«Rouse Simmons» Το πλοίο «Χριστουγεννιάτικο δέντρο».

Περί Αλός

 

Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου

Συγγραφεύς – Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας

Μέλος Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.)

 

 

 

Ελαιογραφία του Eric Nils Forsberg με τίτλο «Yuletide Cargo».

Απεικονίζεται η σκούνα «Rouse Simmons» ή αλλιώς  the

"Christmas Tree Ship", η οποία to 1911 έφθασε στο Chicago

στο Clark Street Bridge γεμάτη χριστουγεννιάτικα δέντρα.

ΦΩΤΟ: http://forsbergart.com/about-eric-forsberg

 

Το πλοίο «Χριστουγεννιάτικο Δέντρο» συμπλέει με την ιστορία του Κυβερνήτη Herman Ε. Schuenemann  και του τελευταίου πλοίου του που έφερε το όνομα «Rouse Simmons».

Όταν οι αδελφοί Schuenemann (August και Herman) βρέθηκαν στο Chicago, το 1885, προς αναζήτηση καλύτερης ζωής, το λιμάνι  ήταν ένα από τα πιο πολυσύχναστα στο κόσμο.  Περισσότερα από 20.000 πλοία διέρχονταν ετησίως.

Το κυρίαρχο ιστιοφόρο σκάφος στη λίμνη Michigan ήταν η σκούνα, που ναυπηγήθηκε για να μεταφέρει βαριά φορτία, όπως ξυλεία, από και προς τα λιμάνια. Αυτό ήταν ιδανικό περιβάλλον για τα δύο αδέλφια τα οποία ασχολήθηκαν επιτυχώς με τη ναυτιλία και τις επιχειρήσεις.

Έχοντας επισημάνει ότι τα δύο τρίτα του ετήσιου εισοδήματός τους προέρχονταν κυρίως κατά την περίοδο μεταξύ των ευχαριστιών και των Χριστουγέννων, με την πώληση των ελάτων, ο August Schuenemann επικεντρώθηκε στον τομέα αυτό με αποτέλεσμα να γίνει ένας σημαντικός έμπορος χριστουγεννιάτικων δέντρων.

Στις αρχές Νοεμβρίου του 1898, ο  August βρέθηκε στο Sturgeon Bay προς αναζήτηση δέντρων. Αγόρασε 3.500 δέντρα και την 9^η Νοεμβρίου φορτώνοντάς τα στην δικάταρτη σκούνα «S. Thal», αναχώρησε με 3 μέλη του πληρώματος για τον λιμένα του Chicago. Η σκούνα όμως δεν έφθασε ποτέ στον προορισμό της. Εξαιτίας μιας τρομερής καταιγίδας, βυθίστηκε αύτανδρη στα ανοικτά των ακτών της Glencoe.

 

Ο  "Captain Santa" ανάμεσα σε δύο ναύτες. Φωτογραφία του 1909.

Πηγή: (Library of Congress/Chicago Daily News)

Η επιτυχία του Herman Ε. Schuenemann 

Μετά τον θάνατο του August, ο Herman, συνέχισε την επιχείρηση με σκοπό να την επεκτείνει, να την κάνει κερδοφόρα και να δημιουργήσει μονοπώλιο. Αρχικώς επέκτεινε τα δρομολόγια αναζητώντας νέους προορισμούς προκειμένου να πετύχει καλύτερη ποιότητα δέντρων με χαμηλότερο κόστος. Η αναζήτηση όμως σε βορειότερους λιμένες, με απρόβλεπτες και άσχημες καιρικές συνθήκες είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργήσει πολλά προβλήματα κι απώλειες σε άψυχο κι έμψυχο υλικό. Η αγορά μεγαλυτέρων πλοίων ήταν πλέον αναγκαία. Με αναβαθμισμένο στόλο έπλευσε ως το Soo Canal να αγοράσει δέντρα από τους γηγενείς. Εκεί αντιλήφθηκε ότι έπρεπε να περάσει στο αμέσως επόμενο αναπτυξιακό σχέδιο: Την πρόσληψη δικού του προσωπικού και πληρώματος για την κοπή και την προετοιμασία των δέντρων τα οποία θα μεταφέρονταν πίσω στο Chicago.

 

Το μονοπώλιο

Το 1910 προκειμένου να μειώσει τα έξοδά του από την πώληση του φορτίου του και να αποκλείσει όσο το δυνατόν περισσότερους μεσάζοντες, ο Herman Schuenemann ίδρυσε το «Northern Michigan Evergreen Nursery» του οποίου η διεύθυνση δόθηκε ως "SW corner Clark Street Bridge." Αυτό του επέτρεψε να πωλεί απευθείας από το κατάστρωμα του πλοίου του έλατα, χόρτα και στεφάνια, τα οποία έπλεκαν οι κόρες του, δίχως να πληρώνει εργάτες να μεταφέρουν τα δέντρα στους ιδιοκτήτες ή τα τοπικά παντοπωλεία. 

Κι ενώ οι υπόλοιποι έμποροι ανταγωνιστές πωλούσαν σε χονδρεμπόρους, ο Herman Schuenemann πωλούσε απευθείας στους κατοίκους του  Chicago, σε αποβάθρα, μειώνοντας εξαιρετικά τις τιμές [1]. Με το πλοίο του, στολισμένο με χριστουγεννιάτικα λαμπάκια, έχοντας τοποθετήσει ένα έλατο στο ψηλότερο κατάρτι και  χρησιμοποιώντας το σύνθημα: «Πλοίο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο: Οι τιμές μου είναι οι χαμηλότερες» [2] δεν άργησε να χαρακτηρισθεί, κυρίως από τις τοπικές εφημερίδες του Chicago, με το προσωνύμιο "Captain Santa".  Ενδεχομένως να μην θεωρείται υπερβολή ένας τέτοιος τίτλος αφού πηγές αναφέρουν ότι ο Herman Schuenemann πρόσφερε αγαθοεργίες και δώριζε τα χριστουγεννιάτικα δέντρα του που έφερνε από τον Βορρά, σε άπορες οικογένειες.

 

 

 

 

 

 

Πίνακας του Charles Vickery με τίτλο: «The Arrival:

Here Comes the Christmas Tree Ship».

ΠΗΓΗ: http://www.charlesvickery.com/christmastreeship/



 

 

 

 

«Rouse Simmons»

Το «Rouse Simmons», ήταν τρικάταρτη σκούνα. Ναυπηγήθηκε στο Milwaukee το 1868 από την Allan, McClelland, & Company. Είχε ολικό μήκος περίπου 49 μέτρα (160 ft) [3].

