Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ της ‘ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ’ (CURL) στα ΣΕΙΡΙΤΙA

ΜΕΡΟΣ Α

Περί Αλός

του Ηλία Μεταξά

Οικονομικού Αξιωματικού Ε.Ν.

Δημοσιεύεται για πρώτη φορά, στο Περί Αλός, με την

άδεια του συγγραφέως τον οποίο κι ευχαριστώ θερμώς.

 

Ακολουθείται η ορθογραφία του συγγραφέως Η. Μεταξά

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

   

Επωμίδα Υποπλοιάρχου (O) ΠΝ.

Φώτο: Κ.Ε. Ιωαννίδου Περί Αλός

                                                  
Οι πολυπληθείς Στρατοί του 17ου και 18ου αιώνος ήταν απαραίτητο να φορούν ξεχωριστές στολές σε κάθε Σύνταγμα ή Σώμα. Διά τον απλούστατον λόγο ότι έπρεπε να διακρίνουν τους εχθρούς τους αλλά και να διακρίνονται μεταξύ τους οι φίλιες μονάδες, μέσα στο πανδαιμόνιο του πεδίου της μάχης με τις εκκρήξεις, τους καπνούς, την σκόνη κ.ο.κ. Αναμφιβόλως φορούσαν και τα απαραίτητα διακριτικά γνωρίσματα δι' όλους τους Βαθμοφόρους, μικρούς ή μεγάλους. 

    Όμως στην Θάλασσα τα πράγματα ήσαν διαφορετικά. Ακόμη και στα μεγαλίτερα Battleships, τρικάταρτα και τρικούβερτα, τα οποία έφεραν συχνά πάνω από 800 άνδρες πλήρωμα, όλοι εγνώριζαν τους Αξιωματικούς και τους Υπαξιωματικούς τους. Είτε φορούσαν στολή είτε όχι. Όταν οι Αξιωματιτικοί του Βritish Royal Navy, άρχισαν να απαιτούν "A Uniform  agreeable to the practice of other nations".

Δεν το έπραξαν διά τους ουσιαστικούς, πρακτικούς και ευνοήτους λόγους, περί την άσκηση της εξουσίας και της διοικήσεως ενός πολεμικού πλοίου. Κατά βάσιν το  ήθελαν αφ' ενός διά λόγους κοινωνικούς μέσα στην Χώρα τους, και αφ΄ετέρου διά λόγους γοήτρου και εθνικής υπερηφανείας όταν επισκέπτοντο λιμένας στην αλλοδαπήν. Καθ' όσον τα Πολεμικά Ναυτικά των άλλων Δυνάμεων της εποχής, κυρίως της Γαλλίας και Ισπανίας, ήδη φορούσαν στολές προ πολλού.   

     Στις 13 Απριλίου 1748  οι Admiralty Commissioners εξέδωσαν την σχετική Διαταγή περί της καθιερώσεως στολής διά τους Commissioned Officers, αλλά και τους Μidshipmen. Οι λεπτομέρειες αυτού του πρώτου Κανονισμού δεν θα μας απασχολήσουν εις το ανά χείρας πόνημα. Εν τούτοις, κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε μόνον το αιτιολογικόν της αποφάσεως τους, αυτούσιον στην αγγλικήν :  

    "In order to their carrying the Appearance which is necessary to their Class to be in the Rank of Gentlemen, and give them better credit and figure in executing the commands of the Supperior office".

    Στην πραγματικότητα εκάλυπτε τα αισθήματα όλων των Αξιωματικών. Μετά από μεγάλη καθυστέρηση επελέγη μία ωραία απόχρωση του κυανού. Οι Ναύαρχοι μιμούμενοι τους Στρατηγούς εστόλιζαν τα Ακροχειρίδια (τελείωμα μανικιών) τους  με χρυσοποίκιλτα κεντήματα. 

                    

ΟΙ  ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ  διά  την ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ της ΣΤΟΛΗΣ

       Οι προσπάθειες διά την απόκτησιν Στολών από τους Βρετανούς Αξιωματικούς ήταν παλαιά υπόθεση. Το ίδιο και τα πρώτα διακριτικά γνωρίσματα εκάστου βαθμού. Ήδη, από τον 18ον αιώνα το R.N. ήταν το πρότυπο διά τα άλλα Ναυτικά, και εξακολουθεί μέχρι σήμερα, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Είναι απορίας άξιον πως είχε καταφέρει ώστε οι Αξιωματικοί του να μη διαθέτουν και να μη φορούν Στολές. Φυσικά ούτε λόγος διά τα κατώτερα πληρώματα.       

