Οι κινήσεις του βενετικού στόλου στο Ιόνιο Πέλαγος τις παραμονές της πολιορκίας του 1716 και η ναυμαχία της Κασσιώπης

ΜΕΡΟΣ Α

Περί Αλός

Γιώργος Σ. Ζούμπος

Μαθηματικός

Δρ Τμ. Ιστορίας Ιονίου Παν/μίου

Ομιλία του συγγραφέως στο

Ναυτικό Σταθμό Κέρκυρας, Σάββατο

30/8/2016. Δημοσιεύεται στο Περί Αλός

με την έγκριση του Γεωργίου Ζουμπού.

Πρώτη δημοσίευση  στο Corfu History.

Μαρμάρινο άγαλμα του Στρατάρχου

Johann Matthias von der Schulenburg

στην Κέρκυρα. Έργο του γλύπτου

Antonio Corradini.

ΦΩΤΟ: commons.wikimedia.org

Ναυτικός σταθμός Κέρκυρας  –  Σάββατο 30 Ιούλη, ώρα 21.00’

Τριακόσια χρόνια συμπληρώνονται στις 11 Αυγούστου 2016 (π.η.) από τη λύση της πολιορκίας της Κέρκυρας στα 1716. Η επιτυχής απόκρουση της οθωμανικής επίθεσης αποτελεί ένα από τα σημαντικά γεγονότα τα οποία σηματοδοτούν το τέλος του έβδομου (και τελευταίου) βενετο-οθωμανικού πόλεμου. Από το 1718, οπότε υπογράφεται η συνθήκη του Πασσάροβιτς ανάμεσα σε Αυστρία-Βενετία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, μέχρι το 1797, τα Ιόνια Νησιά γνωρίζουν μια ασυνήθιστα μακρά περίοδο ειρήνης.

 

Σε τροχιά παρακμής

Στις 26 Γενάρη του 1699, στο χωριό Κάρλοβιτς της Σλοβενίας, η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Βενετία υπογράφουν την ομώνυμη συνθήκη ειρήνης με την οποία ο Σουλτάνος αναγνωρίζει τη Βενετική κυριαρχία στη Δαλματία, Πελοπόννησο, Λευκάδα και Αίγινα και παραιτείται από κάθε φόρο επί της Ζακύνθου. Ταυτόχρονα η Βενετία αναγνωρίζει την οθωμανική κυριαρχία στη Στερεά Ελλάδα και στα νησιά του Αιγαίου και εκκενώνει το φρούριο της Ναυπάκτου.           

Εκείνη την εποχή η Βενετία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκονται σε τροχιά παρακμής.  Η Γαληνοτάτη αντιμετωπίζει, ήδη από τον 16ο αιώνα, μεγάλο ανταγωνισμό στη διεξαγωγή του εμπορίου της στην Ανατολική Μεσόγειο. Σημαντικές δυσκολίες σε αυτό το πεδίο οφείλονται και στους συνεχείς πολέμους, εξαιτίας των οποίων σε μια σειρά από περιοχές, που είχαν βρεθεί εντός εμπόλεμων ζωνών, παρεμποδίζεται η ναυτιλιακή δραστηριότητα. Εξάλλου οι έξι διαδοχικοί πόλεμοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη Βενετία μείωσαν την ισχύ και των δύο δυνάμεων εξαιτίας των μεγάλων εξόδων και των σημαντικών ζημιών που προκάλεσαν.

 

Έναρξη πολεµικών επιχειρήσεων
Κατά την περίοδο 1710-1713 διεξάγεται ο τρίτος ρωσο-οθωμανικός πόλεμος ο οποίος λήγει με τη συνθήκη του Προύθου στις 12 Ιούλη 1711 (π.η.). Με βάση τους όρους της Συνθήκης αυτής υπογράφεται στα 1713 η Συνθήκη ειρήνης της Αδριανούπολης.

Οι ρωσο-οθωμανικοί πόλεμοι διεξάγονται για την κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα και τις παρακείμενες περιοχές. Κατά το  17ο-18ο αιώνα αποτελούν συνέχεια των προσπαθειών της Ρωσίας να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις  της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  και του υποτελούς σε αυτήν χανάτου της Κριμαίας. Οι επιδιώξεις των Ρώσων υπαγορεύονται από τα οικονομικά συμφέροντα των κυριάρχων τάξεων των γαιοκτημόνων και των εμπόρων.  

Έπειτα από τη συνθήκη του Προύθου  η Οθωµανική Αυτοκρατορία στρέφεται ενάντια στη Βενετία, για την οποία ισχυρίζεται ότι υποκινεί σε επανάσταση τους Μαυροβούνιους και συλλαμβάνει οθωµανικά πλοία στη Μεσόγειο. Οι ενέργειες αυτές θεωρούνται παραβιάσεις της συνθήκης του Κάρλοβιτς. 

Στις 7 Δεκέµβρη του 1714 η Πύλη κηρύττει τον πόλεµο κατά της Γαληνοτάτης Δηµοκρατίας. Το Μάη του 1715, ο Μέγας Βεζύρης Αλής µε 100.000 άνδρες εισβάλλει στην Πελοπόννησο (που είχε καταλάβει από το 1684 ο Morosini), ενώ ο Καπουδάν Πασάς Janum Hogia πολιορκεί από τη θάλασσα το Ναύπλιο, τη Μονεµβασιά, τη Κορώνη, τη Μεθώνη, την Πάτρα και τα Κύθηρα. Σύντομα οι Οθωµανοί είναι κύριοι της Πελοποννήσου και των Κυθήρων. Ο κίνδυνος είναι άµεσος για την Κέρκυρα, τελευταίο προµαχώνα της Χριστιανικής Δύσης. Το Γενάρη του 1716 οι πληροφορίες που έρχονται στη Βενετία αναφέρουν ότι οι Οθωµανοί συγκεντρώνουν στην Κρήτη και την Πελοπόννησο πολυάριθμες στρατιωτικές δυνάμεις και τεράστιες ποσότητες πολεµικού υλικού. 

 

 

 

Άποψη Κέρκυρας. Χαλκογραφία του J.C Weigel (1720)

ΠΗΓΗ: http://druine.free.fr/corfou/histoire.htm

Στην Κέρκυρα
Στις αρχές του 1716 την Κέρκυρα φρουρούν 2.442 στρατιώτες, υπαξιωµατικοί και αξιωµατικοί. Οι οχυρώσεις είναι σε κακή κατάσταση και υπάρχει µεγάλη έλλειψη εφοδίων. Είναι κάποιες από  τις συνέπειες της οικονοµικής κρίσης, στην οποία έχει πέσει η Βενετία µετά τον εικοσιπενταετή πόλεµο της Κρήτης που της κόστισε 120 εκατοµμύρια χρυσά δουκάτα και απώλειες 200.000 ψυχών. Στη Βενετία, αρχίζει αµέσως η στρατολόγηση Ιταλών και Γερµανών.

Τη διοίκηση των στρατιωτικών δυνάµεων στην Ανατολή καλείται ν’ αναλάβει ο Σάξονας στρατηγός Johann Matthias von der Schulenburg που βρίσκεται στη Βενετία τις τελευταίες µέρες του Δεκέµβρη του 1715. Του απονέμεται ο τίτλος του Στρατάρχη της Δηµοκρατίας και φτάνει στην Κέρκυρα το Φλεβάρη του 1716. Μαζί είναι ο υπασπιστής του Κερκυραίος αντισυνταγµατάρχης Δηµήτριος Στρατηγός. Η πόλη έχει τότε πληθυσµό που φτάνει τις 16.000.

Λίγες εβδομάδες αργότερα η Οθωµανική Αυτοκρατορία βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση και με την Αυστρία ενώ ο οθωµανικός στρατός αφού περνά το Δούναβη κατευθύνεται στο Σεµλίνο. Την αυστριακή άμυνα διευθύνει ο πρίγκηπας Ευγένιος της Σαβοΐας ο οποίος γράφει στις 8 Απρίλη προς το Σούλεµπουργκ ότι είναι βέβαιος πως οι Οθωµανοί θα κινηθούν µε στόχο την Κέρκυρα. Όμως παρά τις πολλαπλές ενδείξεις οι οποίες ενισχύουν την άποψη του Ευγένιου της Σαβοΐας, η γνώμη του Γενικού Καπιτάνου Andrea Pisani, είναι ότι οι Οθωµανοί δε θα τολµήσουν επίθεση στην Κέρκυρα.

Στις αρχές του 1716 ο Andrea Pisani εκλέγεται από το Μέγα Συμβούλιο της Βενετίας στο αξίωμα του Γενικού Καπιτάνου της Θάλασσας, αξίωμα με θητεία η οποία διαρκεί όσο και ο πόλεμος. Είναι σε καιρό πολέμου η ανώτερη μετά το Δόγη προσωπικότητα του κράτους με απεριόριστες εξουσίες, έχοντας επιπλέον και απόλυτη εξουσία στις ναυτικές και τις χερσαίες δυνάμεις. Το αξίωμα του Γενικού Προνοητή της Θάλασσας αναλαμβάνει την ίδια εποχή ο Antonio Loredan.

Ο οθωμανικός στόλος, ο οποίος εμφάνισε έντονη δραστηριότητα ανανέωσης μετά τη Συνθήκη του Προύθου, εγκαταλείπει τα Δαρδανέλια στις αρχές Μάη 1716 με προορισμό την Εύβοια και στη συνέχεια παραπλέει την Πελοπόννησο κατευθυνόμενος προς το Ιόνιο.

 

Ο θαλάσσιος χώρος των Αλυκών Ζακύνθου σήμερα.
Εδώ τον Ιούνη του 1716 αγκυροβόλησε η βενετική Βαριά Αρμάδα
 για ύδρευση και παρέμεινε για λίγο σε αναμονή διαταγών.

ΦΩΤΟ: gozakynthos.gr

Ενίσχυση του βενετικού στόλου

Με την έναρξη του πολέμου η Βενετία ενισχύει το στόλο της, του οποίου και τα δύο τμήματα ξεχειμωνιάζουν στην Κέρκυρα και επιπλέον ζητά ναυτική βοήθεια από τους χριστιανούς ηγεμόνες της Δύσης. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αναβάθμισης της βενετικής ναυτικής ισχύος, το χειμώνα του 1715 αγοράζονται δύο ιστιοφόρα. Επιπρόσθετα στις αρχές Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς καθελκύεται μια γαλεάσα, αρματώνεται μια άλλη και στη συνέχεια ναυπηγούνται δώδεκα κορβέτες.

Οι κορβέτες που ναυπηγούνται εκείνη την εποχή κινούνται με κουπιά και πανιά, έχουν μήκος περίπου 20 μέτρα, πλήρωμα 60 άνδρες και οπλισμό 8 πυροβόλα. Η απόφαση για τη ναυπήγησή τους οφείλεται στον αργό ρυθμό ναυπήγησης μεγάλων πλοίων και στην ατμόσφαιρα αβεβαιότητας που επικρατεί.

Μια σειρά ισχυρών πλοίων ναυπηγούνται κατά τη διετία 1715-1716. Το Φλεβάρη όμως του 1716 ανατινάζεται από ατύχημα στον όρμο των Γουβιών το Regina del Mar. Επρόκειτο για πλοίο της γραμμής Α΄ τάξης, ναυπήγησης 1715, των 1400 τόνων με 80 πυροβόλα. Τη στιγμή της καταστροφής στο πλοίο βρίσκονταν 146 ναυτικοί. Από αυτούς επέζησαν τέσσερις.

Απόπλους των δύο αρμάδων

Ο βενετικός στόλος της εποχής εκείνης αποτελείται από δύο τμήματα, τη «Λιανή Αρμάδα» που συγκροτούν τα κωπήλατα πλοία και τη «Βαριά Αρμάδα» η οποία αποτελείται από ιστιοφόρα πλοία  και διαιρείται σε τρεις μοίρες με εννιά πλοία της γραμμής η κάθε μία. Τα πλοία της γραμμής συνοδεύονται από τα σηματοφόρα (ένα για κάθε μοίρα), τα πυρπολικά και άλλα βοηθητικά σκάφη όπως  κορβέτες, βομβάρδες, ανιχνευτικά, νοσοκομειακά και φορτηγά.  

Κινήσεις της Βαριάς Αρμάδας από 14 Μάη
ως 11 Ιούνη  1716
14, 28 και 31 Μάη: Τμηματικός απόπλους
από την Κέρκυρα των ιστιοφόρων υπό
τη διοίκηση των Flangini, Corner, Vendramin
11 Ιούνη: Συγκέντρωση της Βαριάς Αρμάδας
στη Ζάκυνθο (γραφικά: Σπύρος Ιωνάς)

Στα τέλη του Απρίλη ενισχύσεις στέλνονται από τη Βενετία στην Κέρκυρα, με μια νηοπομπή υπό τον πλοίαρχο Vendramin. Στη συνοδεία της νηοπομπής αυτής  συμμετέχει το εξοπλισμένο εμπορικό Santo Crocefisso και πολλά σκάφη μεταφέροντας 1400 στρατιώτες και εφόδια. Η νηοπομπή φτάνει στην Κέρκυρα μέσα στο Μάη του 1716. Το Santo Crocefisso στη συνέχεια προωθείται στη Ζάκυνθο όπου στις αρχές Ιούνη ενώνεται με την υπόλοιπη Βαριά Αρμάδα. 

Ενώ οι επισκευές των οχυρώσεων και οι προετοιμασίες για την άμυνα  της Κέρκυρας είναι σε εξέλιξη, η Βαριά Αρμάδα, της οποίας οι ελλείψεις στη σύνθεση των πληρωμάτων φθάνει το 15%, αποπλέει τμηματικά για τη Ζάκυνθο:

 Στις 14 Μάη δέκα ιστιοφόρα υπό τον πλοίαρχο Flangini, στις 28 του μήνα έντεκα ιστιοφόρα υπό τον Έκτακτο Καπιτάνο των Ιστιοφόρων Andrea Corner – ο οποίος έχει τη γενική διοίκηση της Βαριάς Αρμάδας - και την τελευταία μέρα του μήνα πέντε πλοία υπό τοn πλοίαρχο Pietro Vendramin.

