Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ της ‘ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ’ (CURL) στα ΣΕΙΡΙΤΙA ΜΕΡΟΣ Β

ΜΕΡΟΣ Β

Περί Αλός

του Ηλία Μεταξά

Οικονομικού Αξιωματικού Ε.Ν.

 

Δημοσιεύεται για πρώτη φορά, στο Περί Αλός,

με την άδεια του συγγραφέως τον οποίο κι

ευχαριστώ θερμώς. Περί Αλός

 

Ακολουθείται η ορθογραφία του συγγραφέως Η. Μεταξά

Uniforms of the Royal Marines:

Gunner, R.M.A.; Colour-Sergeant,

R.M.L.I.; Major, R.M.A.

(ΠΗΓΗ: Lieut.-Col. and Brevet Col.

CYRIL FIELD, R.M.L.I., The British

Navy Book, LONDON:

ΒLACKIE& SON, Ltd. 1859,

published 1915, p. 236

…συνέχεια από  το Α ΜΕΡΟΣ



ΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ του ΝELSON

 

Όσον αφορά τους σοβαρωτάτους τραυματισμούς του NELSON, θα  αναφέρουμε συνοπτικώς  και τις  δύο περιπτώσεις : 

        1)   Στις 10-07- 1794 ως COMMODORE και Διοικητής της Ναυτικής Ταξιαρχίας πολιορκούσε το Calvi-CORSICA. Ενώ ευρίσκετο στην ξηρά δίπλα σε μία Πυροβολαρχία εβλήθησαν από μίαν εχθρική κανονόμπαλα. Εκτινάχθησαν χαλίκια και άμμος τα οποία τον τραυμάτισαν στο πρόσωπο και έχασε το δεξιό του μάτι. Προφανώς θα εκάλυψε ενσικτωδώς την πληγή του. Ίσως κάποιοι ρομαντικοί, να ήθελαν  εκείνο το ματωμένο αποτύπωμα του επάνω στα πρώτα γαλόνια να απετέλεσε την αρχή του ‘μύθου’ περί την ‘Κουλούρα’.   

        2)   Ήδη είχε προαχθεί σε Rear Admiral of  the Blue. Την νύκτα της 25-07-1797 απεπειράθη να εκτελέσει επιδρομή διά να καταλάβει το Οχυρό του λιμένος της Santa Cruz-Tenerife, στο σύμπλεγμα των Ισπανικών Καναρίων Νήσων. Εκεί ναυλοχούσε και η Εμπορική Γαλέρα ‘Principe de Asturias’, φορτωμένη με ασήμι από τις Φιλιππίνες.  Παρά το ότι αντιμετώπιζε δεκαπλασίαν εχθρικήν δύναμη, δεν εδίστασε, και απετόλμησε μίαν από  τις πλέον επικίνδυνες επιχειρήσεις της ιστορίας. Κατά την ανταλλαγή πυρών ένα θραύσμα από Grape-Shot  εθρυμμάτισε τον δεξιό αγκώνα του. Ηναγκάσθησαν να τον ακρωτηριάσουν με το πριόνι χωρίς αναισθητικό. Όμως όταν  του έκοβαν το κρέας με κρύο μαχαίρι, κατά τρόπον φρικτό, υπέφερε εξαιρετικά. Παρά την αποτυχίαν του,  τον υπεδέχθησαν  ως πραγματικό νικητή. Έλαβε πολύμηνον αναρρωτικήν άδεια έως τον Απρίλιον 1798. Πάντως συνέχισε να υποφέρει επί μακρόν. Ένεκα  της φοβερής εμπειρίας του, συνιστούσε στο μέλλον αυτές οι επεμβάσεις να εκτελούνται με πυρωμένο μαχαίρι.

