Σαλιγκάρια που ακούν, ψάρια με μουστάκια, δολοφονικές γαρίδες, ψαρομαντική…

Σαλιγκάρια που ακόυν, ψάρια με μουστάκια, δολοφονικές γαρίδες, ψαρομαντική... μια ποικιλία θεμάτων για τους θαλάσσιους οργανισμούς στην αρχαιότητα 

Περί Αλός

Αγαπητοί φίλοι σας προτείνουμε για το καλοκαίρι ποικίλα θέματα του Περί Αλός για τους θαλάσσιους οργανισμούς τα οποία μπορείτε να απολαμβάνετε και στη σελίδα μας στο facebook.

Ρίξτε μια ματιά σε ορισμένα που έχουμε αναρτήσει από το 2019:

Ακούν και μυρίζουν τα θαλάσσια σαλιγκάρια; Ο Αριστοτέλης λέει για το είδος νηρείτη: Όσοι ψαρεύουν νηρίτες δεν  τους  πλησιάζουν ποτέ προς την κατεύθυνση του ανέμου , όταν προσπαθούν να τους πιάσουν, ούτε μιλούν, αλλά μένουν εντελώς σιωπηλοί πιστεύοντας ότι και μυρίζουν και ακούν. Κι αν κάποιος μιλήσει, λένε, οι νηρίτες προσπαθούν να φύγουν.

«Καὶ τοὺς νηρείτας δ' οἱ θηρεύοντες οὐ κατὰ πνεῦμα προσιόντες θηρεύουσιν, ὅταν θηρεύσωσιν αὐτοὺς εἰς τὸ δέλεαρ, οὐδὲ φθεγγόμενοι ἀλλὰ σιωπῶντες ὡς ὀσφραινομένων καὶ ἀκουόντων· ἐὰν δὲ φθέγγωνται, φασὶν ὑποφεύγειν αὐτούς» (Αριστοτέλους, Των περί τα ζώα ιστοριών, Δ, 535a).

ΦΩΤΟ: Νηρείτης το είδος Nerita melanotragus (κοινώς μαυρονηρίτης). Simon Grove

https://www.flickr.com/photos/simongrovetmag/

Γνωρίζετε ότι οι σπόγγοι φιλοξενούν τόσα πολλά και διαφορετικά πλάσματα ώστε έχουν περιγραφεί ως «βιολογικά ξενοδοχεία»; Αυτό ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Αριστοτέλης έγραψε:

«Ο σπόγγος παρέχει στέγη σε ζώα μέσα του, σκουλήκια και άλλα πλάσματα, που, όταν ξεκολλήσει, καταβροχθίζονται από τα μικρά πετρόψαρα όπως και τα υπόλοιπα της ρίζας του˙ αν ο σπόγγος σπάσει, ξαναφυτρώνει πάλι από το κομμάτι που απόμεινε και αναπληρώνεται».

Αρχαίο κείμενο:

«Τρέφει δ' ἐν ἑαυτῷ ζῷα, ἕλμινθάς τε καὶ ἕτερ' ἄττα, ἃ κατεσθίει, ὅταν ἀποσπασθῇ, τὰ ἰχθύδια τὰ πετραῖα, καὶ τὰς ῥίζας τὰς ὑπολοίπους· ἐὰν δ' ἀπορραγῇ, φύεται πάλιν ἐκ τοῦ καταλοίπου καὶ ἀναπληροῦται» (Αριστοτέλους, Των Περί τα Ζώα Ιστοριών, 5. 548b).

ΦΩΤΟ: Art

https://www.flickr.com/photos/artour_a/

Ποια ψάρια έχουν μουστάκια?

«Τα ψάρια που ζούνε στον πυθμένα ή σε σκοτεινό περιβάλλον (χρωματισμένο ή θολό νερό) έχουν μουστάκια περιμετρικά από το στόμα. Αυτές οι προσθετικές αποφύσεις είναι αισθητήρια όργανα που ενισχύουν κάποιες αισθήσεις όπως της αφής, δρώντας συμπληρωματικά ή μερικές φορές αντικαθιστώντας εντελώς την όραση επιτρέπουν στο ψάρι να ανίχνευση πιθανές πηγές τροφής. Στα ψάρια με μουστάκια ανήκουν πολλά είδη γατόψαρων κάθε σχήματος και μεγέθους».

ΠΗΓΗ: ΓΚΟΥΜΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ, ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΙΧΘΥΩΝ ΚΑΙ ΘΗΛΑΣΤΙΚΩΝ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ (Σ.ΤΕ.Γ.) ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Μεσολόγγι 2016, σελ.49.

ΦΩΤΟ: Larry Bozka

https://www.flickr.com/photos/28955173@N07/

Παράξενο κι όμως αληθινό! Το ψάρι παπαγάλος της οικογένειας των σκαριδών ζει σε διάφορες τροπικές θάλασσες της γης. Πολλοί από εσας γνωρίζετε ότι τρέφεται με κοράλλια ή με πόση επιμονή και υπομονή προσπαθεί να σπάσει το κέλυφος μιας αχιβάδας για να τραφεί με το εσωτερικό της. Αυτό όμως που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι το γεγονός ότι αφού καταπιεί τα θρυμματισμένα κοράλλια, αποβάλλει ό,τι περισσεύει με τη μορφή λευκής άμμου. Έτσι συμβάλλει, τρόπο τινά, στη δημιουργία αυτών των υπέροχων λευκών αμμουδιών που θαυμάζουμε στις τροπικές παραλίες!

Ορισμένα είδη μπορούν να ζήσουν μέχρι και 20 χρόνια χωρίς να φθαρούν τα δόντια τους.

Για περισσότερα παρακολουθείστε το βίντεο στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.scientificamerican.com/video/parrot-fish-poop-makes-beautiful-beaches/

ΦΩΤΟ: Demos Thanos

https://www.flickr.com/photos/64413038@N06/albums

Τι είναι τούτο καλέ; Ζει στη θάλασσα; Κι όμως…

Αυτό είναι βραδύπορο! Τα Βραδύπορα (Tardigrada) είναι μικροσκοπικά, αρθρωτά ζώα, συγγενικά με τα Αρθρόποδα. Περιγράφηκαν για πρώτη φορά το 1773 από τον Γερμανό ζωολόγο Γιόχαν Εφραίμ Γκαίζε ως «kleiner Wasserbär» (μικρές αρκούδες του νερού). Το μέγεθός τους ποικίλει από 0,05 mm. (προνύμφες) έως 1,5 χιλιοστό (ενήλικα). Ζουν παντού! Από τις κορυφές των Ιμαλαϊων έως και 4.000 μέτρα κάτω από τη θάλασσα! Έχουν εξαιρετική αντοχή σε όλες τις συνθήκες όπως από το απόλυτο μηδέν μέχρι και στους 151 °C. Μπορούν να αντέξουν χίλιες φορές περισσότερη ακτινοβολία από όλα τα άλλα ζώα, και να ζήσουν σχεδόν μια δεκαετία χωρίς νερό καθώς και σε κενό όπως αυτό του διαστήματος.

Περισσότερα (στην αγγλική) στους ακόλουθους συνδέσμους: https://www.nytimes.com/2015/09/08/science/the-tardigrade-water-bear.html

https://www.amnh.org/explore/news-blogs/on-exhibit-posts/tough-tardigrades

Βίντεο: https://youtu.be/mkom1gCkovU

ΦΩΤΟ: © Eye of Science/Science Source

Τι εικονίζεται στη φωτογραφία;

Αυτό που βλέπετε, φίλοι μου, είναι ένα από τα 500 είδη ολοθούριου, (Holothuroidea), εν πολλοίς γνωστό ως «αγγούρι της θάλασσας». Ζει μέσα στην άμμο ή σε ρωγμές βράχων αλλά και σε κοραλλιογενείς υφάλους. Έχουν την εξαιρετική ικανότητα να αναπλάθουν μέρη του σώματός τους, τα οποία μερικές φορές αποκόπτουν για λόγους άμυνας. Τρέφονται γενικά με απόβλητα (νεκρή και αποσυντιθέμενη οργανική ύλη που βρίσκεται στη θάλασσα, στη λάσπη του βυθού). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα θαλασσινά αγγούρια καταπίνουν ολόκληρη τη λάσπη του βυθού!

Το ολοθούριο χρησιμοποιείται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες (κυρίως στη Μαλαισία και την Ινδονησία). Από αυτό φτιάχνουν επίσης λάδια, κρέμες και καλλυντικά ενώ ερευνάτε η χρήση του και στην θεραπεία της ελονοσίας.

Αυτό που βλέπεται στη φωτογραφία είναι το στόμα του, το οποίο περιβάλλεται από 10-30 στοματικές κεραίες (τροποποιημένοι βαδιστικοί ποδίσκοι) που μπορούν να τραβηχτούν στο εσωτερικό της σωματικής κοιλότητας και ενίοτε βοηθάνε στη μετακίνηση του ζώου.

ΦΩΤΟ: Wikipedia.org

Ψαρο-μαντική!

[..υπάρχει ένα χωριό στη Λυκία, ανάμεσα στα Μύρα και στη Φελλό, με το όνομα Σούρα, όπου υπάρχουν άνθρωποι αφοσιωμένοι στη μαντική με τα ψάρια, και γνωρίζουν τι σημαίνει η άφιξη των ψαριών που έχουν καλέσει και η αναχώρησή τους, τι σημαίνει το να μην υπακούουν, καθώς και τι υποδηλώνει η άφιξη πολλών. Θα ακούσετε εκείνες τις προφητείες των σοφών όταν ένα ψάρι πηδά πάνω απ’ το νερό ή επιπλέει ερχόμενο απ’ τον βυθό κι όταν δέχεται την τροφή δεν την δέχεται].

«…καὶ κώμην τινὰ Λυκιακὴν μεταξὺ Μύρων καὶ Φελλοῦ, Σοῦρα ὄνομα, ἐν ᾗ μαντεύονταί τινες ἐπ᾽ ἰχθύσι καθήμενοι, καὶ ἴσασιν ὅ τι καὶ νοεῖ ἥ τε ἄφιξις αὐτῶν κληθέντων καὶ ἡ ἀναχώρησις, καὶ ὅταν μὴ ὑπακούσωσι τί δηλοῦσι, καὶ ὅταν ἔλθωσι πολλοὶ τί σημαίνουσιν. ἀκούσει δὲ τὰ μαντικὰ τῶν σοφῶν ταῦτα καὶ πηδήσαντος ἰχθύος καὶ ἀναπλεύσαντος ἐκ βυθοῦ καὶ τροφὴν προσεμένου καὶ αὖ πάλιν μὴ λαβόντος» (Αιλιανού, Περί Ζώων ιδιότητος, Η, 5)

ΦΩΤΟ: Stan Lupo https://www.flickr.com/photos/45340210@N05/albums

Οι λύκοι είναι πιστοί σύντροφοι των ψαράδων; Τι μας λέει ο Αιλιανός (2ος - 3ος αι. μ.Χ.):

Στην περιοχή του Κωνώπιου, όπως λέγεται, είναι περιοχή κοντά στη Μαιώτιδα λίμνη (σ.σ. Αζοφική Θάλασσα), οι λύκοι είναι πιστοί σύντροφοι των ψαράδων και των θαλασσινών, αν τους δεις δεν πιστεύεις πως διαφέρουν από τους οικόσιτους σκύλους. Εφόσον τούτοι οι λύκοι παίρνουν μερίδιο από την ψαριά, ισχύει συνθήκη ειρήνης και φιλίας ανάμεσα σε αυτούς και τους ψαράδες. Ειδεμή, οι λύκοι σκίζουν και καταστρέφουν τα δίχτυα και, επειδή δεν τους έδωσαν μερίδιο, κάνουν ζημιά στους ψαράδες.

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Περὶ τὸ Κωνώπιον οὕτω καλούμενον ῾χῶρος δὲ ἄρα τῆς Μαιώτιδός ἐστἰ τοῖς ἀσπαλιευταῖς τε καὶ θαλαττουργοῖς ἀνδράσιν οἱ λύκοι πιστῶς παραμένουσι, καὶ εἰ θεάσαιο, οὐκ ἂν εἴποις αὐτοὺς κυνῶν οἰκουρούντων διαφέρειν. ἐὰν μὲν οὖν ἀπολάχωσι τῆς ἄγρας τῆς θαλαττίου μοίρας οἵδε οἱ λύκοι, εἰρηναῖα αὐτοῖς πρὸς τοὺς ἁλιέας καὶ ἔνσπονδά ἐστιν• εἰ δὲ μή, διαξαίνουσιν αὐτῶν τὰ δίκτυα καὶ ἀφανίζουσι, καὶ ἔδοσαν ὑπὲρ τῆς σφετέρας ἀμοιρίας ζημίαν οἱ λύκοι αὐτοῖς» (Αιλιανός, Περί ζώων ιδιότητος, ΣΤ 65).

Photo by Guillaume Mazille, Courtesy of raincoast.org

Ο Αριστοτέλης λέει: υπάρχουν επίσης και θαλάσσιες σαρανταποδαρούσες, παραπλήσιες στην εμφάνιση με τις χερσαίες αλλά λίγο μικρότερες σε μέγεθος. Εμφανίζονται σε βραχώδη μέρη. Είναι πιο κόκκινες, έχουν περισσότερα πόδια και πιο λεπτά από τις χερσαίες. Όπως και τα θαλάσσια φίδια δεν συναντώνται σε πολύ βαθιά νερά.

«Εἰσὶ δὲ καὶ σκολόπενδραι θαλάττιαι, παραπλήσιαι τὸ εἶδος ταῖς χερσαίαις, τὸ δὲ μέγεθος μικρῷ ἐλάττους• γίνονται δὲ περὶ τοὺς πετρώδεις τόπους. Τὴν δὲ χροιάν εἰσιν ἐρυθρότεραι καὶ πολύποδες μᾶλλον καὶ λεπτοσκελέστεραι τῶν χερσαίων. Οὐ γίνονται δ' οὐδ' αὗται, ὥσπερ οὐδ' οἱ ὄφεις, ἐν τοῖς βαθέσι σφόδρα» (Αριστοτέλης, Των περί τα ζώα ιστοριών Β, 14).

Αν και η θαλάσσια σαρανταποδαρούσα ή ο πολύχαιτος (Hermodice carunculata) φαίνεται αβλαβής για τον άνθρωπο εντούτοις χρειάζεται προσοχή. Δεν πρέπει αυτό το πλασματάκι να το αγγίζουμε. Οι πλαϊνές τρίχες μπορούν να διαπεράσουν το ανθρώπινο δέρμα εγχύοντας μια ισχυρή νευροτοξίνη η οποία προκαλεί έντονο ερεθισμό και αίσθηση καψίματος. Το τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει ναυτία και ζάλη.

Το ξέρατε αυτό για την θαλασσία σκολόπενδρα; Τι μας λέει ο Αριστοτέλης:

«Η αποκαλούμενη σκολόπενδρα, αφού καταπιεί το αγκίστρι, γυρνάει τα μέσα έξω μέχρι ν’ αποβάλλει το αγκίστρι˙ έπειτα, γυρνάει πάλι το έξω μέσα. Οι σκολόπενδρες πηγαίνουν σε τσικνισμένα πράγματα όπως και οι χερσαίες. Δεν δαγκώνουν με το στόμα, αλλά φαίνεται πως τσιμπούν με όλα το σώμα, όπως οι ονομαζόμενες κνίδες».

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Ἣν δὲ καλοῦσι σκολόπενδραν, ὅταν καταπίῃ τὸ ἄγκιστρον, ἐκτρέπεται τὰ ἐντὸς ἐκτός, ἕως ἂν ἐκβάλῃ τὸ ἄγκιστρον• εἶθ' οὕτως εἰστρέπεται πάλιν ἐντός. Βαδίζουσι δ' αἱ σκολόπενδραι πρὸς τὰ κνισώδη, ὥσπερ καὶ αἱ χερσαῖαι. Τῷ μὲν οὖν στόματι οὐ δάκνουσι, τῇ δ' ἅψει καθ' ὅλον τὸ σῶμα, ὥσπερ αἱ καλούμεναι κνῖδαι» (Αριστοτέλης, . Των Περί τα Ζώα Ιστοριών, Βιβλίο 9ο, κεφ 36.)

ΦΩΤΟ: mauro mainardi

https://www.flickr.com/photos/46288403@N02/

Γαρίδα μάντις -παγώνι (peacock mantis shrimp) ή γαρίδα μαντις-κλόουν (clown mantis shrimp) όπως και να την πείτε είναι μια πανέμορφη αλλά δολοφονική γαρίδα!

Η γαρίδα αυτή φέρει την επιστημονική ονομασία Odontodactylus scyllarus και αποτελεί ένα από τα 400 περίπου είδη της γαρίδας μάντις. Ζει στις θάλασσες του Ινδικού και του Ειρηνικού Ωκεανού. Το μήκος της κυμαίνεται από τα 3-18 εκ. Τρέφεται με γαστερόποδα , καρκινοειδή και δίθυρα. Θα συντρίψει επανειλημμένα τη λεία της μέχρι να αποκτήσει πρόσβαση στον μαλακό ιστό για κατανάλωση. Η γροθιά της είναι η ταχύτερα καταγεγραμμένη γροθιά οποιουδήποτε ζώντος ζώου. Μπορεί να προκαλέσει χτυπήματα που διαρκούν μόνο μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, με επιτάχυνση άνω των 105 m s-2 και ταχύτητες άνω των 20 m s-1. Το χτύπημα της είναι ικανό να σπάσει το γυαλί του ενυδρείου.

Στο σύνδεσμο που παραθέτουμε μπορείτε να δείτε ένα video στο οποίο αναλύεται ο τρόπος που ρίχνει γροθιά το είδος γαρίδα μάντις.

https://youtu.be/DtNAqK_V-lg ενώ στον παρακάτω σύνδεσμο περισσότερες πληροφορίες (στην αγγλική) για όσους ενδιαφέρονται για μελέτη σχετικά με τα χτυπήματά της..

http://jeb.biologists.org/content/208/19/3655.full

ΦΩΤΟ: prilfish

https://www.flickr.com/photos/silkebaron/

Ο ναυτίλος (Nautilus belauensis) είναι πολύ σημαντικός για την επιστήμη της παλαιοντολογίας, καθώς βοηθά στη χρονολόγηση των στρωμάτων, στα οποία εντοπίζεται ως απολίθωμα. Έχει ενδιαφέρον να διαβάσουμε τι έγραψε για το συγκεκριμένο μαλάκιο ο συγγραφεύς Αιλιανός (1ος -2ος αι. μ.Χ.):

Ο ναυτίλος είναι κι αυτός πολύποδο αλλά έχει ένα όστρακο. Ανεβαίνει στην επιφάνεια γυρνώντας το όστρακο ανάποδα, για να μην πάρει μέσα αλμυρό νερό και βουλιάξει αμέσως. Επιπλέοντας στα κύματα, όταν είναι γαλήνη και νηνεμία, στρέφει το όστρακο ύπτιο (που επιπλέει σαν βάρκα), και βγάζοντας δύο πλοκάμια, ένα από εδώ κι ένα από εκεί, τα κινεί απαλά και κωπηλατεί προωθώντας το σύμφυτο πλεούμενό του. Αν φυσάει απλώνει περισσότερο αυτά που μέχρι τώρα ήταν κουπιά και τα χρησιμοποιεί σαν δοιάκι, σηκώνει κι άλλα πλοκάμια, που ανάμεσα τους φύεται λεπτότατος υμένας, τον απλώνει και τον χρησιμοποιεί σαν πανί.

«Ὁ δὲ ναυτίλος πολύπους ἐστὶ καὶ αὐτός, καὶ κόγχην μίαν ἔχει. ἀναπλεῖ μὲν οὖν τὴν κόγχην στρέψας περὶ τὰ κάτω, ἵνα μὴ τῆς ἅλμης ἀρύσηται καὶ ὠθήσῃ αὖθις αὑτόν• γενόμενος δὲ ἐπὶ τοῖς κύμασιν, ὅταν μὲν ᾖ γαλήνη καὶ εἰρήνη πνευμάτων, στρέφει τὴν κόγχην ὑπτίαν ῾ἣ δὲ ἐπιπλεῖ δίκην πορθμίδοσ᾽ καὶ παρεὶς δύο πλεκτάνας ἐντεῦθέν τε καὶ ἐκεῖθεν καὶ ὑποκινῶν ἡσυχῆ ἐρέττει τε καὶ προωθεῖ τὴν συμφυῆ ναῦν. εἰ δὲ εἴη πνεῦμα, τοὺς ἐρετμοὺς μὲν τοὺς τέως προτείνας μακροτέρους οἴακας ἐργάζεται, ἄλλας δὲ ἀνατείνας πλεκτάνας, ὧν μέσος χιτών ἐστι λεπτότατος, τοῦτον διαστήσας ἱστίον αὐτὸν ἀποφαίνει.» (Αιλιανού, Περί Ζώων Ιδιότητος Θ’ 34) .

ΦΩΤΟ: Stephen Moehle

https://www.flickr.com/photos/stephenmoehle/

Η αμοιβάδα, ο γνωστός μονοκύτταρος οργανισμός, ανακαλύφθηκε το 1755 από τον Γερμανό φυσιοδίφη, εντομολόγο και ζωγράφο μινιατούρων August Johann Rösel von Rosenhof. Την ανακάλυψή του ονόμασε «Μικρό Πρωτέα» ("der kleine Proteus"). Οι πρώτοι φυσιοδίφες αναφέρονταν στην αμοιβάδα ως Proteus animalcule, δίνοντάς της το όνομα του Πρωτέα, του θεού της ελληνικής μυθολογίας, ο οποίος άλλαζε μορφές. Το όνομα για το γένος «Amiba» δόθηκε το 1822 από τον Γάλλο φυσιοδίφη Jean Baptiste Bory de Saint-Vincent, από την ελληνική λέξη «αμοιβή», που σημαίνει αλλαγή. Το 1830 ο Γερμανός φυσιοδίφης C. G. Ehrenberg υιοθέτησε τον όρο αυτό για το γένος στην δική του ταξινόμηση για τα μικροσκοπικά είδη αλλάζοντας τον σε «Amoeba» όπου και τελικώς επικράτησε.

ΦΩΤΟ: Proyecto Agua

https://www.flickr.com/photos/microagua/

Τα σιφωνοφόρα είναι τάξη διάφανων/ημιδιάφανων θαλάσσιων πλαγκτονικών αποικιακών υδροζώων, τού φύλου κνιδόζωα, που έχουν ωραιότατες ιριδίζουσες ανταύγειες και είναι ευρύτατα διαδεδομένα στις θερμές, κυρίως, θάλασσες. Ένα διάσημο είδος της τάξης των σιφωνοφόρων είναι η θανατηφόρα πορτογαλική «Man O ‘War» (Physalia physalis). Τα δηλητηριώδη μακριά της πλοκάμια παράγουν ένα οδυνηρό τσίμπημα , το οποίο είναι δηλητηριώδες και αρκετά ισχυρό για να σκοτώσει τα ψάρια ή (σπάνια) τους ανθρώπους.

Όσοι φίλοι ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τα σιφωνοφόρα υδρόζωα των ελληνικών θαλασσών μπορούν να διαβάσουν σχετική διατριβή εδώ: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/0218#page/20/mode/2up

ΦΩΤΟ: Matthew Beziat

https://www.flickr.com/photos/109690096@N08/

Καταπίνει ο ερωδιός ολόκληρα τα στρείδια; Ας διαβάσουμε τι περιγράφει ο αρχαίος συγγραφεύς Αιλιανός:

Ο Ερωδιός είναι δεινός στο να τρώει στρείδια, τα οποία καταπίνει κλειστά, όπως οι πελεκάνοι τις αχηβάδες. Στον λεγόμενο πρόλοβο τα ζεσταίνει λίγο και τα κρατάει εκεί, εκείνα ανοίγουν υπο την επίδραση της θερμότητας κι όταν το καταλάβει ο ερωδιός, ξαναβγάζει τα όστρακα, αλλά συγκρατεί τη σάρκα και τρέφεται με το να καταναλώνει ολόκληρο, χάρη στην πεπτική του ικανότητα, οτιδήποτε μπει μέσα του.

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

«ὁ ἐρωδιὸς τὰ ὄστρεα ἐσθίειν δεινός ἐστι, καὶ μεμυκότα αὐτὰ καταπίνει, ὥσπερ οὖν οἱ πελεκᾶνες τὰς κόγχας. καὶ ἐν τῷ καλουμένῳ πρηγορεῶνι ὑποθερμαίνων ὁ ἐρωδιὸς φυλάττει τὰ ὄστρεα: τὰ δὲ ὑπὸ τῆς ἀλέας διίσταται, καὶ ἐκεῖνος αἰσθανόμενος τὰ μὲν ὄστρακα ἀνεμεῖ, φυλάττει δὲ τὴν σάρκα, καὶ ἔχει τροφὴν ἀναλίσκων τῇ τῆς πέψεως δυνάμει τὸ ἔσω παρελθὸν ὁλόκληρον». (Αιλιανού, Περί Ζώων Ιδιότητος Ε’ 35).

Στη φωτογραφία εικονίζεται ερωδιός που τρώει καβούρι στο Rappahannock River in Water View, Virginia.

ΦΩΤΟ: Coleman Sheehy Jr

https://www.flickr.com/photos/124449053@N02/

[Οι κροκόδειλοι παραμονεύουν εκείνους που υδρεύονται από τον Νείλο, με τον εξής τρόπο. Σκεπάζονται με φρύγανα, έτσι που να μπορούν να βλέπουν απ’ ανάμεσα, και κολυμπουν κρυμμένοι από κάτω τους. Έρχονται οι άνθρωποι κουβαλώντας υδρίες, σταμνιά ή λαγήνια. Έπειτα, καθώς τραβούν νερό, αναδύονται από τα φρύγανα, πηδούν στην όχθη, τους αρπάζουν με μεγάλη βία και τους τρώνε.

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Ἐλλοχῶσιν οἱ κροκόδειλοι τοὺς ὑδρευομένους ἐκ τοῦ Νείλου τὸν τρόπον τοῦτον. φρύγανα ἑαυτοῖς ἐπιβαλόντες καὶ δι᾽ αὐτῶν ἐμβλέποντες εἶτα ὑπονέουσι τοῖς φρυγάνοις. οἳ δὲ ἀφικνοῦνται κεράμια ἢ κάλπεις ἢ πρόχους κομίζοντες. εἶτα ἀρυτομένους αὐτοὺς ὑπεκδύντες τῶν φρυγάνων καὶ τῇ ὄχθῃ προσαναπηδήσαντες ἁρπαγῇ βιαιοτάτῃ συλλαβόντες ἔχουσι δεῖπνον».

(Αιλιανού, Περί Ζώων Ιδιότητος Ε’ 23).

ΦΩΤΟ Nephentes Phinena

httpswww.flickr.comphotosnephentes

Κινδυνεύει να εξαφανιστεί ο καρχαρίας προσκυνητής (Cetorhinus maximus), γνωστός και ως παπάς ή σαπουνάς. Η παρουσία του σε παράκτιες περιοχές της Μεσογείου είναι γνωστή από παλαιά, αποτελεί δε το μεγαλύτερο καρχαρία στην περιοχή. Οι παλαιότερες καταγραφές του, σε βάση δεδομένων της Ιταλίας, αναφέρονται από το έτος 1765. Απαντάται σε όλη τη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών θαλασσών. Πρόκειται για είδος που πραγματοποιεί εκτεταμένες μεταναστεύσεις. Η δίαιτά του περιλαμβάνει κωπήποδα, προνύμφες δεκαπόδων και αβγά ψαριών, τα οποία διηθεί από τη στήλη του νερού. Δεν έχει επιθετική συμπεριφορά.

Στη Μεσόγειο και στις ελληνικές θάλασσες ο καρχαρίας προσκυνητής δεν αποτελεί αλίευμα-στόχο, ωστόσο κινδυνεύει από τις τυχαίες συλλήψεις του σε αλιευτικά εργαλεία (όπως στατικά ή συρόμενα δίχτυα, παραγάδια κλπ) και την παράνομη εκφόρτωση και εμπορία του. Μόνο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009 καταγράφηκαν 2 περιπτώσεις εκφορτώσεων μεγάλων ατόμων (με μήκος άνω των 7 μ. και βάρος 2,1 και 2,4 τόνων) στην ιχθυόσκαλα του Κερατσινίου (Μεγαλοφώνου αδημ. δεδομένα). Μια άλλη απειλή για τον καρχαρία προσκυνητή είναι η υποβάθμιση των παράκτιων περιοχών και η ρύπανση.

ΠΗΓΗ: Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Το Κόκκινο Βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας, Επιμέλεια έκδοσης: Α. Λεγάκις, Π. Μαραγκού, Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Αθήνα 2009, σελ. 57-58.

ΦΩΤΟ: Greg Skomal / NOAA Fisheries Service. https://www.fisheries.noaa.gov/

Γράφει ο Αιλιανός: Το δελφίνι θεωρείται ότι αγαπά τους συντρόφους του κι ιδού η απόδειξη. Η Αίνος είναι μια πολη στη Θράκη. Έτυχε, λοιπόν, να πιαστεί ένα δελφίνι και να πληγωθεί, όχι όμως θανάσιμα, αλλά αιχμάλωτο εξακολουθούσε να ζει. Όταν, λοιπόν, τα ελεύθερα δελφίνια αισθάνθηκαν το αίμα του που έτρεχε, κατέφθασαν στο λιμάνι όλα μαζί κι άρχισαν να πηδούν και να φέρονται σαν να πρόκειται να κάνουν κάτι όχι καλό. Οι κάτοικοι του Αίνου φοβήθηκαν κι άφησαν ελεύθερο τον αιχμάλωτο. Εκείνα, συνοδεύοντάς τον ως να ήταν συγγενής τους, έφυγαν. Ο άνθρωπος, όμως, σπάνια δέχεται ή επιδεικνύει τέτοια φροντίδα προς συγγενή, άνδρα ή γυναίκα, που δυστυχεί.

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

«φιλοίκειον ὁ δελφὶς ζῷον πεπίστευται. καὶ τὸ μαρτύριον, Αἶνός ἐστι πόλις Θρῇσσα. ἔτυχεν οὖν ἁλῶναι δελφῖνα καὶ τρωθῆναι μέν, οὐ μὴν ἐς θάνατον, ἀλλ᾽ ὡς ἔτι βιώσιμα εἶναι τῷ ἑαλωκότι. οὐκοῦν ἐρρύη μὲν αἷμα, ᾔσθοντο δὲ οἱ ἀθήρατοι, καὶ ἀφίκοντο ἐς τὸν λιμένα ἀγέλη, καὶ κατεσκίρτων, καὶ ἦσάν τι δρασείοντες οὐκ ἀγαθόν. οἱ τοίνυν Αἴνιοι ἔδεισαν καὶ ἀφῆκαν τὸν ἑαλωκότα. καὶ ἐκεῖνοι κομισάμενοι ὡς ἕνα τῶν κηδεστῶν ᾤχοντο ἀπιόντες. σπανίως δὲ ἄνθρωπος ἢ οἰκείῳ δυστυχήσαντι ἢ οἰκείᾳ κοινωνὸς σπουδῆς καὶ φροντίδος».

(Αιλιανού, Περί Ζώων Ιδιότητος Ε’ 6).

ΦΩΤΟ: konclave

https://www.flickr.com/photos/konclave/albums

Έχετε αναρωτηθεί, όσοι ασχολείστε με την αλιεία, τι θα κάνατε αν πιάνατε κατά λάθος μια χελώνα; Το ξέρετε ότι αν κάποια χελώνα δείχνει νεκρή, υπάρχει πιθανότητα να είναι ζωντανή αλλά να έχει πέσει σε κώμα; Τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε αυτό το ζώο; Το εγχειρίδιο που ακολουθεί έχει σκοπό να σας βοηθήσει να μάθετε σημαντικές πληροφορίες γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Κατεβάστε το pdf ΕΔΩ

ΦΩΤΟ: Greenpeace India

https://www.flickr.com/photos/greenpeaceindia/

Τι είναι αυτό το παράξενο πλάσμα; Είναι θαλάσσιο αγγούρι του γένους Enypniastes. Συγκεκριμένα πρόκειται για το είδος Enypniastes eximia. Κυμαίνεται σε μέγεθος από 11 έως 25 εκατοστά. Μπορεί να βρεθεί σε ολόκληρη την υφήλιο σε πολλές διαφορετικές περιοχές κυρίως στη βενθική ζώνη του ωκεανού. Τρέφεται με βενθικά ιζήματα τα οποία σπρώχνει με τα πλοκάμια του στο στόμα του.

Στον ακόλουθο σύνδεσμο θα δείτε σε βίντεο πανέμορφα θαλάσσια αγγούρια χορευτές με τελευταίο το συγκεκριμένο είδος. Προτείνουμε να βάλετε τον ήχο να απολαύσετε τη χαλαρωτική μουσική https://youtu.be/_R_2P4V3Kyg

Image: Larry Madin / AP

Ο Αριστοτέλης ονομάζει «ανθό» τον αδένα του μαλακίου που περιέχει τη βαφή της θαλασσινής πορφύρας. Ένδειξη πλούτου, κύρους και ισχύος, ήταν για τους αρχαίους ίσης αξίας με το χρυσάφι. Χιλιάδες κοχύλια όμως χρειάζονταν για να εξαχθούν λιγοστά γραμμάρια της πολύτιμης βαφής. Δημιουργήθηκαν έτσι απομιμήσεις της από φθηνότερα χρωστικά, ζωικής ή φυτικής προέλευσης, με τη βαφική μέθοδο του βρασμού με χρήση προστυμμάτων. Αντίθετα, η πορφύρα, όπως και το ινδικό, είναι βαφές αναγωγής και δεν αναλύονται στο νερό. Χρωστικά υποκατάστατα της πορφύρας ήταν το ριζάρι, η άγχουσα, το φύκι, οι λειχήνες, τα μούρα, το κρεμέζι και η κοχενίλλη.

ΠΗΓΗ: ΣΟΦΙΑ ΤΣΟΥΡΙΝΑΚΗ, ΣΤΑ ΑΔΥΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ— Στην ελληνορωμαϊκή Αίγυπτο, Αρχαιολογία, τεύχος 125, Δεκέμβριος 2017, σελ. 64.

Photos Zygi by George Konstantinou

http://biodiversitycyprus.blogspot.com/2015/10/murex-brandaris-linnaeus.html

Λέγουν, λοιπόν, οι αρχαίοι για τις πεταλίδες:

Τις πεταλίδες δεν μπορείς να τις ξεκολήσεις από τα βράχια, ακόμα κι αν έχεις τα δάχτυλα του Μίλωνα*…. Όποιος επιχειρεί να αποσπάσει πεταλίδα από τον βράχο που είναι κολλημένη γίνεται καταγέλαστος για τον μόχθο του και προκαλεί θυμηδία. Σε κάθε περίπτωση, του είναι αδύνατον να καταφέρει αυτό που επιθυμεί. Αν αποξυστεί με σιδερένια λεπίδα, αποχωρίζεται τελικά τον βράχο.

«αