Για να δικαιολογήσω (τα αδικαιολόγητα) επάνω στο ερώτημα γιατί δεν μπορούμε να ανακηρύξουμε ΑΟΖ δεν θα αναφερθώ στις επί σειρά ετών λανθασμένες ενέργειες των πολιτικών μας αφού πλέον η ανοησία που τους διέπει έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα: «Πολλά σφάλματα γίγνεται δια τας των αρχόντων μαλακίας» (Αινείας ο Τακτικός, Πολιορκητικά, 18,1)
Φυσικά, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι έχουν διαβάσει Αινεία Τακτικό, ενδεχομένως ουδέποτε να έχουν ακούσει το όνομα αυτό, οπότε θα περιοριστώ στον Θουκυδίδη που τουλάχιστον «τον έχουν ακουστά» και που εκτός από τις Σχολές Πολέμου των ΗΠΑ τον μελετά επίσης και ο αγαπητός μας Αχμέτ Νταβούτογλου. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου που ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από το Στρατηγικό Βάθος, σε αντίθεση με τον αντίστοιχο δικό μας ( «Το Στρατηγικό Λάθος»!)
Θα ρωτήσω κατά πόσο είναι έτοιμοι οι αρμόδιοι να προβούν σε ενέργειες ανάλογες: «Διότι μόνο τότε εξασφαλίζει κανείς την ελευθερία του απέναντι των γειτόνων, όταν είναι ικανός κι έτοιμος να αντιμετωπίζει αυτούς» (Θουκυδίδου, Ιστοριών, Δ 92).
Κατά πόσο γνωρίζουν το πρόβλημα σχετικά με θέματα Προπαρασκευής & Εχθρογνωσίας, όταν από την μια ορισμένοι προσπαθούν να πείσουν ότι οι «γείτονες» είναι φίλοι μας και από την άλλη μια μερίδα φανατικών τους υποβιβάζει παρομοιάζοντας τους με συμπαθέστατα τριχωτά ζωάκια αγνοώντας ότι: «το μεν καταφρονείν τους επιόντας εν των έργων τη αλκή δείκνυσθαι»
[η μεν υποτίμηση του αντιπάλου πρέπει να αποδεικνύεται μόνον δι’ έργων ανδρείας επί του πεδίου της μάχης] (Θουκυδίδου, Ιστοριών, ΣΤ’ 34).
Στο σημείο αυτό παραθέτω ένα παλαιό, μα τόσο επίκαιρο, σημείωμα του αγαπημένου μου Ιωάννη Σ. Θεοδωράτου, Δημοσιογράφου κι Αμυντικού Αναλυτή, (δημοσιεύτηκε στο editorial του περιοδικού Στρατιωτική Ισορροπία και Γεωπολιτική, τεύχος 10, Δεκέμβριος 2010, Αιγίς Εκδοτική) με τον τίτλο:
[«Περισσότερο φοβούμαι τα δικά μας σφάλματα παρά τα σχέδια του εχθρού».
(Θουκυδίδης, Ιστορία, Α΄144)
Ο Θουκυδίδης είναι ο αγαπημένος αρχαίος Έλληνας συγγραφέας του Αχμέτ Νταβούτογλου, αλλά αν κρίνουμε από την ρηχότητα και την ποιότητα των ελληνικών πολιτικο-στρατιωτικών χειρισμών, δεν πρέπει να απολαμβάνει της ίδιας εύνοιας από τους επικεφαλής των Υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας. Ο πρώτος γεωπολιτικός αναλυτής της ιστορίας, παραθέτει μια από τις διάσημες δημηγορίες στην οποία ομιλεί ο Περικλής. Ο Αθηναίος ηγέτης επιχειρηματολογεί υπέρ της απόρριψης της σπαρτιατικής ειρηνευτικής πρωτοβουλίας, η οποία ουσιαστικά ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί. Στο (Α΄141) γράφει: «Όταν άνθρωποι προς τους οποίους είμαστε ίσοι, έρχονται, χωρίς καμιά διαιτησία και προβάλλουν απαιτήσεις, είτε αυτές είναι μικρές είτε είναι μεγάλες, τούτο σημαίνει ότι μας ζητούν υποταγή» (Σημ. Τα κείμενα προέρχονται από το βιβλίο: Θουκυδίδου Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, Μετάφραση Άγγελου Βλάχου, Αθήνα 2005, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας). Προφητικά λόγια, με διαχρονική αξία, αλλά για τους παροικούντες την Αθήνα, μάλλον έχουν φιλολογική αξία.
