Από τα εύθυμα του
παλαιού ναυτικού…
Άρθρο του 1952
Περί Αλός
Θ.Γ.Δ.
Ναυτικός
Απόστρατος Β.Ν.
Από τα αρχεία της ΕΘΕ (Ελληνική Θαλάσσια Ένωση)
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Ελλάς», τ. 228,
Οκτ.1952, ανατ. τ. 898, σ.97. ΙΟΥλ.2008, εκδ. ΕΘΕ/ΓΕΝ.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση της ΕΘΕ.
 |
| ΦΩΤΟ: Widemus, Colin Turner-Butler, flickr.com |
Η ατμάκατος αυτή, το απλούν και ιδιόρρυθμον αυτό σιδηρούν
σκάφος του οποίου η ιδιότυπος κατασκευή εφανέρωνε και την απλότητα της παλαιάς
εκείνης εποχής, όπου ήτο άγνωστος ή μάλλον παρεμερίζετο κάθε περιττή πολυτέλεια
και οι άνθρωποι της εποχής εκείνης απέβλεπον προς παντός στην πιο
νοικοκυρεμένην και οικονομικήν πρακτικότητα. Η ατμάκατος λοιπόν αυτή, αφού
εξυπηρέτησε το εύδρομον εις την καθαρώς πολεμικήν του πλοίου υπηρεσίαν, κατόπιν
ότε το εύδρομον είχε διατεθή για τους
δια τους εκπαιδευτικούς πλόας των Αξιωματικών και των Δοκίμων του Β.Ν.
εξετέλεσε μαζύ του και μεγάλα υπερπόντια ταξίδια. Ε, τότε, πάντοτε
φρεσκοχρωματισμένη και φέρουσα υπερηφάνως την κυανόλευκον, μετέφερε τους
αξιωματικούς, και τα πληρώματα εις τα διάφορα λιμάνια όπου προσήγγιζε το
εύδρομον «Ν. Μιαούλης» και πότε ποτέ εμουτζούρωνε και τας λευκάς στολάς των
Αξιωματικών από τα καρβουνίδια που έφευγον από την καπνοδόχον της παρασυρόμενα
από την εξάτμισιν της μηχανής, και έτσι με αυτά τα υπερπόντια ταξίδια η
ιδιότυπος αυτή ατμάκατος έγινε παγκοσμίως γνωστή.
Την εγνώρισαν όλα τα σημαντικότερα λιμάνια, της Βορείου
Αφρικής και πέραν του Μαρόκου, όλα τα νότια της Ευρώπης, και τα βόρεια της
Γαλλίας, Ν.Α. της Αγγλίας, των Κάτω Χωρών, της Δανίας και των Σκανδιναυϊκών
Χωρών. Επίσης δις της Νέας Υόρκης, πρώτον υπό Κυβερνήτην του ευδρόμου τον
κατόπιν ένδοξον Ναύαρχον Π. Κουντουριώτην, και ύστερον τον επίσης διακεκριμένον
Ναύαρχον Ι. Δαμιανόν. Αλλά αι ημέραι της δόξης του ευδρόμου ετελείωσαν, όπως όλα
τα πράγματα εις τον παρόντα αυτόν κόσμον και το καλλίγραμμον αυτόν πλοίον με
την πλουσίαν ιστιοφορίαν του (αρματωσιά του) παρωπλίσθη.
Η ατμάκατος όμως, το ιδιότυπον αυτόν σκάφος δεν
παρωπλίσθη, αλλά διετέθη εις την υπηρεσίαν των συνεργείων του Β. Ναυστάθμου.
Εκεί εκτός των άλλων υπηρεσιών όπου προσέφερεν εις τα συνεργεία, μετέφερε
καθημερινώς και τους τεχνίτας των συνεργείων εις τα διάφορα πλοία του Στόλου
εις τα οποία ενηργούνται μικροεπισκευαί.
Αι μεταφοραί αυταί εξετελούντο τετράκις της ημέρας. Και εδώ αρχίζουμεν την
ιστορίαν δια τα πρωτοφανή κι απίστευτα κατορθώματα της ατμακάτου Μπιστόλας. Δεν
γνωρίζω ποίος ήτο ο ανάδοχος όπου την εβάπτισε «Μπιστόλαν» το πιθανότερον είναι
ότι το όνομα αυτό θα της εδώθη από την θορυβώδη και κρατούσαν εξάτμισιν της μηχανής
εντός της καπνοδόχου ή δια την προχειρότητα της χρησιμοποιήσεώς της, πάντως το
γεγονός ήτο ότι, όλοι από τον Γεν. Διευθυντήν του Ναυστάθμου, μέχρι και του
τελευταίου απλού ναύτου, όλοι την απεκάλουν «Μπιστόλαν».
Ένα λοιπόν απόγευμα (η ιστορία αυτή ανάγεται περί το έτος
1923 –24) η περίφημος Μπιστόλα αφού εξετέλεσε το μοίρασμα των τεχνιτών εις τα
διάφορα πλοία του στόλου, επέστρεφε εις το προ των Συνεργείων αγκυροβόλιόν της.