      Διά  να μη πηγαινοέρχεται η δεξιά Περιχειρίς (μανίκι) του κενή και να  παρουσιάζει θλιβερήν εικόνα, ο  ίδιος εξήλωσε το επάνω στενό σειρίτι του, το ξεχείλωσε λίγο και το έστριψε. Το έφτιαξε κάπως ως ένα είδος θηλίτσας. Αυτήν ακολούθως την πέρναγε από το κομβίον του χιτωνίου του. Τοιουτοτρόπως το άδειο μανίκι του δεν παρέμενε κρεμασμένο, αλλά σταθερό εφαπτόμενο στο στήθος του.        

       Πάλι κάποιοι ευφάνταστοι είδαν την  θηλίτσα - κρεμαστάρι ως το προοίμιον  του ‘CURL’, και  της  δικής μας ‘Κουλούρας’. Είναι απορίας άξιον, από ποίαν πηγή έμαθαν αυτά τα τραγικά γεγονότα οι Υπαξιωματικοί του Ναυτικού μας. Και κατά ποίαν λογικήν,  επί δεκαετίες λένε αυτούς τους μύθους όταν προπαιδεύουν τους Νεοσυλλέκτους. Κάποτε πρέπει να πρυτανεύσει η αληθινή ιστορία.

 

Η  ΕΞΕΛΙΞΗ των ΝΕΩΝ  ΓΑΛΟΝΙΩΝ και της ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ  στο R.N.

                                              

      Aυτά  τα πρώτα Γαλόνια, με την πάροδον όχι μεγάλου χρονικού διαστήματος, διεμορφώθησαν ως κάτωθι :       

 

 

      Στο Ηνωμένο Βασίλειο την ιδίαν εποχή μία άλλη Επιτροπή, παραλλήλως με εκεί-νην του Υποναυάρχου Henry John ROUS (1795-1877) μελέτησε και βελτίωσε το Εδεσματολόγιο και μία τρίτη Επιτροπή επεξεργάζετο τα στρατολογικά θέματα των πληρωμάτων. Δηλαδή τρόπο κατατάξεως, διάρκεια θητείας, μισθολόγιον, δικαίωμα συν-ταξιοδοτήσεως στα 22 χρόνια υπηρεσίας κ.λ.π. Ο ROUS παλαιότερα ήταν εκείνος ο Κυβερνήτης του ‘Harlequin’ που είχε τους Ναύτες του ενδεδυμένους ως αρλεκίνους. Κατά το 1863 έγιναν μερικές αλλαγές στις σειρίδες των κάτωθι βαθμών  :

 

  

Οι ‘Civilian Officers’= Αξιωματικοί Κλάδων, δεν είχαν το ‘προνόμιον’ να φορούν το ‘EXECUTIVE  RING’, αυτός ήταν ο επίσημος όρος με τον οποίον αποκαλούσαν το ‘CURL’ = Κουλούρα. Αυτό ήταν το προνόμιο αποκλειστικά των ‘ΕΧΕCUTIVE  OFFICERS’= Mαχίμων. Η απουσία του Curl από τα Γαλόνια των Αξιωματικών Κλάδων ήταν το μοναδικό τους γνώρισμα ότι δεν ήσαν Μάχιμοι. Όμως έπρεπε να εξευρεθεί ένα διακριτικόν έμβλημα, ώστε να εμφανίζεται με σαφήνεια ποίοι ήσαν και ποία καθήκοντα εκτελούσαν μέσα στο Royal Navy. Mε πιο απλά λόγια, σε ποίον κλάδον ανήκαν.