Την αγόρασε ο Charles H. Hackley και την ενέταξε στον στόλο του ο οποίος εξυπηρετούσε το μεγαλύτερο μέρος της ακτογραμμής της λίμνης Michigan, στέλνοντας ξυλεία από τα εργοστάσια της εταιρείας σε διάφορα λιμάνια γύρω από τη λίμνη για περίπου 20 χρόνια.  Έκτοτε άλλαξε αρκετούς ιδιοκτήτες μέχρι το 1910 όπου ο Herman Schuenemann εκδήλωσε ενδιαφέρον και το 1912 αγόρασε το ένα όγδοο των μετοχών (οι υπόλοιπες μετοχές ανήκαν στον  Charles Nelson, Πλοίαρχο από το Chicago και στον Mannes J. Bonner, έναν επιχειρηματία από το Michigan). Άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο ιδιοκτήτης της σκούνας κατά το έτος 1911 ήταν ο Herman Schuenemann [4].

Η συνάντηση του Schuenemann με τη σκούνα «Rouse Simmons» δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ότι έλαβε χώρα τη σωστή χρονική στιγμή. Ο πρώτος ήταν στην ακμή του, ένας ονομαστός καπετάνιος που μετέφερε χριστουγεννιάτικα δέντρα στο Chicago για σχεδόν τρεις δεκαετίες, όμως το σκάφος ήταν ήδη 44 ετών, ταλαιπωρημένο από τα σημάδια και τις κοπώσεις του χρόνου. Πολλοί αναφέρουν ότι, μεταξύ άλλων, είχε ανάγκη καλαφατίσματος κάτι το οποίο δεν έπραξε ο Schuenemann καθώς ήδη εκείνη την περίοδο αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Από τη μια γίνεται αναφορά για το κοινωφελές έργο που παρείχε στις άπορες οικογένειες και από την άλλη αναφέρεται ότι προκειμένου να μειώσει περαιτέρω τις δαπάνες του, κάποια στιγμή μεταξύ 1910 και 1912 ο Herman αγόρασε 240 στρέμματα στο άνω Michigan.  Οι μισθοί για κόφτες δέντρων, για το πλήρωμα, οι διατάξεις, τα τέλη ρυμούλκησης και διάφορα άλλα έξοδα που προέκυψαν δημιούργησαν τέτοιο προϋπολογισμό  ώστε κάθε απλό ταξίδι θα του κόστιζε περίπου $ 3.000.  Για την κάλυψη όλων των δαπανών, καθώς και για την αύξηση του ετησίου εισοδήματός του, έπρεπε να μεταφέρει όσο περισσότερα έλατα ήταν δυνατόν με κάθε ταξίδι.

 

 

 

Οι δίδυμες κόρες του  Capt. H. Schuenemann, Hazel και Pearl
Schuenemann, ποζάρουν στο φακό έχοντας περασμένα στο λαιμό
τα χριστουγεννιάτικα στεφάνια και γιρλάντες που έπλεξαν.
Φωτογραφία του 1917. Πηγή: (Library of Congress/Chicago Daily News)

Το μοιραίο ταξίδι

Ο Νοέμβριος του 1912 είχε τη φήμη ότι θα ήταν επιβαρυμένος με βίαιες καταιγίδες στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών. Πολλά πλοία ήταν ήδη εκείνη την εποχή αγκυροβολημένα στο λιμάνι ενώ το χιόνι είχε καλύψει τις περιοχές εκμετάλλευσης δέντρων στο Michigan και το Wisconsin.

Γνωρίζοντας ότι οι ανταγωνιστές δεν θα τολμούσαν να πλεύσουν κάτω από τέτοιες καιρικές συνθήκες ο "Captain Santa" θεώρησε ότι η επικείμενη έλλειψη χριστουγεννιάτικων δέντρων στην περιοχή, θα στρεφόταν  υπέρ του και ότι αν επιχειρούσε να φορτώσει, για παράδειγμα, μια σκούνα με 5.000 έλατα θα έλυνε τα οικονομικά προβλήματά του.

Η Rouse Simmons έμοιαζε ιδανική λύση στη θεωρία του λόγω μεγέθους. Ο μεγάλος αριθμός δέντρων δεν θα παρουσίαζε σοβαρό πρόβλημα υπερφορτώσεως εάν τα ξύλα διατηρούνταν στεγνά. Με αυτό τον απλό συλλογισμό φόρτωσε με 5.000 δέντρα την τρικάταρτη και «γηραιά» σκούνα από το λιμένα Thompson κοντά στο Manistique για το μακρύ- εβδομαδιαίο ταξίδι στο Chicago. 

Δεν ξέρουμε γιατί ένας έμπειρος επιχειρηματίας και ικανότατος ναυτικός, όπως ο Schuenemann , αψήφισε σημαντικές προβλέψεις. Παρά το γεγονός ότι γνώριζε την ηλικία της σκούνας και τα σημαντικά προβλήματα συντήρησης, δεν έλαβε υπ’ οψιν το αξιόπλοο του σκάφους για το συγκεκριμένο βάρος που είχε προγραμματίσει. Ούτε μπορούμε να φανταστούμε με ποιο συλλογισμό κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ξύλα δεν θα βραχούν παρά τις αναμενόμενες βροχές και καταιγίδες. Επιπροσθέτως, είχε ήδη την εμπειρία της απώλειας του αδελφού του σε μια παρόμοια μεταφορά, την ίδια εποχή, πριν 14 χρόνια. Όλα μαρτυρούσαν πως η κίνηση αυτή έχει περισσότερες πιθανότητες αποτυχίας παρά επιτυχίας.

Ενδεχομένως ο οικονομικός παράγων να ασκούσε ασφυκτικές πιέσεις οι οποίες με την σειρά τους επηρέασαν την κρίση του και τον οδήγησαν σε μια παράτολμη ενέργεια η οποία φάνταζε ως η μοναδική διέξοδος…

Το μεσημέρι η σκούνα ξεκίνησε υπερφορτωμένη. Κι ενώ ο καιρός ήταν σχετικά καλός στην πορεία συνάντησε καταιγίδα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας δύο ναύτες είχαν σταλεί να ελέγξουν το κατάστρωμα. Ένα μεγάλο κύμα παρέσυρε του άτυχους ναύτες, μια βάρκα και πολλά δέντρα στη θάλασσα. Παρά το γεγονός ότι με αυτό το συμβάν το σκάφος έγινε πιο ελαφρύ εντούτοις τα προβλήματα δεν σταμάτησαν. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επιδεινώθηκαν, τα δέντρα βράχηκαν και οι κορμοί κρυσταλλώθηκαν.