Δια να φθάση όμως εις αυτό έπρεπε να διαπλέυσει μεταξύ της πλωτής δεξαμενής και
της πλώρας του παρωπλισμένου ευδρόμου «Ν. Μιαούλης», του οποίου το
αγκυροβόλιον εξησφαλίζετο με εν επιπλέον
ισχυρόν συρματόσχοινον, προσδεδεμένον εις ναύδετον απέχον αρκετήν απόστασιν από
την πλώρη του ευδρόμου. Όσοι υπηρέτησαν εις τον Ναύσταθμον δεν θα είναι δυνατόν
να λησμονήσουν τις άγριες και δυνατές σπιλιάδας των ανέμων όπου εξεχύνοντο από
τα γύρωθεν του Ναυστάθμου φαλακρά βουνά, και αλλοίμονον εις αυτούς όπου έκαμαν
βόλτες με τα πανιά εάν δεν ήσαν ικανοί εις την ιστιοπλοΐαν, το αναποδογύρισμα
του σκάφους ήταν σίγουρο.
 |
| Το Εύδρομο "ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ" στην Νέα Υόρκη. Έργο του Γεράσιμου Θωμά. Απο το βιβλίο: Παναγιώτης Τριπόντικας , Στέφανος Μίλεσης, 1900, ΥΙΝ, 2017 (επανέκδοση). |
Μια τέτοια λοιπόν σπιλιάδα έπεσε την στιγμήν όπου η
Μπιστόλα επρόκειτο να διαπλεύση μεταξύ της πρώρας του Μιαούλη και του ναυδέτου.
Ο καπετάνιος της Μπιστόλας, ο οποίος στην πραγματικότητα ήτο ένας απλούς
ναύτης, υπελόγιζε να περάση κάτω από το συρματόσχοινον, και φαίνεται ότι τούτο
το έκαμε τακτικά, αλλά από την δύναμι της σπιλιάδας το πλοίον εκινήθη προς τα
εμπρός και το συρματόσχοινον ξαφνικά εχαλαρώθη. Ξαφνιασθείς και ο καπετάνιος,
και φοβηθείς ότι δεν θα περνούσε ακινδύνως κάτω από το συρματόσχοινον, και ότι
ήτο ενδεχόμενον να τον παρασύρη εσάστισε, και χωρίς καμμίαν άλλην σκέψιν παρά
πώς να σωθή από το συρματόσχοινον έπεσε στη θάλασσα. Βλέποντες ο μηχανικός και
ο θερμαστής, οι οποίοι στην πραγματικότητα ήσαν απλοί ναύται και αυτοί, τον
καπετάνιο τους να βουτά, έπεσαν και αυτοί με την σειρά τους στην θάλασσα, αλλά
και χωρίς να σταματήσουν την μηχανή. Η Μπιστόλα, ακυβέρνητος πλέον, και
ολοταχώς πλέουσα έπεσε κατ’ αρχήν εναντίον της πλωτής δεξαμενής, εις την οποίαν
την ημέραν εκείνην εδεξαμενίζετο η Αμφιτρίτη, πρώην θαλαμηγός του Βασιλέως
Γεωργίου του Α’. Η Μπιστόλα μετά την πρόσκρουσίν της επί της δεξαμενής
συνεχίζουσα τον ακυβέρνητον πλουν της, και αλλάξασα πορείαν προσέκρουσε επί
ενός εκ των παροπλισμένων τορπιλλοβόλων. Εκεί κάποιος υπαξιωματικός αντιληφθείς
ότι η Μπιστόλα εταξίδευε ακυβέρνητος, και πριν ξεφύγη από το τορπιλλοβόλον επί
του οποίου εσύρετο δια να συνεχίση τα εντελώς απίθανα και εξωφρενικά αυτά
κατορθώματά της, επήδησε μέσα εις την Μπιστόλαν και έτσι έληξε το κωμικόν, αλλά
με πολύ κακάς συνεπείας ταξίδι της. Ευτυχώς ότι, εάν τα κατορθώματα της
Μπιστόλας δεν έγιναν δραματικότερα τούτο ωφείλετο ότι ταύτα έγιναν εν ημέρα, αι
ζημίαι όμως εις χρήμα εστοίχισαν εκατοντάδας χιλιάδας δραχμών τότε. Εις αυτά τα
ακυβέρνητα ταξίδια της Μπιστόλας, ως ήτο επόμενον αμέσως εδόθη καμμίαν σημασία,
μετά την πάροδο όμως δύο ή τριών ωρών, το τορπιλλοβόλον το οποίον είχε δεχθή
την επίθεσιν της Μπιστόλας άρχισε να κλίνη επικινδύνως από την πλευρά όπου το
είχε κτυπήσει η Μπιστόλα, και ο μοναδικός ναύτης ο οποίος ευρίσκετο την στιγμήν