  Τον Δεκέμβριο 1863 προσετέθησαν ανάμεσα στα χρυσόχροα γαλόνια που έδειχναν τον βαθμό, τεμάχια από βελούδο συγκεκριμένου χρώματος τα οποία συμβόλιζαν τον κάθε Κλάδο. Μπορούσαν να είναι και από απλό ύφασμα. Αναλυτικώτερα :

  Ο Κλάδος Ναυτιλίας είχε Γαλάζιο χρώμα. Ο Μηχανικός Κλάδος Μωβ. Ο Οικονομικός Κλάδος Λευκό. Ο Ιατρικός Κλάδος Κόκκινο. Οι Οδοντίατροι Πορτοκαλί. Οι Διδάσκαλοι Γαλάζιο. Οι Ναυπηγοί Ασημογκρί. Οι Νοσοκόμοι Βυσσινί. Οι Ηλεκτρολόγοι Πράσινο σκούρο. Οι Πυροτεχνουργοί Μπλέ σκούρο.Tο Βρετανικό Ναυτικό διετήρησε τα ίδια χρώματα έως το 1891.

    Οι Civil Branch Officers είχαν ένα επί πλέον διακριτικό γνώρισμα, δεν φορούσαν σταυρωτά χιτώνια αλλά μονόπετα, τα δε κομβία τους ήσαν ραμμένα ως εξής :

Οι Μηχανικοί σε δύο δέσμες των 4 κομβίων. Οι Ιατροί σε τρείς δέσμες των 3 κομβίων. Οι Οικονομικοί σε τέσσερεις δέσμες των 2 κομβίων. Το Λευκό χρώμα του Οικονομικού Κλάδου έκτοτε καθιερώθη παγκοσμίως σχεδόν σε όλα τα Ναυτικά, Πολεμικά και Εμπορικά. Μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις αποτελεί η Ιταλία που έχει το κόκκινο χρώμα.

Σταδιακώς και τα Χιτώνια όλων των Αξιωματικών,‘Executives’ και ‘Non-Executives’ έγιναν εντελώς όμοια. Έτσι πλέον παρέμεινε μόνον η Κουλούρα ως μέσον διακρίσεως τους. Όμως οι χρωματιστές ταινίες ήταν μία πολύ καλλιτέρα μεθοδος διακρίσεως των δύο μεγαλιτέρων και βασικών Κατηγοριών. Διότι βάσει των χρωμάτων τους, ξεχωρίζαν επιπροσθέτως και τους διαφόρους Κλάδους, Σώματα και Ειδικότητες και μεταξύ τους. Φυσικόν επόμενον ήταν, ο ολιγώτερον ικανός τρόπος διακρίσεως, δηλαδή το ‘Executive Ring’ να απαλειφθεί. Τουναντίον, όχι μόνον δεν κατηργήθη, αλλά παρέμεινε και μάλιστα επεξετάθη και  σε όλους τους άλλους ‘Μή  Μαχίμους’.      

    Ο πλέον πιθανός λόγος ήταν ότι ήδη είχε καταστεί αναπόσπαστο χαρακτηριστικό γνώρισμα της παραδοσιακής Ναυτικής Στολής. Οπουδήποτε, ένα θέμα δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον, τότε επικρατεί  ο συντηρητισμός. Και αυτό συμβαίνει στα Ναυτικά που τιμούν την Παράδοση τους.  

     Τον Οκτώβριο1918 κατηργήθη η διάκριση στα γαλόνια και στην ονομασία των βαθμών μεταξύ των Μαχίμων και των υπολοίπων Αξιωματικών Kλάδων και Σωμάτων. Μετά την πολύνεκρη ναυμαχία της JUTLAND  31-5-1916 και 01-6-1916, έγιναν μελέτες, αναλύσεις και στατιστικές. Ευρέθη ότι η  μεγάλη πλειονότης των νεκρών δεν ανήκε στους λεγομένους Μαχίμους, αλλά σε εκείνους τους Κλάδους και Ειδικότητες οι οποίοι ελογίζοντο, πάντοτε λανθασμένως, ως Μη Μάχιμοι. Ασχέτως το ότι θαλασσοπνίγονταν και αυτοί μαζί με τους Μαχίμους.