     Οι Λέσχες των 'Sea Officers' είχαν παμπάλαιη παράδοση. Έχει διασωθεί το Καταστατικό ενός τέτοιου Club από το 1674. Το 1765 είχε λειτουργήσει ως εστιατόριο υπό τον τίτλο 'Royal Marine Club'. To 1785 είχε ιδρυθεί το 'Navy  Club'. Περί τα τέλη του 19ου αιώνος αυτά τα δύο συνεχωνεύθησαν.

      Το 1739 αρκετοί Αξιωματικοί είχαν φτιάξει μίαν άλλη Λέσχη την 'Αmicable Society'. Τα πρώτα χρόνια συνεδρίαζαν εβδομαδιαίως στο Καφενείο κάποιου ονόματι WILL. Αυτό ευρίσκετο στην περιοχή Scotland Yard. Aυτός ήταν ένας κοντός δρόμος όπισθεν του Whitehall. Σε κάποιο κτήριο αυτής της οδού εστεγάζετο η 'London Metropolitan Police' από το 1829 έως το 1890, εξ ου και το όνομα της φημισμένης Αστυνομίας.   

      Η ως άνω αναφερθείσα Λέσχη αργότερα μετωνομάσθη. Προσέθεσε στην επωνυμία της και τον προσδιορισμό 'Marine'. Τοιουτοτρόπως, έγινε η 'Amicable Marine Society' με νέαν έδρα της στην ταβέρνα 'Bedford Head'. Στις 15-02-1745 έλαβαν μίαν σοβαρήν απόφαση :

“Nα φοριέται μία Στολή ή Ναυτικόν Ένδυμα από τους Sea Commisioned Officers'’.

      Tότε εννοούσαν μόνον τους Captains και τους Lieutenants. Τελικώς μετά από μία σειρά ενεργειών, αναφορών και επιστολών προς τον First Lord of Admiralty, με διαβουλεύσεις κ.ο.κ., ο Βασιλεύς ενέκρινε και το Ναυαρχείον εδέησε να εκδόσει την σχετική Διαταγή στις 13-04-1748.  



Uniforms of the British Navy: Midshipman,
Admiral, Flag- Lieutenant, Secretary
(Fleet Paymaster). ΠΗΓΗ:
Lieut.-Col. and Brevet Col.
CYRIL FIELD, R.M.L.I.,
The British Navy Book,
LONDON: ΒLACKIE & SON, Ltd. 1859,
published 1915, p. 96.

 

      Αυτή ήταν (τρόπον τινά) ένας πρόχειρος, ολιγοσέλιδος και ασαφής ‘Κανονισμός’. Άφηνε πολλά κενά και περιθώρια διά παρερμηνίες προς ικανοποίησιν των προσωπικών ενδυματολογικών προτιμήσεων εκάστου Αξιωματικού. Παρά τον μέχρι πρό τινος διακαή πόθο τους να αποκτήσουν επί τέλους στολές. Παρά τις πολυποίκιλες  και φιγουρατζίδικες εμφανίσεις τους, τώρα δεν επεδείκνυαν και ιδιαίτερον  ζήλον  να  τις  φορούν.

      To ανά χείρας πόνημα δεν θα αναφερθεί περαιτέρω στις στολές, αυτές καθ’ αυτές. Αυτό θα γίνει λεπτομερώς με νέο άρθρο  εις το εγγύς μέλλον. Επί του παρόντος θα επιχειρήσει να εξηγήσει μόνον την προέλευση του πιο σημαντικού σημείου αναγνωρίσεως των διακριτικών του βαθμού ενός Αξιωματικού. Τον Κύκλο από χρυσόχρουν Σειρίδιον ο οποίος τιθέμενος ως απιστέγασμα πάνω από όλα τα άλλα Σειρίτια (γαλόνια),κοσμεί αυτά. Στην Αγγλική γλώσσα το λένε ‘CURL’, το  οποίον σημαίνει κατσαρό ή σγουρό. Εις τα καθ’ ημάς είναι η πασίγνωστη και αγαπημένη ‘ΚΟΥΛΟΥΡΑ’, η οποία είναι άσχετη με τον ηρωικό Ναύαρχο ΝΕLSON. Θα την εξετάσουμε πιο  κάτω, αφού πρώτα δούμε τι είδους γαλόνια ευρίσκοντο εν χρήσει προηγουμένως. 