εκείνην εις το παρωπλισμένον σκάφος τρομοκρατηθείς άρχισε να κτυπά την καμπάναν
του πλοίου δαιμονιωδώς και με όλην την δύναμι της ψυχής και των νεύρων του. Το
κτύπημα της καμπάνας ακούστηκε βέβαια εις τον Ναύσταθμον και αμέσως ήρχισαν οι
σειρήνες του Ναυστάθμου να συρίζουν
συναγερμόν πυρκαϊάς. Αξιωματικοί και πληρώματα έσπευδον εις τας θέσεις των, αι
πλωταί υδραντλίαι ετέθησαν εις κίνησιν κατευθυνόμεναι προς το πλοίον του οποίου
η καμπάνα εξηκολούθει να κτυπά σαν βουργισμένη (όπως γράφει σε κάποιο ποίημά
του ο Σολωμός χωρίς όμως αυτήν την φοράν να είναι πληρωμένη). Εκεί αι πλωταί
αντλίαι επλεύρισαν στο τορπιλοβόλο, όχι
βέβαια δια να σβύσουν την ανύπαρκτον πυρκαϊάν αλλά δια να αντλήσουν τα νερά από
το κύτος του πλοίου, πράγμα το οποίον έκαμαν πολύ εύκολα. Αλλά δυστυχώς αι
συνέπεια του εξωφρενικού πλου της Μπιστόλας δεν είχον ακόμη τελειώσει διότι
καθ΄ όν χρόνον εγένετο η άντλησις των υδάτων από το κύτος του τορπιλοβόλου ο
Ναύκληρος της Δεξαμενής, ο κυρίως υπεύθυνος δια την ασφάλειάν της αντελήφθη ότι
η δεξαμενή άρχισε να γέρνη επικινδύνως προς την μίαν πλευρά, τρομοκρατηθείς δε
και αυτός με την σειρά του άρχισε να σφυρίζη συνεχώς με την ατμοσυρίκτραν της
δεξαμενής κίνδυνον. Νέος συναγερμός του Ναυστάθμου πολύ σπουδαιότερος του
προηγουμένου, δοθέντος ότι εκινδύνευε να βυθισθή όχι μόνον η δεξαμενή αλλά και
η επ’αυτής δεξαμενισμένη Αμφιτρίτη της οποίας αι διάφοραι οπαί της μηχανής κάτω
της ισάλου γραμμής (στα βρεχάμενα) ήσαν ανοικταί, λόγω της επισκευής και
εκινδύνευε το πλοίον όχι μόνο να βυθισθή αλλά και να ανατραπή επί της δεξαμενής
και κάθε ναυτικός αντιλαμβάνεται τι ζημίαι θα προέκυπτον. Το τι επηκολούθησε
δεν είναι καθόλου εύκολον να περιγραφή ενταύθα. Ολόκκληρον ή περίπου ολόκληρον
το προσωπικόν των συνεργείων του Ναυστάθμου με επί κεφαλής τον τεχνικόν
Διευθυντήν, και πάντες οι επιτελείς ετέθησαν επί ποδός…εμφράξεως των οπών της
Αμφιτρίτης. Διαταγαί εξεδίδοντο βροχηδόν πληρώματα και τεχνίται έτρεχον…
σωρηδόν και πολλές φορές ασκόπως φοβούμενοι μήπως χαρακτηρισθώσι ως αδιάφοροι,
υλικά και διάφορα άλλα ετερόκλητα είδη μετεφέροντο εν τάχει, και πολλάκις πολύ
περισσότερα από ότι εχρειάζοντο, ή και ακατάλληλα. Αλλά και οι θεαταί ακόμη δεν
έμενον αργοί. Έσφιγγον κι αυτοί τις γρονθιές τους βοηθούντες … νοερώς τρόπον
τινά τους εν σπουδή εργαζομένους επί της δεξαμενής, και εν τέλει πριν ακόμη
νυκτώση καλά, η έμφραξις των οπών της Αμφιτρίτης ετελείωσε, η δεξαμενή εβυθίσθη
κανονικά, και η Αμφιτρίτη εξήλθεν της δεξαμενής σώα και αβλαβής.
Τα κατόπιν
είναι αυτονόητα: ανύψωσαν την δεξαμενήν περισσότερον από ότι ήτο βυθισμένη όταν
υπέστη την επίθεση της Μπιστόλας και τότε; Τότε ανεκαλύφθη ότι η παρ’ ολίγον
καταβύθισίς της ωφείλετο εις την επίθεσιν της Μπιστόλας. Ποτέ δεν θα εστεφάνωνα
συγγραφέα γράφοντα τόσον απίθανον μυθιστόρημα, ως κωμική όμως ταινία του
κινηματογράφου ασφαλώς θα είχε μεγάλην επιτυχίαν.
Θ.Γ.Δ.
Ναυτικός Απόστρατος Β.Ν.
 |
| ΦΩΤΟ: Widemus, Colin Turner-Butler, flickr.com |