   Η Κυβέρνησις της Αυτού Μεγαλειότητος του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας απεφάσισε να άρει την αδικία που εγένετο επί πολλά χρόνια εις βάρος των δήθεν ‘Ακάπνων και Αμάχων’. Οι Οικονομικοί Αξιωματικοί και οι Ιατροί αντικατέστησαν τις παλαιές ονομασίες των βαθμών τους. Προσέθεσαν  δίπλα στην Ειδικότητα τους τις ίδιες ναυτικές ονομασίες που είχαν και οι ‘Executives’στους  δικούς τους βαθμούς.  Δηλαδή έγιναν και αυτοί πιο ‘Military’ και φόρεσαν πάνω από τα σειρίτια τους το πολυπόθητο ‘Executive Curl’ (Κουλούρα).Την ίδια χρονιά καθιερώθη ο βαθμός του Paymaster Ditector General.

     Οι Ανώτατοι Αξιωματικοί των λοιπών Σωμάτων έκαναν τις ίδιες τροποποιήσεις στις Επωμίδες και στα Επώμια τους, όπως είχαν κάνει και οι Ανώτατοι Μηχανικοί τρία χρόνια ενωρίτερα. Η μόνη διάκριση που παρέμενε ήταν το χρωματιστό βελούδο ανάμεσα  στις  χρυσές σειρίδες τους, όπως διά τους ναυπηγούς, ηλεκτρολόγους, νοσηλευτάς. Το Ελληνικό Ναυτικό, ενώ  εμιμείτο το Βρετανικό σχεδόν σε όλα τα θέματα, στο συγκεκριμένο είχε ενεργήσει καθυστερημένα, όπως θα δούμε κατωτέρω.

     Τα διακριτικά εμβλήματα των βαθμών κατασκευάζονται από χρυσοποίκιλτες ή κατά περίπτωσιν από αργυροποίκιλτες  Σειρίδες ή Σειρίδια ή Σειρίτια. Κατά το κοινώς λεγόμενoν γαλόνια. Αναλόγως του μήκους τους έχουν διαφορετικές ονομασίες στην Αγγλικήν  ορολογία, ως εξής  :

Ring    =   επιχειρίδιον, σειρίτι γύρω-γύρω από το μανικέτι.                             

Stripe  =   σειρίτι μεγαλύτερο από 5 εκ., αλλά όχι συνεχές γύρω-γύρω από το μανίκι.  

Βar      =   σειρίτι κοντό, μικρότερο από 5 εκατοστόμετρα.

Επανερχόμενοι στον τρόπο ραφής της Κουλούρας και στις διαστάσεις της. Προέκυψε το ερώτημα, προς ποίαν κατεύθυνση θα έστριβε το σειρίτι ώστε να σχηματίσει τον περίφημο Κύκλο. Πάλι με τεράστια καθυστέρηση, μόλις το 1919 στο Ναυαρχείον  απεφάσισαν ότι το Σειρίτιον και στα δύο Ακροχειρίδια θα στρίβει πάντοτε προς τα εμπρός.  Κατά την προσφιλήν τους έκφρασιν ‘Steam Ahead’.

      Πάλι το 1919 απεφάσισαν να στενέψουν το φάρδος των λεπτών σειρίδων των Ανωτάτων. Από τα  5/8 της ίντσας κατέβηκαν στο 1/2  αυτής. Ισχυρίζοντο ότι είχαν λάβει την έγκρισιν του Βασιλέως GEORGE 5^ου (1865-1936). Στην πραγματικότητα δεν τον είχαν ερωτήσει, με αποτέλεσμα να τους εκδικηθεί με τον τρόπο του. Επέμεινε ότι  τα Μέλη της Βασιλικής Οικογενείας θα εξακολουθούσαν να φορούν τα καταργηθέντα φαρδύτερα σειρίτια  των 5/8 της ίντσας. Αυτή η διαφορά διετηρήθη μέχρις ότου ανήλθε στον Θρόνο το 1953 η ELIZABETH 2^α (1926 - ….)

