βρείτε σκέψεις και μελέτες για τις ένδοξες στιγμές της ιστορίας που γράφτηκε στις θάλασσες, μέσα από τις οποίες καθορίστηκε η μορφή του σύγχρονου κόσμου. Κάθε εβδομάδα, νέες, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις θα σας κρατούν συντροφιά.

Επιβιβαστείτε ν’ απολαύσουμε παρέα το ταξίδι…


Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας




Τρίτη 3 Φεβρουαρίου 2015

Πράσινη Ναυτιλία


Περί Αλός

του Νικήτα Νικητάκου,
Καθηγητή, τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών,
Πανεπιστήμιου Αιγαίου
και Δ. Παπαχρήστου,
Υπ. Διδάκτορας, τμήμα Ναυτιλίας
& Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

 

Δημοσιεύθηκε στο περ. «ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ της Ναυτικής Ιστορίας»,
τ. 87, σ.61, ΑΠΡ.- ΙΟΥΝ. 2014, έκδ. Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.

Εισαγωγή
Η ναυτιλία εκσυγχρονίζεται, τα πλοία «πρασινίζουν» και η θάλασσα γίνεται και πάλι γαλάζια και καθαρή. Αυτό είναι το οικολογικό όραμα της πλειοψηφίας της ναυτιλιακής κοινότητας. Η πράσινη ανάπτυξη, οικολογία και προστασία περιβάλλοντος όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται ως ορολογία στο ναυτιλιακό χώρο, στην ναυπηγική βιομηχανία και στους επιστήμονες που ασχολούνται με τη Ναυπηγική επιστήμη & τεχνολογία.

Η οικονομική κρίση αποκάλυψε μια ευάλωτη παγκόσμια κοινωνία. Ευτυχώς, οι τελευταίες εξελίξεις έχουν δείξει σημάδια ανάκαμψης, χάρη στις εσκεμμένες και καλά συντονισμένες παγκόσμιες πολιτικές ενέργειες, που έχουν δημιουργήσει νέα εμπιστοσύνη μεταξύ των επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Αυτή η πολιτική δέσμευση μπορεί να θεωρηθεί ως αναγνώριση του γεγονότος ότι η παγκόσμια παραγωγή και το εμπόριο δημιουργεί πλούτο για όλους μας με την ναυτιλία και τους συναφείς ναυτιλιακούς κλάδους ως πρωταρχικούς μοχλούς.

Προκειμένου να διατηρηθεί η έμφαση στην σημαντική ατζέντα της βιώσιμης και πράσινης ναυτιλίας, πρέπει να στραφούμε προς την κατεύθυνση της καινοτομίας και της αποτελεσματικής ρύθμισης.

Μέσα σε ένα ορατό μέλλον, η ναυτιλία θα εξακολουθεί να είναι εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα. H ναυτιλιακή κοινότητα πρέπει να εργαστεί σκληρά για να αναπτύξει τεχνολογίες ενεργειακά αποδοτικές και φιλικές προς το περιβάλλον που να περιλαμβάνει παραγωγή ενέργειας και πρόωσης του πλοίου, καθώς και τη λειτουργία του πλοίου.

Μία άλλη σημαντική πλευρά, είναι το έργο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), ο οποίος είναι ο βασικός παράγοντας στον καθορισμό των κανονισμών που ισχύουν για όλα τα πλοία, ανεξαρτήτως σημαίας.

Οι κανονισμοί που πρέπει να τεθούν για την ασφαλή και περιβαλλοντικά βιώσιμη ναυτιλία, πρέπει να βασίζονται στον στόχο αντί σε προδιαγεγραμμένες συγκεκριμένες λύσεις.
Τέτοιες ρυθμίσεις δημιουργούν μεγάλο περιθώριο για την καινοτομία νέων αποδοτικών τεχνολογιών και πρότυπων λειτουργίας.
Νέες στρατηγικές για την αύξηση της περιβαλλοντικής σύγκλισης της λειτουργίας των εμπορικών πλοίων έχουν οδηγήσει στην μελέτη χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χρήσης εναλλακτικών μορφών και μείωση της απαιτούμενης ενέργειας.
Νέες τεχνολογίες ελέγχου εκπομπής ρύπων εφαρμόζονται. Όλα συγκλίνουν προς μία κατεύθυνση: της Πράσινης Ναυτιλίας που είναι το μέλλον...