Στις επόμενες μέρες οι πληροφορίες για τις κινήσεις των Οθωμανών στην απέναντι στεριά προκαλούν έντονο προβληματισμό στις βενετικές αρχές της Κέρκυρας. Το Σάββατο 13 Ιούνη ο Schulenburg φεύγει από την Κέρκυρα με τη «Λιανή Αρμάδα» για να επιθεωρήσει την άμυνα της Πάργας. Η «Λιανή Αρμάδα» διοικείται από το Γενικό Καπιτάνο Andrea Pisani και περιλαμβάνει 11 γαλέρες και 8 γαλιότες. Στην Κέρκυρα παραμένουν 3 γαλέρες και 2 γαλιότες. Η Αρμάδα καταπλέει στην Πάργα την επόμενη μέρα και στη συνέχεια σαλπάρει για τη Ζάκυνθο.

Την Πέμπτη 11 Ιούνη οι τρεις μοίρες της Βαριάς Αρμάδας έχουν ήδη συγκεντρωθεί στη Ζάκυνθο. Ο Corner επιβαίνει στο Madonna della Salute,  πλοίο της γραμμής Α΄ τάξης με εκτόπισμα 1400 τόνων, ναυπήγησης 1714, με πλήρωμα 740 ανδρών και οπλισμένο με 70 πυροβόλα. Στη Ζάκυνθο  πληροφορείται ότι η οθωμανική αρμάδα βρίσκεται στις νότιες ακτές της Πελοποννήσου. Στέλνει αμέσως αναφορά στο Δόγη και στους κυβερνήτες κοινοποιεί διαταγή με την οποία καθορίζει:

Τη σειρά με την οποία θα πλεύσουν τα πλοία σε γραμμή παραγωγής και σε τάξη μάχης.

Τα σινιάλα με τα οποία θα διατάζεται αναστροφή ή επαναστροφή πορείας και οποιοσδήποτε άλλος ελιγμός χρειαστεί.

Τα σινιάλα για την επίθεση πυρπολικών και τα πλοία που θα τα συνοδεύουν σε αυτήν την περίπτωση.

            Στις 15 Ιούνη η Λιανή Αρμάδα φτάνει στη Ζάκυνθο όπου βρίσκει τη Βαριά να διαδρομεί ανάμεσα Ζάκυνθο και Σαπιέντζα περιμένοντας την εμφάνιση του οθωμανικού στόλου. Εκεί ο Pisani πληροφορείται προς μεγάλη του έκπληξη την υπάρχουσα κατάσταση, καθώς πίστευε ότι ο εχθρός βρισκόταν ακόμα στα Δαρδανέλια. Αποφασίζεται η Βαριά Αρμάδα να εφοδιαστεί με νερό και να αγκυροβολήσει στις Αλυκές Ζακύνθου παρακολουθώντας τις κινήσεις του εχθρού. Στις 20 Ιούνη ένα βενετσιάνικο ανιχνευτικό εντοπίζει την οθωμανική αρμάδα στο λιμάνι της  Σαπιέντζας αποτελούμενη από εβδομήντα περίπου σκάφη - από τα οποία τα 12 είναι πολεμικά  γραμμής Α΄ τάξης (σουλτάνες) των 96 πυροβόλων. Δύο μέρες αργότερα,  στις 22 Ιούνη, έρχεται η είδηση ότι αυτή απέπλευσε κατευθυνόμενη δυτικά της Ζακύνθου. Ακολουθεί συμβούλιο όπου αρχικά ο Flangini προτείνει να επιτεθούν στον οθωμανικό στόλο αξιοποιώντας τους ευνοϊκούς εποχιακούς Β.Δ. ανέμους. Με το φόβο ότι οι ίδιοι άνεμοι θα εμποδίσουν την υποχώρηση σε περίπτωση ήττας,  τελικά αποφασίζεται η Λιανή Αρμάδα να αναχωρήσει άμεσα για την Κέρκυρα, ενώ η Βαριά να παραμείνει για να καλύψει τη Ζάκυνθο κινούμενη δυτικά και σε περίπτωση ναυμαχίας να έχει ευνοϊκή θέση. Με την κάθε Αρμάδα βρίσκεται και ένα πλωτό νοσοκομείο. Αυτό μάλιστα που ακολουθεί τη Λιανή μεταφέρει τους 160 σοβαρότερα ασθενείς.

Η απόφαση αυτή αποδεικνύεται, εκ των υστέρων,  λάθος. Ο ίδιος Ν.Α. άνεμος που επέτρεψε στη Βαριά Αρμάδα να βρεθεί ανάμεσα Κεφαλονιά και Ζάκυνθο, επέτρεψε και στους Οθωμανούς να κατευθυνθούν στην ανοιχτή θάλασσα και στη συνέχεια να εισπλεύσουν στον κερκυραϊκό Κόλπο από βόρεια.