Η τελευταία φορά που υπήρξε  κάποια πληροφορία περί της τύχης του «Rouse Simmons» ήταν στις 23 Νοεμβρίου 1912 όπου εξέπεμψε σήμα κινδύνου μεταξύ Kewaunee και Two Rivers στο Wisconsin. Η τρικάταρτη σκούνα βυθίστηκε αύτανδρη γεμάτη από χριστουγεννιάτικα δέντρα τα οποία περίμεναν να στολίσουν οι κάτοικοι στο Chicago…

 

 

 

Η κόρη του  Capt. H. Schuenemann, Elsie.
Φωτογραφία του 1915.
Πηγή: (Library of Congress/Chicago Daily News)

Τι προκάλεσε το ναυάγιο

Θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλές θεωρίες. Ενδεχομένως μια σειρά  περιστάσεων ή γεγονότων να οδήγησαν το «Rouse Simmons» στη βύθισή του.

Το σκάφος ήταν ήδη σε κακή κατάσταση και υπερφορτωμένο με αειθαλή δέντρα. Κάπου αναφέρεται ότι το πηδάλιο χάλασε κατά την διάρκεια της καταιγίδας,  ενώ η βαριά άχνη και το χιόνι στο κατάστρωμα όπου βρισκόταν το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου μεγιστοποίησαν τα προβλήματα.

Μια πρόσφατη υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα, που διεξήχθη τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2006 από το Wisconsin Historical Society , ανακάλυψε ότι η αγκύρια αλυσίδα του «Rouse Simmons», οι ιστοί και τα δοκάρια βρέθηκαν προς τα εμπρός, πέρα από την πλώρη του ναυαγίου. Από τη θέση αυτών των στοιχείων προκύπτει ότι η σκούνα ήταν έμπλωρη. Ενδεχομένως να πήρε την κλίση αυτή κατόπιν βιαίας μετατοπίσεως βάρους ή εισροής υδάτων, με αποτέλεσμα να βυθισθεί με την πλώρη. Μια άλλη εξήγηση μπορεί να είναι ότι τα κατάρτια , ξάρτια και αλυσίδες να πετάχθηκαν μπροστά κατά την κάθοδο του σκάφους προς τα κάτω όταν ακούμπησε η πλώρη τον πυθμένα.

Σε κάθε περίπτωση μας οδηγεί στο συλλογισμό ότι το σκάφος βυθίσθηκε έμπλωρο.

Εκ παραλλήλου, υποστηρίχθηκε η θεωρία ότι ο κυβερνήτης έριξε άγκυρα σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια  να κρατήσει το σκάφος. Οι άνεμοι και τα ρεύματα ενδεχομένως να περιέστρεφαν τη σκούνα γύρω από την άγκυρα, σαν ανεμοδούρι, μέχρι που τελικά βυθίστηκε [5].

 

 

 

 

Μετά την τραγωδία

Η σύζυγος του Schuenemann, Barbara, και οι τρείς κόρες της (η Elsie και οι δίδυμες Hazel και Pearl), θέλησαν να συνεχίσουν την επιχείρηση της οικογένειας με τα χριστουγεννιάτικα δέντρα.  Οι εφημερίδες της εποχής μαρτυρούν ότι χρησιμοποίησαν σκούνες για αρκετά ακόμη χρόνια για τη μεταφορά ελάτων στο Chicago.  Αργότερα, οι γυναίκες έφεραν τα αειθαλή δέντρα στο Σικάγο με το τρένο και στη συνέχεια τα πωλούσαν από το κατάστρωμα μιας αγκυροβολημένης σκούνας.  Μετά το θάνατο της Barbara, το 1933, οι κόρες συνέχισαν την πώληση για μερικά ακόμη χρόνια.

 

Η ιστορία του πλοίου "Χριστουγεννιάτικου
δέντρου" κυκλοφόρησε και ως παραμύθι
για παιδιά από 6-9 ετών (κείμενα:  Carol
Crane, εικονογράφηση: Chris Ellison)
από την Sleeping Bear Press
ΠΗΓΗ: http://sleepingbearpress.com/

Η πρακτική της μεταφοράς χριστουγεννιάτικων δέντρων από σκούνα σταμάτησε το 1920.

Η βελτίωση των αυτοκινητοδρόμων και οι σιδηρόδρομοι ήταν πλέον οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι μεταφοράς ελάτων σε κάθε περιοχή.

Παρά το πέρασμα εκατό και πλέον χρόνων, η ιστορία του "Captain Santa" και του πλοίου «Χριστουγεννιάτικο δέντρο» έχουν βαθιά ριζωθεί στη μνήμη των κατοίκων της περιοχής.  Κάθε χρόνο, στις αρχές Δεκεμβρίου, το τελικό ταξίδι του Captain Herman Ε. Schuenemann  και της σκούνας «Rouse Simmons» τιμάται από το U.S. Coast Guard Cutter Mackinaw που εκτελεί το δρομολόγιο από το βόρειο  Michigan για να παραδώσει ένα συμβολικό φορτίο  χριστουγεννιάτικων δέντρων σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, στο Chicago.

http://perialos.blogspot.gr/2013/12/rouse-simmons.html

 



 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Οι τιμές των χριστουγεννιάτικων δέντρων του Herman E. Schuenemann κυμαίνονταν από 50 cents εως και $1.

[2] «Christmas Tree Ship: My Prices are the Lowest» στο Glenn V. Longacre, The Christmas Tree Ship: Captain Herman E. Schuenemann and the Schooner Rouse Simmons, Winter 2006, Vol. 38, No. 4

http://www.archives.gov/publications/prologue/2006/winter/christmas-tree.html

[3] Μέτρηση σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη το 2007: Diving For Science 2007 Proceedings Of The American Academy Of Underwater Sciences. Όρα: Stanton G, Meverden K, Thomsen T, and Garey J (2007). "Closed-Circuit Rebreathers in the Forensic Study of the Rouse Simmons Shipwreck."