       Παραλλήλως είχε προκύψει και έτερον πρόβλημα. Ο Commodore 2^nd Class, είχε μόνον ένα σειρίτι, το φαρδύ. Δηλαδή την καθ΄ημάς ‘Πλάκα’. Επομένως  δεν διέθετε κανένα στενό σειρίτι πάνω από την ‘Πλάκα’, ώστε αυτό να στρίβει διά να δημιουργήσει το πολυπόθητο διά πολλούς ‘Curl’ = ‘Κουλούρα’. Όμως εξευρέθη λύσις.   

Captain Edward Vernon (1723-1794) by Francis Hayman

Φώτο: http://collections.rmg.co.uk/collections/objects/14542.html

       Κατεσκεύασαν έναν πλήρη Κύκλο από το στενό σειρίδιον της μισής ίντσας. Το φαρδύ σειρίτι (‘ΠΛΑΚΑ’) είχε πλάτος 1 ίντσα και ¾, δηλαδή 4,45 εκατοστά. Βεβαίως, αυτού του είδους η ‘Κουλούρα’ δεν ήταν δυνατόν να εδράζεται, έστω και ολίγον μέσα στην Πλάκα, όπως συμβαίνει με τα Γαλόνια των Ανωτέρων και Κατωτέρων Αξιωματικών.  Μπορούσε όμως κάλλιστα να εφάπτεται επί της ‘Πλάκας’. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα Ελληνικά γαλόνια  του Αρχιπλοιάρχου. Όμως οι Βρετανοί επέλεξαν να την ράψουν ανεξάρτητα υπεράνω της Πλάκας, αφή-νοντας ένα ελάχιστο κενό 2-3  χιλιοστών μεταξύ τους.  Ειρήσθω εν παρόδω ότι από το 1957 ο Commodore  2^nd Class  ονομάζεται σκέτος ‘COMMODORE’.

                                                         

H KOYΛΟYΡΑ  στα  ΞΕΝΑ  ΝΑΥΤΙΚΑ

     Την ‘Κουλούρα’ έχουν υιοθετήσει τα  περισσότερα Πολεμικά Ναυτικά στον κόσμο. Υπάρχουν βεβαίως και αρκετές  εξαιρέσεις που φέρουν έναν πεντάκτινον  αστέρα. Οι  πιο σημαντικές είναι της Αμερικής, Ρωσίας, Γερμανίας, Χιλής  κ.α. Από τα μικρά, η Αλβανία έχει αστεράκι. Στο Αμερικανικό Ναυτικό τον Αστέρα φέρουν μόνον οι λεγόμενοι ‘Line Officers’. Κατ’ αυτούς είναι οι Μάχιμοι αλλά και οι Μηχανικοί. Οι Αμερικανοί Αξιωματικοί  των λοιπών Κλάδων και Σωμάτων, αντί του Αστέρος φέρουν το ιδιαίτερον έμβλημα εκάστου Κλάδου τους.

      Δηλαδή κάτι περίπου ανάλογο με εκείνα τα Διακριτικά εκάστης Ειδικότητος ή Τέχνης που έφεραν μέχρι το 2010 οι ‘Έλληνες Αξιωματικοί του Π.Ν., οι προερχόμενοι εκ των πληρωμάτων Στόλου, όπως ήταν η παλαιοτέρα ονομασία τους. Με τον μακροσκελέστατο Νόμο 3883/22-09-2010, δημοσιευθέντα στο Φ.Ε.Κ. 167  α΄/24-09-2010  καθιερώθησαν ως Σώμα υπό  την  νέαν ονομασία τους « EΙΔΙΚΟΤΗΤΩΝ ». Ως διακριτικόν φέρουν λεπτή ταινία πλάτους 3 χιλιοστών, βαθυκυάνου χρώματος, γαζωμένη κάτω από το τελευταίο χρυσόχρουν γαλόνι του βαθμού τους.                                     