Οι κινήσεις της Λιανής Αρμάδας  από 13 Ιούνη
ως 2 Ιούλη 1716:  

13/6: Απόπλους από Κέρκυρα
14/6: Άφιξη στην Πάργα
15/6: Κατάπλους στη Ζάκυνθο
23/6: Απόπλους. Άφιξη στους Βαρδιάνους

της Κεφαλονιάς
26/6: Απόπλους για Κέρκυρα
29/6: Άφιξη στην Πάργα
2/7: Στην Κέρκυρα (γραφικά: Σπύρος Ιωνάς)

 

Προς την Κέρκυρα

Η Λιανή Αρμάδα αποπλέει από τη Ζάκυνθο στις 23 Ιούνη (η Βαριά έχει αποπλεύσει από την προηγούμενη), το ίδιο βράδυ αγκυροβολεί στους Βαρδιάνους της Κεφαλονιάς ενώ την επόμενη μέρα, ο απόπλους εμποδίζεται από τον αντίθετο άνεμο. Καθώς η Βαριά Αρμάδα πλέει Δυτικά της Κεφαλονιάς, συγκρούονται από εσφαλμένο ελιγμό τα ιστιοφόρα Fede και Colomba. Το Fede υφίσταται ζημίες στο ακρόπλωρο και σπάει το μπομπρέσο. Ρυμουλκείται στο Αργοστόλι για επισκευή, ενώ αναβάλλεται πάλι ο απόπλους της Λιανής Αρμάδας και ο Pisani επιφυλάσσεται να κινήσει τις νόμιμες διαδικασίες κατά των υπευθύνων μόλις φθάσει στην Κέρκυρα. Έχει κάθε λόγο να είναι  εξοργισμένος καθώς παρόμοια ζημία είχε υποστεί λίγες μέρες ενωρίτερα το ισχυρότερο από τα ιστιοφόρα, το Corona, μετά από σύγκρουση με ένα βοηθητικό.

Τότε πληροφορείται από τον αντιπλοίαρχο Trevizan, που είχε σταλεί με αγγλικό σκάφος για αναγνώριση δυτικά της Ζακύνθου, ότι ο οθωμανικός στόλος αποτελούμενος από εβδομήντα ιστιοφόρα, δώδεκα γαλέρες, είκοσι γαλιότες και τριάντα τέσσερα  μεταγωγικά, πλέει δυτικότερα με προορισμό την Κέρκυρα.

Στις 26 Ιούνη γίνεται συμβούλιο και αποφασίζεται να αποπλεύσει άμεσα για την Κέρκυρα η Λιανή Αρμάδα, το πλωτό νοσοκομείο να μείνει στους Βαρδιάνους και να ρυμουλκηθεί στο Αργοστόλι ενώ το Fede να αποπλεύσει μόλις τελειώσουν οι επισκευές. Διατάσσεται επίσης ο Τrevizan να επιβιβαστεί σε μια φελούκα (γρήγορη μικρή βάρκα με λατίνια που χρησιμεύει για τη μεταφορά ταχυδρομείου) και να προφθάσει τη Βαριά Αρμάδα μεταφέροντας διαταγή προς τον Corner να κατευθυνθεί ΒΔ της Κέρκυρας.

Η Λιανή Αρμάδα καταπλέει στην Πάργα στις 29 Ιούνη και στη συνέχεια προσορμίζεται στα Σύβοτα για να εφοδιαστεί με ξυλεία. Ο Schulenburg θεωρεί φρονιμότερο να εγκαταλείψει την Αρμάδα και φεύγει με δύο γαλέρες για την Κέρκυρα όπου φθάνει στις 30 Ιούνη. Η υπόλοιπη Αρμάδα, αφού παίρνει νερό από τις Μπενίτσες, φτάνει στην Κέρκυρα στις 2 Ιούλη.

 

Η πορεία του οθωμανικού στόλου 

Η Οθωμανική Αρμάδα, αφού αποφεύγει επαφή με τη Βενετική, περνά δυτικά της Κέρκυρας, κατευθύνεται βόρεια πλαγιοδρομώντας και φτάνει στον κάβο Santa Maria di Leuca στο βασίλειο της Νάπολης. Στη συνέχεια αγκυροβολεί στην Αυλώνα περιμένοντας ενισχύσεις και κατάλληλο άνεμο για να εισπλεύσει στον κερκυραϊκό κόλπο. Στις 2 Ιούλη έρχονται στην Κέρκυρα οι πρώτες πληροφορίες για την παρουσία των Οθωμανικών πλοίων στο Β. Ιόνιο. Την επόμενη μέρα φθάνει ο καπετάνιος της φελούκας του Γενικού Προνοητή ο οποίος μόλις διέφυγε την αιχμαλωσία και αναφέρει την παρουσία των Οθωμανών στα νερά των Οθωνών. 