[4] The Chicago's Christmas Ship Executive Committee http://christmasship.org/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=27

[5] Mark Schwartz, «The Christmas Tree Ship», Great Lakes Life and Times, Nov/Dec 2012 Vol 4.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Rochelle Pennington, «The Historic Christmas Tree Ship: A True Story of Faith, Hope and Love» (West Bend, WI: Pathways Press, 2004).

Frederick Stonehouse, «Wreck Ashore: The United States Life-Saving Service on the Great Lakes», (Duluth, MN: Lake Superior Port Cities, Inc., 1994).

Theodore J. Karamanski, «Schooner Passage: Sailing Ships and the Lake Michigan Frontier», (Detroit: Wayne State University Press, 2000).

Stanton G, Meverden K, Thomsen T, and Garey J (2007). "Closed-Circuit Rebreathers in the Forensic Study of the Rouse Simmons Shipwreck.". In: NW Pollock, JM Godfrey (Eds.) the Diving for Science... 2007. Proceedings of the American Academy of Underwater Sciences (Twenty–sixth annual Scientific Diving Symposium). Retrieved 2008-06-16.

 http://en.wikipedia.org/wiki/Rouse_Simmons

 

 

Το Περί Αλός προτείνει:

Επισκεφθείτε το Chicago's Christmas Ship, ΕΔΩ

Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια. Διαβάστε την ιστορία τους ΕΔΩ

 

 

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειεας στη θάλασσα:

Γεωπολιτική προσέγγιση

 

Περί Αλός

Δρ. Νικήτας Νικητάκος

Πλοίαρχος Π.Ν. ε.α.,

Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, Μέλος Δ.Σ. ΝΜΕ

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Περίπλους της Ναυτικής Ιστορίας»,

τεύχος 81, σελ. 26, ΟΚΤ-ΔΕΚ 2012, εκδ. Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.

Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.

 



Σχήμα 1: Παγκόσμιο Ηλιακό δυναμικό ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Εισαγωγή

Η ιστορία μας δείχνει ότι η θάλασσα αποτελούσε δια μέσου των αιώνων σημαντικό γεωπολιτικό παράγοντα. Λειτουργώντας είτε σαν παράγων ισχύος είτε σαν παράγων συναλλαγών πάντοτε καθόριζε σε σημαντικό σημείο την γεωπολιτική ισχύ κάθε κράτους. Τελευταία η θάλασσα είναι σημαντική ενεργειακή πηγή και δίνει σημαντικό διέξοδο καθαρής ενέργειας στον πλανήτη με την χρήση των ανανεώσιμων πηγών στη θάλασσα Στην εργασία μετά από μια σύντομη ανασκόπηση των αρχών γεωπολιτικής και των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης γίνεται μια επισκόπηση των γεωπολιτικών συνεπειών των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με έμφαση στην θάλασσα. Στην συνέχεια θα γίνει παρουσίαση του μεγάλου προγράμματος διασύνδεσης των Ευρωπαϊκών κρατών με ενέργεια που προέρχεται από υπεράκτια πάρκα και των δυνατοτήτων ανάπτυξης κυματικής ενέργειας στο Αιγαίο με τα εμφανή γεωπολιτικά πλεονεκτήματα για τα νησιά σε θέματα ενεργειακής αυτονομίας.

Η γεωπολιτική είναι η επιστήμη η οποία εξετάζει, μελετά, αναλύει, ερμηνεύει την: αλληλεξάρτηση μεταξύ φύσης/γεωγραφικού χώρου (περιβάλλοντος) και ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και την πολιτισμική σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Η γεωπολιτική σαν επιστήμη ανήκει σε δύο μεγάλα γνωστικά πεδία την Πολιτική Γεωγραφία και τις Διεθνείς σχέσεις. Στον χώρο της Γεωπολιτικής πάντοτε ήταν αρκετά ενδιαφέρουσα η σχέση της με την ενέργεια. Η συμβατική ενέργεια όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας αποτελούν σημαντικούς στρατηγικούς παράγοντες με διαφορετική γεωγραφική κατανομή. Με δεδομένη την θέση των ανωτέρω πηγών ενέργειας δημιουργούνται σημαντικές σχέσεις μεταξύ χωρών παραγωγών διακινητών και τελικών καταναλωτών. Η γεωπολιτική της ενέργειας, με την συμβατική της μορφή, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις μεγάλες επενδύσεις και την στρατιωτική εμπλοκή σε θέματα ασφάλειας αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας και εφαρμογών. Η συνεχής μέιωση των αποθεμάτων δημιουργεί νέες γεωπολιτικές σχέσεις μεταξύ των διαφόρων χωρών στο πλαίσιο της διασφάλισης και χρήσης των ενεργειακών πηγών.

Στην εποχή μας με δεδομένη την έλλειψη παραδοσιακών μορφών ενέργειας και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δημιουργεί στην κοινωνία την ανάγκη για ανάπτυξη ενός μίγματος ενεργειακών πηγών που σαφώς αλλάζει και μετατοπίζει το γεωπολιτικό ενδιαφέρον από μερικές χώρες σε κάποιες άλλες. Η γεωπολιτική θεώρηση των συμβατικών μορφών ενέργειας αναθεωρείται συνεχώς λαμβάνοντας υπ’ όψη της την σπανιότητά τους και την αλματώδη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ένας νέος τομέας γεωπολιτικής αρχίζει να αναπτύσσεται σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες τα κυριότερα στοιχεία του οποίου θα αναπτυχθούν στο παρόν άρθρο.
Η έννοια της γεωπολιτικής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αφορά κύρια τον έλεγχο των νέων εφαρμογών και της γνώσης που αναπτύσσεται στο πεδίο των ανανεώσιμων πηγών, την παγκόσμια κατανομή του δυναμικού των πηγών τους (ήλιος, αέρας, κλπ) και των σπανίων υλικών απαραίτητων για την κατασκευή συσκευών εκμετάλλευσης.

Σχήμα 2: Παγκόσμιος Χάρτης Αιολικού Δυναμικού ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Ανανεώσιμες πηγές και βιώσιμη ανάπτυξη

Οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (ΑΠΕ) ή ήπιες μορφές ενέργειας, ή νέες πηγές ενέργειας, ή πράσινη ενέργεια είναι μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος, η γεωθερμία, η κυκλοφορία του νερού και άλλες. Ο όρος «ήπιες» αναφέρεται σε δυο βασικά χαρακτηριστικά τους. Καταρχάς, για την εκμετάλλευσή τους δεν απαιτείται κάποια ενεργητική παρέμβαση, όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση, όπως με τις μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενες πηγές ενέργειας, αλλά απλώς η εκμετάλλευση της ήδη υπάρχουσας ροής ενέργειας στη φύση. Δεύτερον, πρόκειται για «καθαρές» μορφές ενέργειας, πολύ «φιλικές» στο περιβάλλον, που δεν αποδεσμεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη κλίμακα.