 

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ  ΣΕΙΡΙΔΕΣ στα ΑΚΡΟΧΕΙΡΙΔΙΑ  ΠΡΟΑΓΓΕΛΟΣ των ΓΝΩΣΤΩΝ ΓΑΛΟΝΙΩΝ

                           

    Η Full Dress των Flag Officers ήταν όντως περίλαμπρη. Τα Ακροχειρίδια (οι απολήξεις των μανικιών) ήσαν γυρισμένα πολύ  προς  τα επάνω και  έφθαναν σχεδόν μέχρι τον αγκώνα. Είχαν δε ραμμένα πολλά χρυσόχροα κομβία. Οι  απολήξεις των Μανικετιών είχαν γαζωμένο ένα φαρδύ χρυσό σειρίδιο. Ένα άλλο σειρίδιο, ιδίας υφάνσεως, ήταν  γαζωμένο και γύρω από τις άκρες του υψηλού σκληρού περιλαιμίου και συνέχιζε προς τις  άκρες των  πέτων κατεβαίνοντας μέχρι το κατώτερο σημείο του χιτωνίου. Επίσης ήταν γαζωμένο και γύρω από τις πελώριες τσέπες και τα καπάκια αυτών. Το κολλάρο του υποκαμίσου είχε κεντήματα και παπιγιόν ακόμη και στην οπισθία πλευρά. Τα Ακροχειρίδια (μανσέτες) του υποκαμίσου ήσαν μακριές και πλουμιστές γεμάτες πλισέδες και δαντέλες οι οποίες έβγαιναν πλούσια έξω από τις Περιχειρίδες (Μανίκια) του χιτωνίου καλύπτοντας το μισό χέρι.

Ζευγάρι επωμίδες και καπέλο tricorn του Aνθυποπλοιάρχου

Kenneth Berkeley Mackenzie Churchill R.N.(1886-1975).

ΦΩΤΟ: www.liveauctioneers.com

     Διά κάλυμμα κεφαλής εχρησιμοποίουν το‘Cocked Hat’= Τρίπτυχο. Φορούσαν πουδραρισμένη περούκα με μπούκλες. Η περούκα είχε αλογοουρίτσα και κορδελλάκια. Παπούτσια ψηλοτάκουνα με αγκράφες και κομβία. Παρ’ όλα αυτά οι Αξιωματικοί που ήσαν παθιασμένοι με την εμφάνιση τους, δεν ήσαν ικανοποιημένοι ούτε με αυτήν την αμφίεση ‘Δανδή’, δι’ αυτό προσέθεταν και λίγα έξτρα, όπως μερικά σειρίδια γύρω από τις κομβιοδόχες (κουμπότρυπες). Επίσης μία επί πλέον σειρά δαντέλας στις μανσέτες του υποκαμίσου. Η Full Dress εποίκιλλε από την πλέον ακριβή και χρυσοποίκιλτη, μέχρι την απλούστατη, αναλόγως με τον βαθμό και το πορτοφόλι του φέροντος.

     Αυτός ο περίπλοκος και δυσδιάκριτος τρόπος αναγνωρίσεως Βαθμών ίσχυε και διά τους Ανωτάτους. Δηλαδή αναλόγως με  την διάταξη, που είχαν τα κομβία στα μεγάλα πέτα της Undress = Στολής Υπηρεσίας, έβγαινε το συμπέρασμα τι βαθμό είχε ο φέρων αυτήν. Πιο συγκεκριμένα : Ίσες αποστάσεις μεταξύ των κομβίων εσήμαιναν Ναύαρχο. Δέσμη ανά 3 κομβία έδειχναν Αντιναύαρχο. Δέσμη ανά 2 κομβία εσήμαιναν Υποναύαρχο. Ήταν ηλίου φαεινώτερον  ότι προέκυπτε η αδήριτος ανάγκη να ‘ανακαλυφθεί’ ένα άλλο σύστημα πραγματικά ευδιάκριτο και απλό.

     Το 1783 τα μανικέτια ξαναμεγάλωσαν ώστε να χωρούν 3 σειρές ‘Distinction Lace’ = διακριτικά χρυσόχροα σειρίδια, στην Full Dress των Ανωτάτων. Επανήλθαν τα χρυσοκέντητα διακοσμητικά τα οποία ήσαν αντίστοιχα με εκείνα που φορούσαν οι  ομοιόβαθμοι τους του Στρατού. Ο Υποδύτης (γιλέκο) το οποίον είχε γίνει απλό, χωρίς στολίδια δι’ένα χρονικό διάστημα, απέκτησε και πάλι τα χρυσά γουστόζικα σχέδια του. Οι Ναύαρχοι επαρουσιάζοντο  φανταχτεροί διά μίαν ακόμη φορά.