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις
Οι περιβαλλοντικές επιδράσεις της ναυτιλίας περιλαμβάνουν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG), και ρύπανση ακουστική και πετρελαίου. Σχεδόν το 90% του παγκόσμιου εμπορίου μεταφέρεται με πλοία και για τη συντριπτική πλειοψηφία του εμπορίου, δεν υπάρχει ελάχιστη ή καμία εναλλακτική λύση για τη μεταφορά με πλοίο. Υπολογίζεται ότι 2,7% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 που προέρχονται από διεθνή ναυτιλία (Σχ.1).


Σχήμα 1. Συνεισφορά Ναυτιλίας σε CO2
(πηγή: Second IMO GHG Study 2009, Επεξ. Περί Αλός)

Έναν αιώνα και μισό εκβιομηχάνισης έφερε: το κάψιμο ολοένα μεγαλύτερων ποσοτήτων πετρελαίου, βενζίνης, και άνθρακα, κοπή των δασών και πρακτική ορισμένων μεθόδων καλλιέργειας που έχουν αυξήσει το ποσό των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) στην ατμόσφαιρα. Τα αέρια του θερμοκηπίου περιλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου. Τα αέρια του θερμοκηπίου λειτουργούν σαν μια κουβέρτα γύρω από τη γη, παγιδεύοντας και αντανακλώντας την υπέρυθρη ακτινοβολία και αυξάνοντας την θερμοκρασία της επιφάνειας της γης. Η αύξηση του της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης προκαλεί ήδη μετρήσιμα, ορατά αποτελέσματα και αναμένεται να προκαλέσει πιο σημαντικές επιδράσεις από αυτές που παρατηρούνται σήμερα.

Αυξάνοντας οι παγκόσμιες θερμοκρασίες, προκαλούν στους πάγους λιώσιμο, η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται, και αλλαγή στο παγκόσμιο κλίμα. Ειδικότερα:

• καιρός: η σοβαρότητα και τη συχνότητα των καταιγίδων προβλέπεται να αυξηθούν κατά μήκος των ακτών στις ηπείρους. Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα προκαλέσει διείσδυση θαλασσινού νερού σε περιοχές με μεγάλο πληθυσμό, καθώς μολύνονται υπόγειες πηγές νερού και υπάρχει μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των προμηθειών γλυκού νερού.

• τρόφιμα και καλλιέργειες: τροπικές και υποτροπικές περιοχές οι οποίες βασίζονται σε dryland τεχνικές καλλιέργειας, θα δούμε μια σημαντική μείωση των αποδόσεων των καλλιεργειών. Καλλιέργειες που βρίσκονται κοντά στο όριο του κλίματος, είναι πιθανό να υποφέρουν από μειώσεις σε απόδοση και ποιότητα.

• ζώα και φυτά: η Κλιματική Αλλαγή έχει ήδη μια σημαντική επίδραση στα είδη φυτών και ζώων σε όλο τον κόσμο, όπου παρουσίασαν αλλαγή συνηθειών αναπαραγωγής και μετανάστευση, καθώς και αλλαγές στην γεωγραφική εξάπλωση των ειδών.

• υγεία: η Κλιματική Αλλαγή αναμένεται να δημιουργήσει σημαντικές απειλές για την ανθρώπινη υγεία κατά τις επόμενες δεκαετίες. Αυξημένες θερμοκρασίες θα θέσουν σε κίνδυνο τους ηλικιωμένους, τους φτωχούς, και αντίστοιχα σε αστικές περιοχές κατά τη διάρκεια εξαιρετικά θερμών περιόδων.