Έτσι οι ΑΠΕ θεωρούνται από πολλούς μία αφετηρία για την επίλυση των οικολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Γη.

Ως «ανανεώσιμες πηγές» θεωρούνται γενικά οι εναλλακτικές των παραδοσιακών πηγών ενέργειας (π.χ. του πετρελαίου ή του άνθρακα), όπως η ηλιακή και η αιολική. Ο χαρακτηρισμός «ανανεώσιμες» είναι κάπως καταχρηστικός, μιας και ορισμένες από αυτές τις πηγές, όπως η γεωθερμική ενέργεια δεν ανανεώνονται σε κλίμακα χιλιετιών. Σε κάθε περίπτωση οι ΑΠΕ έχουν μελετηθεί ως λύση στο πρόβλημα της αναμενόμενης εξάντλησης των (μη ανανεώσιμων) αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων. Τελευταία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και από πολλά μεμονωμένα κράτη, υιοθετούνται νέες πολιτικές για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που προάγουν τέτοιες εσωτερικές πολιτικές και για τα κράτη μέλη.

Ο όρος βιώσιμη ανάπτυξη σε γενικούς όρους μπορεί να περιγραφεί σύμφωνα με το διακήρυξη της επιτροπής Brundtland (Our Common Future – World Commission on Environment and Development – 1987) ‘Η ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες της παρούσας κοινωνίας χωρίς να επηρεάζει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους’ Διευκρινίζεται ότι δεν είναι κάθε ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και βιώσιμη. Για να το καθορίσουμε θα πρέπει να εξετάσουμε τον κύκλο ζωής κάθε πηγής και τον τεχνολογία μετατροπής της. Για παράδειγμα η εφαρμογή υδροηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα πιθανόν να δημιουργήσει προβλήματα στους υδατικούς πόρους που χρειάζονται για τις αγροτικές καλλιέργειες.

Επίσης η χρήση ξύλου σαν βιοκαύσιμο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σχετικά με την ανανέωση του.

Γεωπολιτικές συνέπειες της ενεργειακής μεταβολής

Η ενεργειακή μεταβολή με μεγαλύτερη χρήση των ΑΠΕ επιφέρει σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις τόσο από την πλευρά των εσωτερικών επιπτώσεων όσο και των εξωτερικών.
Ποιο συγκεκριμένα η εφαρμογή των ΑΠΕ και οι τεχνολογικές επιπτώσεις τους που παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια μπορούν να συγκριθούν μόνο με την βιομηχανική επανάσταση στα τέλη του 19^ου και αρχές του 20 αιώνα. Η μετάβαση σε διάφορες καθοριστικές μορφές ενέργειας, από ατμό σε άνθρακα στην συνέχεια σε πετρέλαιο και στις μέρες μας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δημιούργησε εξελίξεις όχι μόνο σε οικονομικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο που όλες οι ευρωπαϊκές χώρες τόσο μεμονωμένα όσο και σε συνολικό επίπεδο σαν ΕΕ, δημιούργησαν σειρά από διατάξεις για την άντληση σημαντικών επενδυτικών κεφαλαίων σε ΑΠΕ και για την καθιέρωση νέων κανόνων στις πολιτικές αποφάσεις (20-20-20, 2020).



Σχήμα 3: Παγκόσμια κατανομή κυματικού δυναμικού ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Σε περιπτώσεις κρατών με μεγάλη ενεργειακή ζήτηση όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης και των εξοπλιστικών τους προγραμμάτων ώστε να επενδύσουν σε οπλικά συστήματα λιγότερο εξαρτώμενα από τα συμβατικά καύσιμα και για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των υπαρχουσών πηγών συμβατικών πηγών ενέργειας. Στο πολιτικό πεδίο επίσης η αποκέντρωση των ΑΠΕ σε διάφορες περιοχές δίνει δύναμη στις τοπικές εξουσίες και δημιουργεί ένα ιδιότυπο δημοκρατικό σύστημα με λιγότερο μακροχρόνια εξάρτηση από την κεντρική κυβέρνηση. Από την αντίθετη όχθη οι κεντρικοί οργανισμοί παραγωγής και διανομής ενέργειας που είναι κυρίως κρατικοί φορείς δεν επιθυμούν να χάσουν την μονοπωλιακή τους θέση στον χώρο και προβάλλουν σειρά εμποδίων με στόχο την παρεμπόδιση της ανάπτυξης των ΑΠΕ. Στο σημείο αυτό υπάρχει η κρατική παρέμβαση που θα πρέπει να εξισορροπήσει αυτές τις τάσεις.

Από εξωτερική γεωπολιτική άποψη οι χώρες που σήμερα επενδύουν σε ΑΠΕ θα έχουν σημαντικό γεωπολιτικό ρόλο στο μέλλον. Το διπολικό μοντέλο όπου υπάρχουν από την μία μεριά οι ΗΠΑ και από την άλλη οι υπόλοιπες χώρες στην γεωπολιτική σκακιέρα της ενέργειας αρχίζει πλέον να φθίνει. Μερικοί εκτιμούν ότι το μοντέλο αυτό θα διευρυνθεί με την συμμετοχή και της Κίνας στην άλλη όχθη ή καλύτερα θα γίνει ένα πολυπολικό μοντέλο όπου η δύναμη θα κατανέμεται πιο ισοδύναμα μεταξύ των διαφόρων κρατών και που θα οφείλεται στα γεωπολιτικά αποτελέσματα από την χρήση των ΑΠΕ.

Παγκόσμια ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Οι τρέχουσες τεχνολογίες μπορούν να εκμεταλλευτούν ένα μόνο μικρό ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τίθεται σύμφωνα με την καθηγήτρια Marranne Ηaug σειρά γεωπολιτικών ερωτημάτων όπως ¨ανισότητα αυτών που παράγουν την ενέργεια με όμοιο τρόπο όπως υπάρχει και στην συμβατική ενέργεια, η εκμετάλλευση της παραδοσιακής βιομάζας πολλές φορές έρχεται σε αντίθεση με θέματα υγείας, φτώχειας, τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα επηρεάζουν τις γύρω περιοχές, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θέτουν την επιλογή της αποκεντρωμένης παραγωγής και διαχείρισης που δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις επιθυμητή.