     Αυτά τα πρώτα σειρίδια ήσαν η απαρχή διά την καθιέρωση των πρώτων αληθινών Επιχειριδίων (σειρίδια γαζωμένα περιφερικώς στα Ακροχειρίδια)  με την σύγχρονη έννοια. Ο Ναύαρχος είχε μία φαρδιά χρυσόχροη σειρίδα επάνω. Ήταν κάτι ανάλογο, αλλά πιο στενό, από αυτό που εμείς ονομάζουμε σήμερα ‘Πλάκα’. Κάτω από  αυτό είχε άλλες 3 στενώτερες σειρίδες, περίπου το μισό φάρδος της ‘Πλάκας’. Ο Αντιναύαρχος είχε  ένα φαρδύ (Πλάκα) και 2 μισά  κάτω από  αυτό. Ο  Υποναύαρχος είχε ένα φαρδύ (Πλάκα) και 1 μισό κάτω από αυτό. Και οι τρείς βαθμοί είχαν επί πλέον από ένα μικρό χρυσό σειρίδιο καθέτως προς τα περιγραφέντα Επιχειρίδια (γαλόνια). Αυτό ξεκινούσε από την κόγχη του μανικιού και κατέληγε στην κάτω πλευρά της ‘Πλάκας’. Εκεί ακριβώς υπήρχε ραμμένο και ένα χρυσό Κομβίο.

     Το 1795 μετά από αλλεπάλληλες μεταβολές στα ‘στολίδια’ των Χιτωνίων δεν ήταν εύκολο να ξεχωρίσεις  εάν οι  χρυσές ταινίες στα μανικέτια  ήσαν διακριτικά βαθμού  ή απλώς διακοσμητικές. Όμως  εφ’ όσον  οι Captains πλέον έβαζαν 2 σειρίτια και  οι Commanders 1, είτε  επί τούτου, είτε  εκ  συμπτώσεως, ο βαθμός τους άρχισε να γίνεται πιο ευδιάκριτος. Το ίδιο  έτος λόγω των αναγκών του πολέμου εναντίον της Επαναστατικής Γαλλίας, εδημιουργήθη ένα πιο απλό κυανό χιτώνιο διά καθημερινή χρήση. Τα πέτα στην Dress Uniform  από λευκά έγιναν  και αυτά κυανά. Οι Αξιωματικοί με την Undress δεν έβαζαν επωμίδες, παρά μόνον περιστασιακά. Μόνον οι Ανώτατοι τις φορούσαν πάντοτε.

     Το 1797 ο Ναύαρχος John JERVIS (1735-1823) Κόμης του ST. VINCENT, εξέδωσε μία διαταγή παραπονούμενος ότι είχε δεί Αξιωματικούς να κυκλοφορούν στην ξηρά παραβιάζοντας βαναύσως τους Κανονισμούς. Ήσαν  ενδεδυμένοι με πολύχρωμα ρούχα ως μαγαζάτορες. Άλλοι φορούσαν στρογγυλά καπέλα κ.ο.κ. Οι παραβάτες θα συνελαμβάνοντο και θα περνούσαν Ναυτοδικείο. Όσο διάστημα ήσαν υπό την Διοίκηση του θα τους απηγόρευε την εξόδου στην ξηρά.                                                             

Uniforms op the British Navy: A.B.

(Marching Order), Ist Class

Petty Officer, Stoker. ΠΗΓΗ:

Lieut.-Col. and Brevet Col. CYRIL

FIELD, R.M.L.I., The British Navy Book,

LONDON: ΒLACKIE & SON,

Ltd. 1859, published 1915, p. 188.

     Αλλά και το προαναφερθέν σύστημα των σειριδίων δεν ήταν ικανοποιητικό. Το μόνο που θα μπορούσε να θεραπεύσει ουσιαστικώς την κατάσταση ήταν οι ‘Epaulettes’= Επωμίδες, από την Γαλλική λέξη ‘Epaule’ η οποία σημαίνει ώμος. Κατά πάσαν πιθανότητα τις είχαν πρωτοφορέσει οι Γάλλοι Αξιωματικοί μετά το 1759 ως διακριτικό σημείο Στρατιωτικού βαθμού. Οι άλλοι Ευρωπαϊκοί Στρατοί, προφανώς αντιγράφοντας ο ένας τον άλλο, τις φόρεσαν πολλά χρόνια πριν από το  R.N. Τις Επωμίδες θα εξετάσουμε εν ευθέτω χρόνω σε άλλο άρθρο.  