H συμβολή της ναυτιλίας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι (Σχ.3):



Σχήμα 3. Σύγκριση εκπομπών CΟ2 στις μεταφορές
βάση: γραμμάρια / τόνο =
χιλιόμετρο (πηγή: ΝΤΜ, Σουηδία).

• η διεθνής ναυτιλία εκτιμάται ότι εκπέμπει 870 εκατομμύρια τόνους,

• τα καυσαέρια είναι η κύρια πηγή των εκπομπών από τα πλοία, και το διοξείδιο του άνθρακα είναι το πιο σημαντικό αέριο του θερμοκηπίου που εκπέμπεται
από τα πλοία,

• και υπολογίζεται στα πλοία αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και μείωση των εκπομπών ρύπων από 25% έως 75% μέσω τεχνικών και λειτουργικών μέτρων.
 

Κανονισμοί
Η Marpol 73/78 είναι η Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη της Ρύπανσης από τα Πλοία, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο του 1978. Η Marpol 73/78 είναι μία από τις πιο σημαντικές διεθνής συμφωνία θαλάσσιου περιβάλλοντος. Είχε σχεδιαστεί για να ελαχιστοποιηθεί η ρύπανση των θαλασσών, συμπεριλαμβανομένου του ντάμπινγκ, του πετρελαίου και εξαγωγής της ρύπανσης. Δηλωμένος σκοπός της, είναι να διατηρήσει το θαλάσσιο περιβάλλον μέσω της πλήρης εξάλειψης της ρύπανσης από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες και της ελαχιστοποίησης των τυχαίων απορρίψεων τέτοιων ουσιών.

Η MARPOL πραγματεύεται τις ακόλουθες μορφές ρύπανσης από τα πλοία:

• Πετρελαιοειδή μίγματα και κατάλοιπα,

• Επιβλαβείς υγρές ουσίες χύδην,

• Επικίνδυνα συσκευασμένα φορτία,

• Λύματα,

• Στερεά απορρίμματα,

• Αέρια ρύπανση.

Άλλες Διεθνείς Συμβάσεις που πραγματεύονται θέματα πρόληψης ρύπανσης από τα πλοία είναι:

• Η AFS 2001 (Antifouling Systems), η οποία ασχολείται με τις επικίνδυνες ουσίες που υπάρχουν στα υφαλοχρώματα των πλοίων.

• Η BWM 2004 (Ballast Water Management), η οποία ασχολείται με τους υδρόβιους οργανισμούς που μεταφέρονται μέσω του θαλασσίου έρματος των πλοίων από μια περιοχή σε μια άλλη.

• Η SR 2009 (Ship Recycling), η οποία ασχολείται με την περιβαλλοντικά ορθή ανακύκλωση των πλοίων.

Πέραν των ως άνω Διεθνών Συμβάσεων υπάρχει η σχετική με το θέμα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

• Κανονισμός 417/2002/ΕΚ όπως ισχύει (πετρελαιοφόρα διπλού κύτους),

• Κανονισμός 782/2003/ΕΚ όπως ισχύει (υφαλοχρώματα των πλοίων),

• Οδηγία 1999/32/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/33/ΕΚ (περιεκτικότητα σε θείο των καυσίμων των πλοίων).

Τεχνολογία και Εφαρμογές

Οι τρόποι μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα είναι:

• Τεχνολογικές καινοτομίες

- Βελτίωση Πλοίων

- Βαφές

- Κατανάλωση ενέργειας (κύρια/βοηθητικές μηχανές).

• Λειτουργικές καινοτομίες

- Χαμηλή ταχύτητα

- Συντήρηση σκάφους και μηχανών

- Καθαρισμός καρίνας και προπέλας

• Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική ή ηλιακή) – Μερική αντικατάσταση

• Χρήση βιο-καυσίμων ή Φυσικού Αερίου (LNG)

• Διαρθρωτικές αλλαγές στα συστήματα μεταφορών

Τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών ρύπων

 
Στο επόμενο σχήμα φαίνονται οι παράγοντες
που επηρεάζουν τις εκπομπές των ρύπων:




Σχήμα 4. Παράγοντες επίδρασης εκπομπών ρύπων
(source: Second IMO GHG Study 2009).

Ένα ευρύ φάσμα επιλογών για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση των εκπομπών αλλάζοντας το σχεδιασμό του πλοίου και τη λειτουργία του πλοίου έχουν βρεθεί. Δεδομένου ότι η κύρια πηγή για την μείωση των εκπομπών CO2 είναι η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, αυτές οι δυνατότητες μείωσης εφαρμόζονται γενικά σε όλες τις εκπομπές καυσαερίων από τα πλοία.

Πολλά τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία. Ωστόσο, δεν μπορεί να εφαρμοστούν, εκτός εάν οι πολιτικές που έχουν εκπονηθεί για τα μέτρα υποστηρίξουν την εφαρμογή τους. Μια σειρά από πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία είναι κατανοητή.

Οι πολιτικές αυτές είναι:

ένα υποχρεωτικό όριο για το Δείκτη Σχεδιασμού Ενεργειακής Απόδοσης (EEDI) για τα νέα πλοία,

υποχρεωτική ή εθελοντική αναφορά του EEDI για τα νέα πλοία,

υποχρεωτική ή εθελοντική αναφορά του Λειτουργικού Δείκτη Ενεργειακής Απόδοσης (ΕΕΟΙ),

υποχρεωτική ή προαιρετική χρήση της Σχέδιο Διαχείρισης της Ενεργειακής Απόδοσης πλοίου (SEEMP),

υποχρεωτικό όριο στον ΕΕΟΙ, σε συνδυασμό με την ποινή για τη μη συμμόρφωση,

ένα σχέδιο Εμπορίας Εκπομπών (METS), και

το λεγόμενο Διεθνές Ταμείο Αποζημίωσης (ICF), που θα χρηματοδοτείται από μια εισφορά των bunkers.

Ο Σχεδιαστικός Δείκτης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (Energy Efficiency Design Index η EEDI) είναι ένα μέτρο της αποδοτικότητας της σχεδίασης ενός νέου πλοίου σε σχέση με τις εκπομπές CO2. Τα πλοία που μεταφέρουν τη μέγιστη ποσότητα του φορτίου, με ελάχιστες εκπομπές παίρνουν μια καλή τιμή του δείκτη. Ειδικότερα: EEDI = Eκπομπές / κέρδος στην κοινωνία

O ΕΕΟΙ Δείκτης, υπολογίζεται από τις πραγματικές τιμές του ναυτικού ταξιδιού:

• κατανάλωση καυσίμου (σε τόνους CO2),

• απόσταση ταξιδιού (ναυτικά μίλια), και

• ποσότητα φορτίου.


ΕΕΟΙ= Fuelconsumed * C carbon / Cargotransported *
Distancesailed

 

To σχέδιο SEEMP είναι η τεκμηρίωση (για συγκεκριμένο πλοίο) των βέλτιστων πρακτικών για την ενεργειακά αποδοτική λειτουργία του.

Στην επόμενη εικόνα φαίνεται η σύνοψη των μέτρων (τεχνικοί κανονισμοί) που αφορούν στην μείωση εκπομπών CO2 βάση της συμφωνίας του ΙΜΟ (2011):



Σχήμα 6. Σύνοψη μέτρων μείωσης εκπομπής CO2.

 
Σύνοψη
Η βιώσιμη ανάπτυξη της ναυτιλίας έχει προσελκύσει μεγαλύτερη προσοχή της ναυτιλιακής κοινότητας. Ιδιαίτερη ανησυχία έχει η περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται από ναυτιλιακές δραστηριότητες που σχετίζονται.