Από γεωπολιτικής άποψης υπάρχουν σειρά από θέματα που αφορούν τον γεωγραφικό παράγοντα το θέμα των ευκαιριών και των περιορισμών των διαφόρων περιοχών. Η κοινή ανάπτυξη τεχνολογιών για  ανανεώσιμες πηγές δημιουργεί δεσμούς μεταξύ διαφόρων χωρών ανάλογους με αυτούς της ενέργειας και των διαφόρων ενεργειακών αγωγών. Χώρες που εκμεταλλεύονται σε μέγιστο βαθμό τις ευκαιρίες και περιορίζουν τα διάφορα εμπόδια θα είναι οι χώρες που θα έχουν ρόλο στην νέα γεωπολιτική σκηνή.

Σημαντικό ρόλο επίσης έχει το είδος των φυσικών πηγών που γίνεται εκμετάλλευση για παραγωγή ενέργειας. Όπως θα δούμε στην συνέχεια ανάλογα με την μορφή της φυσικής πηγής (ήλιος, αέρας, κύματα) προκύπτουν νέα χαρακτηριστικά για την παραγωγή ενέργειας. Τέλος η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έφερε στην αγορά νέα μέταλλα, πιθανόν που παράγονται σε διαφορετικές χώρες από αυτές που υπάρχουν οι φυσικές πηγές όπως λίθιο που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και το πυρίτιο που είναι το κύριο στοιχείο κατασκευής φωτοβολταϊκών.

Σχήμα 4: Διασύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων

στην Βόρεια θάλασσα ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Ξεκινώντας από το ηλιακό δυναμικό όπως στον πίνακα 1 θα διαπιστώσουμε τα παρακάτω.

Υπάρχουν 2 μεγάλες ζώνες σημαντικής ηλιακής ενέργειας με κέντρα τις περιοχές με γεωγραφικό πλάτος 20Ν και 20S με αποτέλεσμα οι Η.Π.Α. να κοιτούν συμμαχίες με το Μεξικό και της παρακείμενες χώρες. Στο Βόρειο ημισφαίριο χώρες όπως ο Καναδάς, η Ρωσία και οι Σκανδιναυικές χώρες δεν θα έχουν μεγάλη δύναμη σε αυτόν τον τομέα. Η Μέση Ανατολή φαίνεται να διατηρεί την θέση της σαν παραγωγός ενέργειας με πρωτοπόρο τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα όπου υπάρχει το πρόγραμμα Masdar initiative για την δημιουργία της πρώτης πόλης με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Σημαντικές επενδύσεις έχουν γίνει στο Μαρόκο όπου η χώρα αναμένεται το 2020 να καλύπτει το 20% των ενεργειακών της αναγκών από ηλιακή ενέργεια. Ενδιαφέρουσα είναι η προσπάθεια για την διασύνδεση Ευρώπης Βόρεια Αφρικής και Μέσης Ανατολής με ηλιακή ενέργεια. Σημαντική παρατήρηση είναι ότι η Κίνα δεν περιλαμβάνεται στους μεγάλους παίκτες παρά το γεγονός ότι παράγει την μεγαλύτερη ποσότητα των ηλιακών κατόπτρων (Concentrated Solar Power – CSP) και φωτοβολταϊκών (photovoltaic panels- PV).

Στον τομέα της αιολικής ενέργειας η παγκόσμια κατάσταση αποτυπώνεται στο σχήμα 2.

Η προσεκτική παρατήρηση του χάρτη μας δείχνει ότι το μεγαλύτερο αιολικό δυναμικό εμφανίζεται στην θάλασσα όπου και τελευταία αναπτύσσονται με εκρηκτικούς ρυθμούς τα θαλάσσια αιολικά πάρκα πηγαίνοντας όλο και σε μεγαλύτερα βάθη όπου η ένταση του ανέμου είναι ισχυρότερη. Για να είναι οικονομικά βιώσιμη μια επένδυση σε αιολική ενέργεια θα πρέπει να έχουμε ταχύτητα ανέμου της τάξεως των 7 m/s. Οι χώρες που βρίσκονται στον Ισημερινό (κεντρική Αμερική, κεντρική Αφρική και Ινδονησία) είναι στην ασθενέστερη θέση ενώ αντίθετα σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι Σκανδιναβικές χώρες και μερικές περιοχές στην Μεσόγειο (περιλαμβανομένων και των ελληνικών νησιών) έχουν σημαντικό αιολικό δυναμικό. Το γεγονός ότι οι Βόρειες χώρες έχουν σημαντικό αιολικό δυναμικό παρακίνησε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα να χρηματοδοτήσει το δίκτυο διασύνδεσης υπεράκτιων αιολικών ενεργειακών πάρκων.

Ένα άλλο σημαντικό φυσικό στοιχείο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας είναι τα κύματα και τα ρεύματα. Στο σχήμα 3 φαίνεται η παγκόσμια κατανομή της κυματικής ενέργειας. Το παγκόσμιο θαλάσσιο κυματικό δυναμικό σήμερα υπολογίζεται στα 8.000-80.000 TWh ανά έτος, ενώ το παγκόσμιο δυναμικό από τα θαλάσσια ρεύματα ανέρχεται στις 800 TWh/ έτος. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι η θαλάσσια ενέργεια θα μπορούσε να καλύψει σήμερα

τις παγκόσμιες απαιτήσεις σε ηλεκτρισμό.

Το καλύτερο κυματικό δυναμικό συναντάται στην εύκρατη ζώνη και στα δύο ημισφαίρια με κυματική ισχύ μεταξύ 20-70 KW/m μετώπου του κυματισμού ή και υψηλότερη. Ιδιαίτερα στις ακτές της Δυτ. Ευρώπης, ανοιχτά των ακτών του Καναδά και των ΗΠΑ, καθώς και στις νότιες ακτές της Αυστραλίας και της Ν. Αμερικής.

Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο εκτιμάται ότι το συνολικά εκμεταλλεύσιμο κυματικό δυναμικό είναι της τάξης των:

• 120-190 TWh/ έτος στα ανοιχτά και

• 34-46 TWh/ έτος σε παράκτιες περιοχές

Τέλος για θέματα βιοενέργειας πολλές περιοχές κύρια στην Αφρική και την Ασία χρησιμοποιούν βιομάζα σαν κύρια μορφή ενέργειας βέβαια όχι με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Η βιομάζα, παρά τις αδυναμίες που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορεί να έχει σημαντική συνεισφορά στην γεωοικονομία και στην μείωση της φτώχειας στον κόσμο.