       Στο παγκοσμίου κύρους περιοδικό “JANE’s ‘’ έτους 1996 φαίνονται 47 Ναυτικά να έχουν την Κουλούρα και άλλα 14 το Αστεράκι. Φυσικά υπάρχουν και τα άλλα Ναυτικά με τελείως διαφορετικά εμβλήματα. Π.χ. το Γερμανικό επί Κάϊζερ και μέχρι τον Α΄ Π.Π. είχε το Στέμμα. Το Ιαπωνικό έχει το Χρυσάνθεμο. Το Φινλανδικό τον Λέοντα. Το Ισραηλινό την Άγκυρα κ.ο.κ.  

      Η Γαλλία, πάντοτε ξεχωριστή, είχε ανέκαθεν σκέτες σειρίδες  χωρίς κανένα έμβλημα υπεράνω αυτών. Πάντως και αυτοί το άλλαξαν προσφάτως, από τον Ιούλιο 2008 προσέθεσαν πάνω από τα σειρίτια των Αξιωματικών και των Υπαξιωματικών τους μίαν Άγκυρα.

     Υπενθυμίζουμε ότι το Ελληνικό Β.Ν. ένεκα της καταλυτικής επιρροής του Λ. Παλάσκα και του Η. Κανελλοπούλου φορούσε αυτούσια τα Γαλλικά γαλλόνια από το 1864 μέχρι το 1890. Εν τούτοις, υιοθέτησε σταδιακώς μεν, αλλά  εκ  των πρώτων την Βρετανική 'Κουλούρα'. Αρχικώς τουλάχιστον, την έθεσε στο κορυφαίο λεπτό σειρίδιον πλάτους 1,5 εκατοστού των Ανωτάτων.

    Πιο συγκεκριμένα, με το Β.Δ. της  31-05-1868 την φόρεσε ο Υποναύαρχος (ο υψηλότερος τότε βαθμός). Τούτο  εδημοσιεύθη στο Φ.Ε.Κ. 28/18-06-1868.

     Μετέπειτα  οι δύο  νεοεισαχθέντες  βαθμοί  του Αντιναυάρχου και του Ναυάρχου με το Β.Δ. της 16-5-1877. Το οποίον εδημοσιεύθη στο  Φ.Ε.Κ. 48/30-ο6-1877. 

     Τελικώς, βάσει του Β.Δ. της 13-01-1890 δημοσιευθέντος  στο Φ.Ε.Κ. 13/16-01-1890,την φόρεσαν και  οι  λοιποί   Μάχιμοι  Ανώτεροι και Κατώτεροι  Αξιωματικοί  την  07^ην  Ιουνίου 1890.

     Οι Μηχανικοί  Πληρωμάτων Στόλου, έγιναν Σώμα με τον Νόμο  ΩΞΓ/20-11-1880, ο οποίος εδημοσιεύθη στο Φ.Ε.Κ. 115/27-11-1880.   

     Πολλά χρόνια αργότερα, εκείνοι  οι Μηχανικοί οι οποίοι είχαν αποφοιτήσει από την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων,

προσέθεσαν  την Κουλούρα πάνω  από  τα σειρίτια τους.  Βάσει του Π.Δ. της 28-04-1933, δημοσιευθέντος  στο Φ.Ε.Κ.  106/ο3-05-1933

     Οι Οικονομικοί Αξιωματικοί  κατήργησαν τις προηγούμενες ονομασίες τους.  Προσέθεσαν  στην Ειδικότητα τους τον αντίστοιχο Βαθμό των Μαχίμων και έγιναν όπως είναι σήμερα, με τον Νόμο 4411/23-ο8- 1929.   

     Το σύνολον των  Μη  Μαχίμων  Αξιωματικών  των Κλάδων, εδικαιώθησαν πολύ αργότερα.  Φόρεσαν την Κουλούρα  βάσει του Β.Δ. της 29-11-1945, το οποίον  εδημοσιεύθη σ το Φ.Ε.Κ. 302/12-12-1945.       