Η Πράσινη Ναυτιλία είναι η υιοθέτηση στρατηγικών μείωσης των ρύπων (CO2, SOX, NOX) στα ήδη υφιστάμενα σκάφη αλλά και σε αυτά που κατασκευάζονται. Αυτό απαιτεί έρευνα, ανάπτυξη, καινοτομία, εκπαίδευση & κατάρτιση σε θέματα όπως: ανακύκλωση θερμότητας, αριστοποίηση σκελετού πλοίου, σχεδίαση προπέλας & πηδαλίου, βελτιστοποίηση ταχύτητας και αυτόματη παρακολούθηση λειτουργιών πλοίου. Για να πραγματοποιηθούν οι προηγούμενες ανάγκες θα πρέπει να συνδυαστούν επιχειρήσεις που έχουν σχέση με: μηχανολογία, αρχιτεκτονική σκαφών (προώθηση), ναυτιλιακή διαχείριση και logistics.
http://perialos.blogspot.gr/2015/02/blog-post.html
 
ΦΩΤΟ: tlaukkanenhttps://www.flickr.com/photos/tlaukkanen/


Αναφορές - References

• Air pollution from Ships, a document by: The European Environmental

Bureau (EEB), The European Federation for Transport and Environment

(T&E), Seas At Risk (SAR), The Swedish NGO Secretariat on Acid Rain,

November 2004.

• Air Resources Board Adopts Measures to Reduce Emissions from Goods

Movement Activities”, http://www.arb.ca.gov/newsrel/nr120805.htm.

• Air pollution from Ships, a document by: The European Environmental

Bureau (EEB), The European Federation for Transport and Environment

(T&E), Seas At Risk (SAR), The Swedish NGO Secretariat on Acid Rain,

November 2004.

• Chow Judith C., (1995). “Measurement methods to determine compliance

with ambient air quality standards for suspended particles”, J. Air

& Waste Management Assoc.

• Claus-Dieter, P. (1993). Βιολογία. Τεχνολογία & Περιβάλλον. Αθήνα:

Εκδόσεις ΙΩΝ.

• Climate Change and Shipping ECSA Position Paper, 2008

• De Nevers Noel, (1995). Air pollution control engineering. USA:Mc

Graw Hill.

• Emission from international sea transportation and environmental impact,

Εyvind Endresen and Eirik S?rgard, DNV, 2003.

• “FY2004 Report by the Study Committee on Countermeasures

for Marine Emissions and Other Air Pollutions,” a report by the Air

Preservation Section, Environmental Improvement Division, TMG

Bureau of Environment, March 2005.

• Harrison, R.M., Yin, J., (2000). Particulate matter in the atmosphere:

which properties are responsible for its effects on health. The science

of the total environment.

• Heinsohn, R. J. Kobel, R. L. (1999). Sources and Control of air Pollution.

USA: Prentice Hall.

• IPCC 4th Report, (2007). Summary for Policymakers. In: Climate

Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working

Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental

Panel on Climate Change [Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen,

M. Marquis, K.B. Averyt, M.Tignor and H.L. Miller (eds.)]. Cambridge

University Press, Cambridge, pp. 5

• Kitzes, J., Peller, A., Goldfinger, S. and Wackernagel, M. (2007). Current

methods for calculating national ecological footprint accounts.

Science for Environment and Sustainable Society, 4(1): 1-8.

• Kleeman M. J., Cass G.R., (1999). Identifying the effect of individual

emissions sources on particulate air quality within a photochemical aerosol processes trajectory model. Atmospheric Environment.

• Kriger, S. The Energy Efficiency Design Index (EEDI). TU Hamburg-

Harburg Institute of ship design and ship safety, http://www.ship-efficiency.

org/onTEAM/pdf/TUHH2009.pdf (access 2/2/2014).