 

Διασύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην Βόρεια Θάλασσα
Το δίκτυο διασύνδεσης υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην Βόρεια Θάλασσα προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή κοινότητα το 2008 σαν μια από τις 6 ενεργειακές προτεραιότητες για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην πρωτοβουλία συμμετέχουν 10 χώρες της Βόρειας Ευρώπης μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία. Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει την διασύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων της Βόρειας Θάλασσας συνολικής επιφάνειας 760.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μέχρι τώρα έχουν χρηματοδοτηθεί πολλά προγράμματα για την μελέτη του όλου εγχειρήματος.

Στο σχήμα 4 φαίνεται η συνολική διάταξη όπου ηλεκτρική ενέργεια μεταδίδεται, μέσω καλωδίων υψηλής τάσης επιτρέποντας την μεταφορά ενέργειας σε όλες τις εμπλεκόμενες χώρες. Με τον τρόπο αυτό θα γίνεται αριστοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της Νορβηγίας θα έχουν τον ρόλο μίας ‘μεγάλης μπαταρίας’ για την αποθήκευση της ενέργειας και την χρησιμοποίηση της σε περιόδους αιχμής. Το εκτιμώμενο κόστος είναι 32 δις. Ευρώ μέχρι το 2020 με προοπτικές μείωσης που θα προέλθουν από αριστοποίηση της παραγόμενης από της υπεράκτιες ανεμογεννήτριες ενέργειας

Από γεωπολιτική και γεωοικονομική άποψη το δίκτυο είναι σημαντικό για τις χώρες που περικλείουν την Βόρεια Θάλασσα και δεν περιορίζεται μόνο στις παράκτιες χώρες. Πιθανόν να είναι σημαντικό και για την Ολλανδία και το Βέλγιο που θα εξασφαλίσουν πρόσβαση στα υπεράκτια πάρκα της Βόρειας Θάλασσας βάζοντας έτσι τις βάσεις για την ανάπτυξη του μεγάλου Ευρωπαϊκού δικτύου ενεργειακής διασύνδεσης. Κυματική ενέργεια στο Αιγαίο.

Για τον Ελλαδικό χώρο και πιο συγκεκριμένα στο Αιγαίο παρουσιάζονται οι υψηλότερες τιμές κυματικής ισχύος στην Μεσόγειο, της τάξης των 4-11 KW/m. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι ότι το τεχνικά εκμεταλλεύσιμο κυματικό δυναμικό για τα κράτη-μέλη της ΕΕ υπολογίζεται συνολικά 150-230 TWh/ έτος, από τα οποία τα 5-9 TWh/ έτος αντιστοιχούν στις ελληνικές θάλασσες.

Έτσι, εύκολα μπορεί να προκύψει ότι η χώρα μας περιλαμβάνει τοποθεσίες όπου παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εγκατάσταση κυματικών συσκευών όπως οι περιοχές έξω από την Κύμη, την χερσόνησο Άθω κ.τ.λ.

Επίσης το Νότιο Αιγαίο χαρακτηρίζεται από ένα ιδιαίτερα υψηλό αξιοποιήσιμο κυματικό δυναμικό και πιο συγκεκριμένα τα στενά μεταξύ: Κρήτης-Κυθήρων και Κρήτης-Κάσου παρουσιάζουν κυματικό δυναμικό της τάξης των 6-8 KW/m. Ενώ στο στενό μεταξύ Κρήτης-Κάρπαθου και Κάρπαθου-Ρόδου η κυματική ενέργεια είναι περίπου 6 KW/m. Τέλος στο Ιόνιο Πέλαγος, η κυματική ενέργεια σε ετήσια βάση κυμαίνεται σε ένα εύρος 4-8 KW/m.

Σχήμα 5: Τιμές σχεδιάσεως 50 ετών σημαντικού ύψους

κύματος ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Έτσι θα ήταν σκόπιμο να πραγματοποιηθούν έρευνες σε επίπεδο χώρας αλλά και ευρύτερα ούτως ώστε να εντοπιστούν τα κατάλληλα σημεία για εγκατάσταση μετατροπέων κυματικής ενέργειας καθώς ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί κυματικής ενέργειας θα μπορούσαν να αποτελέσουν βιώσιμη λύση ηλεκτροδότησης για τα νησιά του Αιγαίου.

Από τις προσπάθειες που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αγγλίας όπου έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί και προσανατολίζονται στην κατασκευή κυματικών πάρκων που θα μπορούσαν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες 15 εκ. πολιτών.

Πράγματι, πλέον πολλές από τις προσπάθειες στον τομέα της κυματικής έχουν περάσει από το αρχικό πειραματικό στάδιο ανάπτυξης υπό κλίμακα, στην τελική φάση επίδειξης, κατά την οποία εγκαθίστανται ως βιομηχανικά πρότυπα πλήρους κλίμακας σε ειδικά πεδία δοκιμών. Έτσι κατά την τελευταία 5ετία έχουν αναπτυχθεί αρκετά τέτοια κέντρα στις παράκτιες περιοχές της Βόρειας θάλασσας και του Ατλαντικού όπως το BIMEP (Biscay Marine Energy Platform), στο Βισκαϊκό κόλπο, το SEMREV στις ακτές της Βρετάνης και το EMEC(European Maritime Energy Center) στο βορειανατολικό άκρο της Σκωτίας, που λειτουργεί από το 2003 και αποτελεί το πρώτο παγκοσμίως πεδίο δοκιμών του είδους του.

Σχετικά τώρα με την ελληνική πραγματικότητα ήδη το πρώτο βήμα έχει επιτευχθεί καθώς ήδη έχει κατατεθεί αίτηση στην ΡΑΕ για την κατασκευή έργου ΑΠΕ το οποίο και θα εκμεταλλεύεται τα υποθαλάσσια ρεύματα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Έτσι σύμφωνα με εκτιμήσεις, πρόκειται για ένα πρωτοποριακό σχέδιο για τα ελληνικά δεδομένα, δεδομένου ότι και στο εξωτερικό η συγκεκριμένη τεχνολογία βρίσκεται σε δοκιμαστικό στάδιο.