                         

Η  ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ των ΠΡΩΤΩΝ  ΑΛΗΘΙΝΩΝ  ΕΠΙΧΕΙΡΙΔΙΩΝ το 1856

                                            

     Προϊόντος του χρόνου, τα πλοία εγένοντο όλο και πιο μεγάλα, πιο ισχυρά και πιο περίπλοκα. Επίσης πολλά ξύλινα Ιστιοφόρα μετετρέποντο και σε ατμήλατα. Είχαν ήδη αρχίσει και οι ναυπηγήσεις των ολομέταλλων ατμοκινήτων πολεμικών. Αναποδράστως και οι εργασίες επ’ αυτών εγένοντο  πιο δύσκολες, πιο περίπλοκες και πιο εξειδικευμένες. Ήταν φυσικόν επόμενο να αυξάνουν διαρκώς τα καθήκοντα, και οι Ειδικότητες των Μελών του Πληρώματος κ.ο.κ. Άρα εδημιουργούντο και άλλοι επί πλέον Βαθμοί, προφανώς κατώτεροι, από εκείνους των Commissioned  Executive Officers. Όμως εχρειάζοντο  περισσότεροι  εξειδικευμένοι άνδρες εκ του Πληρώματος, οι οποίοι επρόκειτο να ανέλθουν  στην ιεραρχία. Μοναδικό τους εφόδιο ήταν η πολύτιμη προϋπηρεσία και  η εμπειρία τους. Φυσικά και αυτοί έπρεπε να φέρουν την στολή τους με τα ανάλογα διακριτικά Γαλόνια. 

     Υπήρχε αδήριτος ανάγκη να εξευρεθεί ένας νέος τρόπος διά την εύκολη και γρήγορην αναγνώριση Βαθμού και Ειδικότητος. Iδίως  μετά την λήξη του Ρωσικού Πολέμου (η άλλη ονομασία του Κριμαϊκού) 1854-56, είχαν γίνει πολλές αλλαγές στα διακριτικά εμβλήματα των Κροσσωτών Επωμίδων.     

      Μέσα στην μεγάλη ποικιλία των χρυσοποίκιλτων κεντημάτων, σχεδίων και σειρίδων, κατάλοιπα  του  18ου αιώνος, απέκτησαν και άλλον πονοκέφαλο. Τα γαλόνια του νέου ΄Θαύματος' της εποχής, των Μηχανικών. Αυτοί δεν φορούσαν ούτε έστω εκείνα τα πρώτα σειρίτια. Τότε επιθανολογείτο, ότι οι μοναδικοί και οι απόλυτοι κυρίαρχοι του πλοίου, εφ' όσον έχαναν ένα από τα βασικώτερα 'φέουδα' τους, την πρόωσιν, είχαν μεριμνήσει ώστε αυτοί που ανέλαβαν την διεύθυνση αυτής της Επιστασίας, επ' ουδενί να φορέσουν παρόμοια γαλόνια με τα δικά τους.  Έτσι  ως διακριτικά του βαθμού τους, οι Μηχανικοί Πρώτης, Δευτέρας και Τρίτης Τάξεως έφεραν κάποια μικρά ναυτικά κομβία στο Περιλαίμιο τους. 

ΦΩΤΟ: Αρχείο Ηλία Μεταξά

     Εξυπακούεται ότι ήταν αδύνατον να ξεχωρίσεις αυτά τα μικρά, από τα πιο μεγάλα κομβία του Χιτωνίου και του Υποδύτου (γιλέκου) αντιστοίχως. Ως εκ τούτου, εχρειάζοντο ένα γενικό φόντο, απλό και ξεκάθαρο επάνω σε μία στολή, ώστε να είναι εύκολο με μία μόνον ματιά να φαίνονται οι διαφορές μεταξύ των 'Executive Officers' = Μαχίμων, και των 'Civil Branch Officers' =Aξιωματικών Κλάδων.  

     Έτσι έφθασαν στην αποφράδα ημέρα, την 11ην Απριλίου 1856, κατά  την οποίαν εξεδόθησαν οι νέοι Κανονισμοί. Στους Αξιωματικούς εδόθη το χρονικό περιθώριο ενός έτους διά να τακτοποιηθούν και να προσαρμόσουν τις στολές τους βάσει αυτών. Είχαν επέλθει κάποιες μικρές τροποποιήσεις σχετικώς με  το πλάτος των σειρίδων στα περιλαίμια, ακροχειρίδια και στα καπάκια τσέπης. Μία μερίς Αξιωματικών είχε ενοχληθεί πάρα πολύ από τις νέες αλλαγές. Προφανώς θα  τους είχαν ελαττώσει τα χρυσαφιά Σειρίτια τους.   