• Legal and Regulation Challenges for Reducing Emissions from Goods

Transport in China Institute of Environmental Science and Engineering

Tsinghua University, Beijing, 2005.

• Marine Emission Reduction Options For Hong Kong and the Pearl River

Delta Region, Caitlin Gall & Marcos Van Rafelghem, Civic Exchange, 2006.

• Marpol 73/78 Annex VI, International Maritime Organization

(IMO).Marpol 73/78, NOx Technical Code, International Maritime

Organization (IMO).

• Natural Resources Defence Council, “Air pollution FAQ” (Based on

BREATH- TAKING: Premature Mortality Due to Particulate Air Pollution

in 239 American Cities, a May 1996 report by the Natural Resources

Defense Council).

• The Network for Transport and Environment, 2003 www.ntm.a.se .

• Παναγιώτου, Στ. (2012). Ποντοπόρος Ναυτιλία και Κλιματική Αλλαγή:

Σύγχρονες Τάσεις και Προοπτικές. ΕΜΕΚΑ.

• Pandis, S. N. (2007). Effects of ship emissions on sulphur cycling and

radiative climate forcing over the ocean. Departments of Chemical

Engineering, Carnegie Mellon University, Pittsburgh, Pennsylvania

15213, USA.

• Port-Wide Baseline Air Emissions Inventory, Executive Summary http://

www.westcoastdiesel.org.

• Significant Marine Source for SO2 levels in Hong Kong,” written by

Alexis Kai-Hon Lau, Wai Man Wu, Jimmy C-H Fung, Ronald Henry and

Bill Barron, submitted to Atmospheric Environment, April 2005.

• SHIP EMISSIONS STUDY Prepared by: National Technical University of

Athens Laboratory for Maritime Transport, May 2008.

• U.S. Environmental Protection Agency, (1997). Information on Particulate

Matter.

• Walters, G., De Mers, D.,: “Guide to exhaust emission Control Options”,

CIMAC, Working Group #5 Exhaust Emissions Control (Piston Engines)

Draft Doc. Rr32/MS302, Sept. 1999.

• W?rtsill?, (2008). Energy Efficient Catalogue. Ship Power R&D, 8-12-2008

• World Commission on Environment and Development, (1987). Our

Common Future. Oxford: University Press.

• WWF International. (2006). Living Planet Report 2006. Gland,

Switzerland.

Πηγές Διαδικτύου/ Internet sources:

1. http://www.ipcc.ch 2. http://www.msc.ec.gc.ca/saib/climate/Climatechange/ccd_9801_e.pdf 3. http://www.cicero.uio.no/media/1862.pdf

4. http://www.worldwildlife.org/climate/extreme_weather.pdf 5. http://www.climatechangeconnection.org/pdfs_ccc/ext_weather.pdf

6. http://lwf.ncdc.noaa.gov/oa/climate/climateextremes.html 7. http://sciencepolicy.colorado.edu/homepages/roger_pielke/hp_roger/pdf/

bams8103.413.pdf 8. http://www.foeeurope.org/dike/download/weatherbriefing.pdf 9. http://www.cof.orst.edu/cof/fe/watershd/People/pdf/

Willem_xweather.pdf 10. http://www.wmo.ch/web/wcp/wcdmp/relatedpubs/pdf/Weather_and_Climate_E.pdf 11. http://www.mrcc.uqam.ca/V_f/

evenements/slides/DStepheson_091203_EXTREMES.pdf 12. www.imo.org



 

Το Περί Αλός προτείνει:
 
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στη θάλασσα: Γεωπολιτική προσέγγιση. Πιέσατε ΕΔΩ
 


 
ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ Πιέσατε ΕΔΩ


Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΔΟΡΥΦΟΡΩΝ ΣΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Πιέσατε ΕΔΩ
 

LITTORAL COMBAT SHIP (LCS) Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Πιέσατε ΕΔΩ
 
 
 

 



 

 

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...