Το έργο θα έχει ισχύ 2 MW και πρόκειται να εγκατασταθεί στο στενό μεταξύ Άνδρου και Τήνου. Η συγκεκριμένη τοποθεσία κρίθηκε ιδανική λόγω της ύπαρξης ισχυρών υποθαλάσσιων ρευμάτων.

Η υλοποίηση του έργου θα εξαρτηθεί σημαντικά από την αδειοδοτική διαδικασία, καθώς είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται κάτι τέτοιο στην Ελλάδα.

Σχετικά με το ρυθμιστικό καθεστώς όπου θα μπορούσε να ενταχθεί ένα τέτοιο project,όπου η παραγωγή ενέργειας θα προέρχεται από υποθαλάσσια ρεύματα θα μπορούσε να υπαχθεί στον Νόμο 3851/2010 (ΦΕΚ. Ά 85) και στην ευρύτερη περιβαλλοντική νομοθεσία, ενώ η ταρίφα που θα μπορούσε να ισχύει σε αυτή την περίπτωση θα είναι αυτή που αφορά τις λοιπές ΑΠΕ.

Τεράστιες Δυνατότητες Προσφοράς και στη Δημιουργία θέσεων Εργασίας

Η κυματική ενέργεια θα μπορούσε άνετα να χαρακτηριστεί η «ελίτ» της ενέργειας, - πλέον όλες οι έρευνες στρέφονται προς τα εκεί- καθώς παράγεται καθαρή και ασφαλής ενέργεια, όπου συμβάλει σημαντικά στην μείωση των εκπομπών ρύπων ενώ παράλληλα θα μπορούσε να ανοίξει και πολλές νέες θέσεις εργασίας.

Έτσι διαφαίνεται πλέον καθαρά ότι η κυματική ενέργεια είναι σε θέση να συνεισφέρει τα μέγιστα στην περιφερειακή ανάπτυξη στην Ευρώπη, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες και παράκτιες περιοχές.

Η κατασκευή, μεταφορά, εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων κυματικής ενέργειας θα μπορούσε να δημιουργήσει εισόδημα αλλά και πολλές νέες θέσεις εργασίας. Έτσι σύμφωνα με μελέτες η κυματική ενέργεια έχει σημαντικές δυνατότητες θετικής οικονομικής επίδρασης και δημιουργίας θέσεων εργασίας. Επίσης μπορούν να γίνουν συσχετισμοί με την ανάπτυξη του τομέα της αιολικής ενέργειας.

Χαρακτηριστικό είναι να αναφερθεί ότι οι εξαγωγές καθαρών τεχνολογιών στην Δανία αντιστοιχούν στο 7,1 δις. ευρώ, ενώ στη Γερμανία η αποκλειστικά και μόνο η εξαγωγή αιολικής τεχνολογίας υπολογίζεται σε περισσότερο από 5,1 δις. ευρώ.

Με βάση τις προβλέψεις της ΕΟΕΑ (European Ocean Energy Association) σχετικά με την εγκατεστημένη ισχύ, μέχρι το 2020 ο τομέας της κυματικής ενέργειας θα έχει δημιουργήσει περισσότερες από 26.000 άμεσες και 13.000 έμμεσες θέσεις εργασίας, φθάνοντας σε ένα σύνολο σχεδόν 40.000 εν δυνάμει θέσεων εργασίας. Ενώ μέχρι το 2050 τα νούμερα αυτά θα έχουν αυξηθεί και θα αντιστοιχούν σε 314,213 άμεσες θέσεις και 157,107 έμμεσες θέσεις εργασίας, ενώ το σύνολο των θέσεων που θα προσφερθεί θα κυμαίνεται στο ιδιαίτερα ενθαρρυντικό 471,320.

Σχήμα 6: Μέσο Σημαντικό Ύψος Κύματος ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Συμπεράσματα

Στην εργασία έγινε μια παρουσίαση της γεωπολιτικής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κατά πόσο αυτή μοιάζει με την γεωπολιτική της συμβατικής ενέργειας. Η ανασκόπηση που έγινε μας έδειξε ότι υπάρχουν κοινά σημεία αλλά υπάρχουν και διαφορές. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιο αποκεντρωμένες με αποτέλεσμα να ενεργοποιούν περισσότερο τοπικούς παράγοντες. σε αντίθεση με τις κεντρικά ελεγχόμενες συμβατικές μορφές ενέργειας. Σε επίπεδο κρατών οι ΗΠΑ και η Κίνα αλλά και μερικά ευρωπαϊκά κράτη όπως η Γερμανία φαίνεται ότι έχουν επενδύσει σημαντικά στις ανανεώσιμες και θα έχουν κύριο λόγο στον μελλοντικό γεωπολιτικό χάρτη. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία που είχε κύριο ρόλο στην γεωπολιτική της συμβατικής ενέργειας χάνει έδαφος έναντι νέων κρατών με ισχυρή θέση στις ανανεώσιμες και στα κρίσιμα υλικά που τις υποστηρίζουν. Σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης δημιουργούνται μεγάλα προγράμματα διασύνδεσης μεταξύ χωρών με σκοπό να αυξήσουν την ασφάλεια της ενεργειακής ζήτησης και να μειώσουν την εξάρτηση από συμβατικά καύσιμα. Στην Ελλάδα είναι σημαντικό να αναπτυχθούν οι αντίστοιχες τεχνολογίες τόσο για εθνικούς λόγους επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας για τα νησιά του Αιγαίου, όσο και για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
http://perialos.blogspot.gr/2013/12/blog-post_5.html

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

1. Criekemans David (2010), ‘Post-Copenhagen from a geopolitical perspective: the US, China and Europe’, in: American Diplomacy (2010.04.12),

2. Mackinder, H. J. (1943) ‘The Round World and the Winning of the Peace’, in: Foreign Affairs, Vol.21, No. 4 (July)

3. Sainteny, G. (2010) ‘Les enjeux géopolitiques des énergies naturelles renouvelables’, in : Questions Internationales, n°45, septembre-octobre

4. Mitchell, C. (2008) The Political Economy of Sustainable Energy (Energy, Climate and theEnvironment Series). Hampshire (UK) & New York (USA): Palgrave Macmillan: 304 p.

5. Rifkin, J. (2002) The Hydrogen Economy. The creation of the worldwide energy web and the redistribution of power on Earth. Oxford: Blackwell Publishing: 294 p.

6. www.energy.gov

7. “Signature of The North Seas Countries Offshore Grid Initiative, Brussels” (PDF) (Press release). Council of the European Union. 2009-12-07.