Όμως μέσα από την ομίχλη του χρόνου αντηχεί μια σαφής προειδοποίηση δια στόματος μιας από τις μεγαλύτερες μορφές της παγκόσμιας ιστορίας. Τα λόγια του Αθηναίου πολιτικού είναι σαφή και δεν χωρούν αμφισβήτηση. Συνομιλίες μεταξύ ίσων, χωρίς διαιτησία, με αντικείμενο απαιτήσεις σημαίνει υποταγή στις διαθέσεις αυτού που τις προβάλλει. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Όντως η Τουρκία έχει σύρει την Ελλάδα σε μια συζήτηση περί των απαιτήσεών της επί μιας σειράς θεμάτων που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας, αποφεύγοντας να ορισθεί διαιτητής διότι έτσι η Αθήνα θα αποδεχθεί την υποταγή. Υπάρχει βέβαια μια διαφορά. Τότε Αθήνα και Σπάρτη θεωρούνταν ίσες, ενώ σήμερα η Άγκυρα βρίσκεται σε σαφώς πιο ισχυρή θέση από την Αθήνα. Οπότε ποιος ο λόγος να αποδεχόμαστε μια τέτοια συζήτηση όταν γνωρίζουμε ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα; Πάλι ο Θουκυδίδης δίνει την εξήγηση αυτή τη φορά μέσω του διάσημου διαλόγου Αθηναίων-Μηλίων. Είπαν οι Αθηναίοι: «τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ό,τι αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του» (Ε’ 89). Ο παραπάνω διάλογος ηχεί διαχρονικά και παρά την ευρεία ανάλυσή του σε όλες τις στρατιωτικές-διπλωματικές σχολές ανά την υφήλιο, στην Ελλάδα μάλλον αντιμετωπίζεται ως «κενό γράμμα». Γιατί αν πραγματικά κατανοούσαμε σε επίπεδο λήψης απόφασης τον Θουκυδίδη και τα διδάγματά του, είναι σαφές ότι σήμερα δεν θα μιλούσαμε περί «στρατηγικής ψυχραιμίας» και άλλα φαιδρά. Και να ποια θα πρέπει να ήταν η ελληνική στάση, όπως μας παραθέτει ο μέγιστος αρχαίος Έλληνας ιστορικός και γεωπολιτικός δια στόματος του Σπαρτιάτη βασιλέως Αρχιδάμου: «ενώ έχετε τέτοιον αντίπαλο, εξακολουθείτε ν’ αδρανήτε και δεν καταλαβαίνετε ότι ο καλύτερος τρόπος να εξασφαλίσει κανείς μια σταθερή ειρήνη είναι, βέβαια, ν’ αποφεύγη να μεταχειρίζεται την δύναμή του για να αδική, αλλά και να δείχνη ότι είναι αποφασισμένος να μην ανεχθή να τον αδικούν» (Α’ 71). Μήπως είναι καιρός κάποιοι να ξεσκονίσουν τα βιβλία του Θουκυδίδου, προτού φθάσουμε στο σημείο να εκλιπαρούμε να μην έχουμε την τύχη των Μηλίων; ]
Η πολιτεία έχει ανάγκη να μελετήσει τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς για να διορθώσει πολλά σφάλματα τα οποία επαναλαμβάνονται στην Ιστορία επειδή ακριβώς πολλοί δεν τη διαβάζουν. Η Ιστορία και η Γεωγραφία μας, ισχυρά εργαλεία για τις όποιες διαπραγματεύσεις , αραχνιάζουν σε κάποιο συρτάρι ή παρουσιάζονται στρεβλωμένα. Και μαζί τους έχει αποτιμηθεί ο ανθρώπινος παράγων σε τέτοιο βαθμό που και τα αυτονόητα δεν είναι πλέον ορατά.
«Είναι αδύνατο να αλλάξει κανείς τη γεωγραφία και την ιστορία, που είναι σταθερά στρατηγικά στοιχεία, αλλά το στοιχείο του καλλιεργημένου ανθρώπου είναι σε θέση να δώσει νέες έννοιες, ικανές να ανοίξουν νέους ορίζοντες σε αυτή τη γεωγραφία και την ιστορία. Το στοιχείο του ακαλλιέργητου ανθρώπου, από την άλλη, μετατρέπει τα ίδια στοιχεία της ιστορίας και της γεωγραφίας σε μειονεκτήματα της χώρας» (Αχμέτ Νταβούτογλου, Το Στρατηγικό Βάθος, κεφ. 1,2, σελ.75, εκδ. Ποιότητα)
Πιστεύω, αν και χρειαζόμαστε πολύ δουλειά, ότι ακόμα μπορούμε…
Κρίστυ
Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας
Μέλος Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.)