Η πορεία του οθωμανικού στόλου
από τη Σαπιέντζα ως την Κέρκυρα
(γραφικά: Σπύρος Ιωνάς)

Συγκαλείται συμβούλιο χωρίς τους κυβερνήτες των ιστιοφόρων οι οποίοι βρίσκονται εν πλω. Γίνεται ενημέρωση για την κατάσταση που επικρατεί και αποφασίζεται η Λιανή Αρμάδα να παραμείνει κάτω από την προστασία των πυροβόλων του Παλιού Φρουρίου. Ταυτόχρονα αποφασίζεται να γίνει προσπάθεια να ενημερωθούν τα πλοία Leon Trionfante και Sacra Lega, τα οποία αναμένονται από τη Βενετία με εφόδια και στρατό, καθώς και ο Έκτακτος Καπιτάνος των Ιστιοφόρων ώστε να ρυθμίσει τις κινήσεις της Βαριάς Αρμάδας. Στέλνεται σχετική επιστολή στον Corner και αναφορά με τα πρακτικά του Συμβουλίου στο Δόγη.

Το Leon Trionfante, που θα μας απασχολήσει λίγο παρακάτω, είναι πλοίο της γραμμής Α΄ τάξης που καθελκύστηκε  στις 2 Μάη 1716 και ανέλαβε υπηρεσία τον Ιούνη. Εκτοπίσματος 1800 τόνων με 80 πυροβόλα. Το Sacra Lega θα φτάσει στην Κέρκυρα μετά το τέλος της πολιορκίας. Πρόκειται για  πλοίο της γραμμής  Β΄  τάξης, των 750 τόνων, ηλικίας 28 χρόνων, οπλισμένο με 60 πυροβόλα.

Το βράδυ του Σαββάτου 4 Ιούλη τα δύο κάτεργα που περιπολούν στη θαλάσσια περιοχή της Κασσιώπης αναφέρουν ότι τα οθωμανικά πλοία προσεγγίζουν το βόρειο στενό. Στις 11 το πρωί της Κυριακής 5 Ιούλη η Λιανή Αρμάδα των Οθωμανών εισπλέει στο κανάλι της Κασσιώπης. Εναντίον της κινείται η Λιανή βενετική Αρμάδα με τη γαλέρα μπαστάρδα, δεκατρείς γαλέρες και δυο γαλεάσες. Αναγκάζεται όμως να επαναπλεύσει προς το Μαντράκι μόλις εμφανίζεται από το στενό η Βαριά οθωμανική Αρμάδα. Να επισημάνουμε εδώ ότι  η   «γαλέρα μπαστάρδα» είναι μεγαλύτερη από τις συνηθισμένες γαλέρες. Χρησιμοποιείται από τους διοικητές μοιρών και κατά παράδοση, ο Γενικός Καπιτάνος της Θάλασσας υψώνει τη σημαία του σε τέτοιο πλοίο.

Ακολουθεί συμβούλιο με το Γενικό Καπιτάνο και τους Διοικητές του Στόλου όπου αναλύεται η νέα κατάσταση και κρίνεται ορθότερο από κάθε άποψη με το πρώτο σκοτάδι να αποπλεύσει εκ νέου η Λιανή Αρμάδα με μία από τις γαλεάσες διοίκησης με σκοπό

             «… να κατευθυνθεί προς συνάντηση των ιστιοφόρων μας για να ενωθεί με αυτά, διότι υπάρχουν πληροφορίες ότι μέχρι χτες το βράδυ δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν λόγω της μπουνάτσας παρά μόνο μέχρι τα νερά των Παξών, και αν δεν τα συναντήσουμε να ληφθούν εκείνα τα άλλα μέτρα που θα θεωρηθούν πιο κατάλληλα ώστε να γυρίσουμε με μεγαλύτερη δύναμη…».

 

Τέσσερα πλοία θα μείνουν στο Μαντράκι και τα πληρώματά τους, 1557 άνδρες, θα ενισχύσουν τη φρουρά.

Την επόμενη μέρα 6 Ιούλη οι πρώτες κινήσεις των Οθωμανών είναι να καλύψουν τις αποθήκες εφοδίων του Βουθρωτού και να βυθομετρήσουν τα νερά κοντά στο Βίδο, το Κονδυλονήσι, το Λαζαρέτο και όλη την ακτή από το Μαντούκι ως τον Ύψο. Τα καράβια τους αγκυροβολούν καλύπτοντας το χώρο από την απέναντι ηπειρωτική στεριά ως τον Ύψο και στις 8 Ιούλη αρχίζει η απόβαση στην παραλία του Ύψου.