      Οι Ανώτατοι φορούσαν ανέκαθεν  τα δικά τους Επιχειρίδια (γαλόνια). Αλλά και οι υπόλοιποι Αξιωματικοί από το 1827-34, φορούσαν κατά  τις εξόδους τους  τα παλαιότερα σειρίτια τους με την Ρεδιγκότα, αντί της Undress Uniform.     

    Αυτά τα Γαλόνια, του νέου τύπου, καθιερώθησαν δι' όλους τους Αξιωματικούς, ανεξαρτήτως της κατηγορίας στην οποίαν ανήκαν, δηλαδή Military ή Civil. Αυτά ήσαν χρυσόχροες  Σειρίδες συγκεκριμένου πλάτους, 9/16    της ίντσας, δηλαδή 14,2 χιλιοστά. Ακριβώς τόσο είναι το φάρδος και των Ελληνικών Σειριτιών σήμερα. Ήσαν εύληπτα Γαλόνια και είχαν ευρυτέραν  χρήση. Δηλαδή, όσοι Αξιωματικοί είχαν βαθμό κάτω από ‘Flag Rank’=Ανωτάτου, μπορούσαν να τα φορέσουν με όλα τα είδη Στολών και Χιτωνίων. Από το πολύ επίσημο ‘Frock Coat’, μέχρι και τα άλλα (πιο δεύτερα) Ιμάτια Υπηρεσίας, όπως το ‘Round Jacket’, κοντό ιματίδιο με κλειστό γιακά και από εννέα κομβία ανά πλευρά.

      Μέχρι του σημείου αυτού όλοι φορούν τα ίδια Σειρίτια. Από εδώ και κάτω υπάρχει η ειδοποιός διαφορά. Ο Κανονισμός αφορούσε  μόνον τους Executive Officers (ή αλλιώς Μilitary)και τους Navigating Οfficers (ή αλλιώς Masters). Δηλαδή με απλές ναυτικές κουβέντες, τους Αξιωματικούς της ‘κουβέρτας’. Με την επίσημη ορολογία τους Μαχίμους. Ο Κανονισμός έγραφε ξεκάθαρα τα εξής :

“The  upper  row  was  to  form  a  circle  in  the  centre  of  the  top  sleeve. In  the Full  Dress, distinction  lace was  to  be  worn  above  the  cuff  and  within  the  lenth  of  the  slash“ 

Η παράξενη πρώτη κουλούρα
1856-1860.
ΦΩΤΟ: Αρχείο Ηλία Μεταξά

       Τοιουτοτρόπως, εντός δύο γραμμών εδημιουργήθη το φημισμένο ‘CURL’ το  οποίον κοσμεί τα Γαλόνια των περισσοτέρων Ναυτικών παγκοσμίως μέχρι σήμερα. Το αντίστοιχο κορυφαίο σειρίδιον των Αξιωματικών Κλάδων ήταν  τελείως ίσιο, διότι αυτοί δεν εδικαιούντο την ‘Κουλούρα’. Όσον αφορά τις Κροσσωτές Επωμίδες των Μαχίμων ήσαν χρυσόχροες με ασημόχροα εμβλήματα, όπως και σήμερα. Ενώ οι αντίστοιχες των Κλάδων, ήσαν ακριβώς το αντίστροφο. Ασημόχροες επωμίδες με χρυσόχροα εμβλήματα. Επίσης υπήρχαν διαφορές και στο κάλυμμα κεφαλής, αλλά δεν είναι του παρόντος.     

       Ο Κανονισμός τότε δεν διευκρίνιζε  το μέγεθος του CURL, και  ως ήταν φυσικόν εδημιουργήθη μία ποικιλία σχεδίων. Πάντως κυριάρχησε το στυλ του ‘Lion Tamer’ το οποίον υιοθέτησαν αρκετοί ναυτοράπται. Αυτή η  έκφραση στην αργκό εσήμαινε δαμασμένο λιοντάρι. Αργότερα απεφασίσθη ότι  ο Κύκλος θα ήταν μικρότερος, με διάμετρο μόνον 2 ίντσες. Άλλη πηγή αναφέρει ότι η ‘Κουλούρα’ εθεσπίσθη 5 χρόνια αργότερα, το 1861. Όμως, μετά από άλλα 75 χρόνια, το 1931, την στένεψαν ακόμη περισσότερο, και  έγινε  1 ίντσα και 3/4.     