Ο Ναύαρχος Sir George ELLIOT.

Έργο του Sir George Hayter

δόθηκε στο National Portrait

Gallery, στο Λονδίνο το 1931.

    Όσον αφορά τον ως άνω μνημονευθέντα Γραμματέα του Ναυαρχείου, ο οποίος ενεπνεύσθη τον συγκεκριμένο ναυτικό κόμπο, ήταν ο Ναύαρχος Sir George ELLIOT (1784-1863). Είχε διακεκριμένη πολεμική δράση, ο  δε  ΝELSON  τον περιέγραφε ως έναν εκ  των καλλιτέρων Αξιωματικών του Ναυτικού. Είχε τιμηθεί με το παράσημο του ‘Κing Commander of  the Order of Bath’. Υπηρέτησε ως Γραμματεύς από 29/11-1830 έως 22/12/1834. Προφανώς κατά την διάρκειαν αυτήν, εγένοντο οι διαβουλεύσεις διά το τι είδους έμβλημα επρόκειτο να κοσμήσει τα διακριτικά (γαλόνια)των βαθμών. Οπότε είναι πάρα πολύ λογικό να επεκράτησε η άποψη του G.ELLIOT διά  το ‘CURL’.

ΠΗΓΗ: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2016/07/curl.html

 

                                                                                

 Β   Ι   Β   Λ  Ι  Ο  Γ   Ρ   Α   Φ   Ι   Α

1) ‘Rank and Rate-Royal Naval Officer’s Insignia since 1856’, του Ε.C. Coleman, Crowood Press Ltd.,Wiltshire, 2009. 

2) ‘Uniforms of the R. N.’, της Brenda Ralph Lewis, Antique Arms & Militaria, Vol.1,   1979.

3) ‘British Naval Dress’, τoυ Dudley Jarrett, J.M. Dent and Sons Ltd. , London , 1960.

4) ‘Sailor’s Word Book -A Dictionary of Nautical Terms’, του W.H. Smythe, London, 1856.

5) ‘Ναυτικοί Βαθμοί και Στολές’, ‘του’ Ηλία Ν. Μεταξά, υπό έκδοσιν, Πειραιεύς, 2016.

6) ‘Nelson’s Navy’, του Brian Lavery, Conway Maritime Press, London , 1989.

7) ‘England’s Sea Officers’,του Michael Lewis, History Professor Royal Naval College, George Allen &  Unwin L.t.d. London, 1939.      

8) ΄Τhe  British Fleet’, toy Commander Charles N. Robinson, George Bell  &  Sons, London , 1895.                                                               

9)  ‘The King’s  Navy’, του  Frank Bowen, Methuen & Co. Ltd, London , 1925.

 

Το Περί Αλός προτείνει:

Διαβάστε τη συγκλονιστική μαρτυρία του τότε Δοκίμου Οικονομικού Η. Μεταξά Ε.Ν. ο οποίος επέζησε από το ναυάγιο του Υ/Κ «ΛΑΚΩΝΙΑ» και ,μεταξύ άλλων, έσωσε 2 μικρά παιδιά :

Το ναυάγιο του Υ/Κ “ΛΑΚΩΝΙΑ” Πιέστε ΕΔΩ

Καθώς και έτερα άρθρα του συγγραφέως:

Η προέλευση των αμφιμασχαλίων. Πιέσατε ΕΔΩ

Η ΦΡΕΓΑΤΑ Πιέσατε ΕΔΩ

Η προσωπικότης του Αντιναυάρχου Edward Codrington Πιέσατε ΕΔΩ                                                                

Ο Ναύαρχος Κόχραν και η απάτη στο Χρηματιστήριο Πιέσατε ΕΔΩ   

Οι «άγνωστες» εφευρέσεις του Κόχραν Πιέσατε ΕΔΩ