 

Απόπλους της Λιανής Αρμάδας

Την ημέρα της άφιξης των Οθωμανών, Κυριακή 5 Ιούλη, περίπου στις 9 η ώρα το βράδυ, η Λιανή βενετική Αρμάδα υπό το Γενικό Καπιτάνο Andrea Pisani, με δεκαπέντε  γαλέρες, μια γαλεάσα και μερικές γαλιότες αποπλέει από το Μαντράκι με τις δουκικές σημαίες υψωμένες. Η διαδικασία απόπλου διαρκεί περίπου τρεις ώρες, ενώ προκαλείται πανικός μεταξύ του πληθυσμού της πόλης και πλήθη συρρέουν να προστατευθούν στο Παλιό Φρούριο.

Κινήσεις της Λιανής Αρμάδας από
 5 ως 18 Ιούλη 1716:
5/7, βράδυ: Απόπλους από το Μαντράκι
7/7: Στα νερά των Οθωνών
7/7 απόγευμα: Ο καιρός αναγκάζει τη Λιανή

Αρμάδα να προσορμιστεί στην Αγία Αικατερίνη
8/7: Γίνεται αντιληπτή η μάχη στο Στενό
13/7: Συνάντηση με τη νηοπομπή υπό τον Valmanara
14/7: Αρχίζει το ταξίδι της επιστροφής στην Κέρκυρα
18/7: Άφιξη στην Κέρκυρα
(γραφικά: Σπύρος Ιωνάς)

Τα πλοία του Pisani πλέουν νότια μέχρι τον Ασπρόκαβο και στη συνέχεια, αφού δεν συναντούν τα ιστιοφόρα, κατευθύνονται προς τις Μερλέρες – τη σημερινή Ερείκουσα και τις γύρω βραχονησίδες - έχοντας ανοιχτεί 40 μίλια στο πέλαγος. Επί τρεις μέρες η Αρμάδα πλέει μέσα σε πυκνή ομίχλη, ώστε ακόμα και αν διασταυρωνόταν με τα ιστιοφόρα δεν θα υπήρχε οπτική επαφή. Δεν υπήρχε οπτική επαφή ούτε ανάμεσα στις γαλέρες και για να αποφευχθούν συγκρούσεις χτυπούσαν συνέχεια τα ταμπούρλα και έπεφταν μερικές κανονιές για να μην ξεκόψουν.

Την Τρίτη 7 Ιούλη, ενώ η Λιανή Αρμάδα βρίσκεται στα νερά των Οθωνών, καλούνται σε συμβούλιο, στη γαλέρα μπαστάρδα, οι διοικητές του στόλου:

Andrea Pisani (Γενικός Καπιτάνος), Marco Loredan (Έκτακτος Προνοητής της Αρμάδας), Alvise Foscari (δεύτερος Προνοητής της Αρμάδας), Manin Capello (Καπιτάνος των Γαλεασών), Manin de Cavalli (διοικητής των Κατεργαραίων) και Nicolo Erizzo (Κομισάριος της Αρμάδας).

Αποφασίζεται να κατευθυνθούν προς τις ακτές του βασίλειου της Νάπολης προκειμένου να συναντηθούν με συμμαχικά πλοία που πιθανόν έπλεαν προς την Κέρκυρα. Τότε ο Pisani στέλνει αναφορές ενημερώνοντας για τα συμβαίνοντα στην Κέρκυρα, στους διοικητές των συμμάχων, στον πρεσβευτή της Δημοκρατίας στη Ρώμη, στη Γερουσία και στο Γενικό Προνοητή της Δαλματίας, ενώ προειδοποιεί ότι οι νηοπομπές που κατευθύνονται στην Κέρκυρα, πρέπει να χρησιμοποιήσουν το κανάλι της Λευκίμμης για να φτάσουν στην πόλη. Όμως ο καιρός αναγκάζει την Λιανή Αρμάδα, αργά το ίδιο απόγευμα, να προσορμιστεί στη βόρεια Κέρκυρα, στις ακτές της Αγίας Αικατερίνης.

Η επόμενη μέρα είναι Τετάρτη 8 Ιούλη, και κατά το μεσημέρι ακούγονται κανονιές προς τη μεριά του καναλιού της Κασσιώπης.

Για να δούμε όμως τι συνέβαινε εκείνο το μεσημέρι ας μεταφερθούμε λίγες μέρες πίσω.

 

Το ταξίδι της Βαριάς Αρμάδας από τη Ζάκυνθο

Στις 22 Ιούνη η Βαριά Αρμάδα αποπλέει από τη Ζάκυνθο (μία μέρα πριν την αναχώρηση της Λιανής) και το βράδυ βρίσκεται στο Σχοινάρι, βορεινότερο άκρο του νησιού. Εκεί αντιμετωπίζει αλλαγή του ανέμου από ΝΑ σε ΒΔ και το προσπερνάει την επόμενη μέρα με νέα αλλαγή του ανέμου. Η Αρμάδα περιπολεί στην περιοχή και το βράδυ της 27ης του μήνα φθάνει το έγγραφο του Γενικού Καπιτάνου το οποίο αναφέρει ότι τα οθωμανικά καράβια κατευθύνονται προς την Κέρκυρα και η Βαριά Αρμάδα πρέπει να βρεθεί «σοφράνο της Κέρκυρας από μεριάς μαΐστρου».