Μέσα σε αυτές τις δύο γραμμές του Κανονισμού αποδεικνύεται αναντιλέκτως η ορθότης των επιχειρημάτων μας , ουδαμού αναγράφονται οι ‘μυθικές’ λέξεις «ΝΕLSON’s  EYE». Ούτε καν  υπόνοια αυτών. Στην  Αγγλόφωνη βιβλιογραφία κατ’ επανάληψιν οι πλέον αξιόλογες Βρετανικές πηγές, αλλά και οι Αμερικανικές, βεβαίωναν ότι το στρογγυλό αυτό Κόσμημα επί της κορυφαίας σειρίδος, ουδεμίαν έχει σχέση με τα βαρύτατα πολεμικά τραύματα του  κορυφαίου ήρωος του Βρετανικού Έθνους Υποκόμητος - Ναυάρχου Horatio NELSON (1758-1805).

      Αυτό  το  ‘παραμυθάκι’ το έχουν απορρίψει διαρρήδην πολλοί συγγραφείς. Θα παραθέσουμε ενδεικτικώς μερικά βιβλία, διά να αποδείξουμε ότι  η ‘Κουλούρα’ ΔΕΝ  έλκει την ιστορική προέλευση από τα τραύματα του Ναυάρχου.   Στην πιο κάτω παράγραφο, θα τεκμηριώσουμε με νεώτερα αδιάσειστα στοιχεία, διά πολλοστήν φοράν  ότι οι φήμες είναι λανθασμένες.                                                                        

      Το βιβλίο του Commander  Charles N.Robinson  «The British Fleet», εξεδόθη στο Λονδίνο το 1895, από τον οίκο George Bell & Sons. Mεταφέρουμε την επίμαχη φράση, αυτολεξεί στην αγγλική γλώσσα:  «In 1863 another row of lace, with the Curl at top, was given to all Officers of Military Branch».     

Και  εδώ  καμμία απολύτως  λέξη περί  NELSON.                                            

     Πάντως η κορωνίς  των αποδείξεων είναι ένα βιβλίο το οποίον εξεδόθη  προσφάτως, μόλις το 2009. Ο τίτλος του είναι : ‘’RANK  AND  RATE – ROYAL  NAVAL  OFFICER’s   INSIGNIA  SINCE  1856”. Ο συγγραφεύς του είναι ο E.C. Coleman, και εκδότες  η Crowοod Press Ltd.  Στο βιβλίο υπάρχει ένα νέο στοιχείον, άγνωστο μέχρι τώρα.  Το παραθέτουμε  αυτούσιον  εις την αγγλική γλώσσα : «The Military Branch was granted a ‘CURL’ in the upper  row of lace. The origin of the CURL is obscure, but it may have been meant to be a representation of an ‘Elliot’s Eye’, a seaman’s  knot that produced a loop on a lenth of rope» .

 Κατόπιν  τούτων ευελπιστούμε ότι θα σταματήσει οριστικώς η παραπληροφόρηση.

       Όμως, εις το εν λόγω βιβλίο δεν διασαφηνίζεται περαιτέρω εάν η λέξις ‘ELLIOT’ ήταν το όνομα κάποιου συγκεκριμένου προσώπου το οποίον ενεπνεύσθη τον κόμπον αυτόν, ή εσήμαινε κάτι  άλλο. Κρίναμε ότι κατά πάσαν πιθανότητα, επρόκειτο διά το όνομα του εμπνευστού του κόμπου.  

        Ως εκ τούτου εντρυφήσαμε εντός των βαθέων υδάτων παλαιών βιβλίων και Λεξικών. Όντως, στο παμπάλαιο Αγγλικό « SAILOR΄s WORD BOOK- A DICTIONARY of NAUTICAL TERMS »  ανευρέθη το λήμμα  « ΕLLIOT ‘s  EYE » .
Ο συγγραφεύς τoυ ως άνω Λεξικού ήταν ο Άγγλος Ναύαρχος William Henry SMYTH (1788-1865) K.S.F. και D.C.L. 