Κινήσεις της Βαριάς Αρμάδας  από
22 Ιούνη ως το βράδυ της
Δευτέρας έως 6 Ιούλη 1716:
22/6: Απόπλους από Αλυκές Ζακύνθου
23 ως 27/6: Περιπολία ανάμεσα Κεφαλονιά

και Ζάκυνθο
25/6: Σύγκρουση του Fede με το Corona
6/7 βράδυ: Η Βαριά Αρμάδα βρίσκεται

20 μίλλια ΝΔ των Οθωνών

(γραφικά: Σπύρος Ιωνάς)

Παρά την καθυστέρηση στην περιοχή των Παξών, καθώς επικρατούν μπουνάτσες για 2-3 μέρες, η Βαριά Αρμάδα βρίσκεται το βράδυ της Δευτέρας 6 Ιούλη είκοσι μίλια νοτιοδυτικά των Οθωνών. Είναι η τρίτη βραδυά της Πανσελήνου και με τη βοήθεια του Σιρόκου πλέει Β-BΔ περνώντας από το Ιόνιο στην Αδριατική. Με το χάραμα της 7^ης Ιούλη βρίσκεται κοντά στο φρούριο του Otranto όπου ο Corner πληροφορείται ότι η Λιανή οθωμανική Αρμάδα και τα ιστιοφόρα είναι ήδη αγκυροβολημένα σε ευθεία γραμμή στον κερκυραϊκό κόλπο, ενώ η Λιανή βενετική Αρμάδα είναι αγκυροβολημένη στο Μαντράκι. Ο Σιρόκος, που εξακολουθεί να φυσά, εμποδίζει την Αρμάδα να στραφεί προς την Κέρκυρα και την αναγκάζει να πλεύσει προς τα νερά της Σάσωνος όπου φτάνει το βράδυ.

Κατά τις 8 η ώρα ο αέρας αλλάζει και σημειώνει ο Corner στην αναφορά του «… θέλησε η ευσπλαγχνία του Κυρίου να εισακούσει τις διάπυρες ευχές μου και φύσηξε ο περιπόθητος μαϊστρος». Ο Corner συγκαλεί αμέσως συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν οι Diedo, Flangini και Marco Corner. Αγνοώντας τη θέση της βενετικής Λιανής Αρμάδας, την ακριβή θέση των οθωμανικών πλοίων και έχοντας το φόβο ότι πιθανόν το Βίδο να έχει καταληφθεί, αποφασίζεται – παρά τις αντιρρήσεις που εκφράζονται - η είσοδος της Αρμάδας στον Κερκυραϊκό Κόλπο να γίνει από το στενό της Κασσιώπης, προσπαθώντας να αποφευχθεί συμπλοκή. Ακόμα και σε περίπτωση ναυμαχίας, πρέπει να γίνει προσπάθεια για γρήγορη απαγκίστρωση. Γενικά να μην επιχειρηθεί κάτι το ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο, αλλά να καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε τα πλοία να φτάσουν στο λιμάνι της Κέρκυρας και να ασφαλιστούν κάτω από την κάλυψη των πυροβόλων του φρουρίου.

Άποψη παραλίας της Κασσιόπης.

Αύγουστος 2012. ΦΩΤΟ: Dimitris Makris

http://www.panoramio.com/photo/77239711

Η Αρμάδα βάζει πλώρη προς Νότο και  διασχίζει μέσα σε δεκαέξι περίπου ώρες τα εξήντα ναυτικά μίλια που χωρίζουν τη Σάσωνα από την Κέρκυρα. Το βραδυνό  ταξίδι γίνεται με φρεσκαρισμένο Μαΐστρο που δίνει στην Αρμάδα ταχύτητα 5 κόμβων περίπου, σε μια ολόφωτη θάλασσα με τα Ακροκεραύνια Όρη να διαγράφονται στα αριστερά της. Με το ξημέρωμα η Αρμάδα αντικρίζει στο βάθος του ορίζοντα τον ορεινό όγκο του Παντοκράτορα. Καθώς σηκώνεται ο Ήλιος, η ένταση του Μαΐστρου μειώνεται και η ταχύτητα περιορίζεται.

Στις 2 το μεσημέρι της Τετάρτης 8 Ιούλη, η προφυλακή πλέει καταμεσής του στενού της Κασσιώπης.

ΠΗΓΗ: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2016/08/1716.html

 

Για το Β και τελευταίο ΜΕΡΟΣ πιέσατε ΕΔΩ