Ο Άγγλος Ναύαρχος William Henry SMYTH
KFM DCL FRS FRAS FRGS FSA
(21 ΙΑΝ 1788 – 8 ΣΕΠ 1865).
Illustrated London News. 30 Σεπτεμβρίου 1865

Ήταν ένας ένδοξος Αξιωματικός, Επιστήμων, Συγγραφεύς, Ερευνητής μεγάλου κύρους. Επίσης  είχε διατελέσει και Πρόεδρος της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρίας. Το Λεξικό του είχε εκδοθεί δύο έτη μετά τον θάνατον του, το 1867. Διά την ασφαλή, πλήρη και απόλυτη ερμηνεία και κατανόηση εκ μέρους του αναγνώστου, παραθέτουμε αυτούσιον το λήμμα στην αγγλική  γλώσσα: «The Elliot - Eye, introduced by the Hon. Admiral Elliot, Secretary of the Admiralty, is an eye worked over an iron thimble in the end of a hempen bower-cable, to facilitate its being shackled  to the chain for riding in very deep water».            

      Εκτός από τον μύθο της ‘Κουλούρας’, υπάρχουν και άλλοι μύθοι. Διά τις τρείς ρίγες της Τιμημένης Κολλαρίνας μας. Το μαύρο Μανδήλιον. Το λευκό Κορδόνι (Λιγαδούρα).    

      Οι Τρείς Ρίγες δεν συμβολίζουν  τις τρείς νικηφόρες ναυμαχίες του Νέλσων.  Του Νείλου (ή Αboukir) 01-02

Aυγούστου 1798. Της Κοπενχάγης  02-04-1801. Του Τραφάλγκαρ 21-10-1805. Ο Ναύαρχος είχε  και άλλες πολλές ναυμαχίες. Τις  ρίγες τις έραβαν οι Βρετανοί Ναύτες πολλά χρόνια πριν από αυτόν, κατά βάσιν διά λόγους διακοσμητικούς, αλλά και άλλους που δεν είναι του παρόντος.  

      Το μαύρο μαντήλι που φοριέται με το Χιτώνιο (Μπελαμάνα) στις Στολές Επιθεωρήσεως Νο.1, καθώς και στην μέση ως ζωνάρι με την Στολή Υπηρεσίας Τροπική Νο.4, είναι και αυτό άσχετο με το πένθος του Νέλσων. Πάλι το φορούσαν οι Βρετανοί ναύτες  100-150 χρόνια πριν. Διά να τους μαζεύει τα μαλλιά από τον άνεμο στα ξάρτια. Διά να συγκρατεί τον ιδρώτα και τους άλλους ρύπους γύρω από τον λαιμό τους, καθ’ όσον το ελάχιστο πόσιμο νερό ήταν είδος πολυτελείας τότε. Ήταν δυσεύρετο και δεν το σπαταλούσαν σε μπουγάδες.

     Και το κυριώτερο, το τύλιγαν στο κεφάλι και στο πρόσωπο τους , σαν τσεμπέρι, κατά την  ανταλλαγή κανονιοβολισμών. Τοιουτοτρόπως επροφυλάσσοντο (ή έτσι ενόμιζαν) από μικροτραυματισμούς, κοψίμματα, γδαρσίματα  από τα θραύσματα-ξυλαράκια από τους  μπουλμέδες  που έσπαγαν. Εμείωνε τον ιδρώτα και τις μικροαιμορραγίες  διά να μη τους ‘στραβώνουν’. Επίσης οι Πυροβοληταί στα υποφράγματα επροστάτευαν την ακοή τους από τις εκπυρσοκροτήσεις. Γενικώς οι Βρετανοί ,  λόγω εκπαιδεύσεως, ήσαν κατά 2 - 3 φορές ταχύτεροι στις βολές τους από οιονδήποτε άλλον αντίπαλο τους. Οι Πυροβοληταί του ‘Victory’, μετά  το Τραφάλγκαρ έμειναν κωφοί διά βίου.  

     Όσον αφορά την Λιγαδούρα υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία ότι είναι το κορδόνι που έδενε ο Ναύκληρος  το Σύμβολο της εξουσίας  του, την σφυρίκτρα του. Η δεύτερη άποψις είναι, το Κορδόνι με το οποίον ο Πυράρχης τραβούσε την σκανδάλη και έπεφτε ο επικρουστήρ στο καψούλι διά να πυροδοτήσει το κανόνι. Αυτά φυσικά στα ‘νεώτερα’ πυροβόλα που διέθεταν αυτού του είδους τον μηχανισμό. Περίπου τον ίδιο που είχαν και οι πιστόλες της εποχής.
 ΠΗΓΗ: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2016/07/curl-a.html

       

Για το Β και τελευταίο ΜΕΡΟΣ πιέσατε ΕΔΩ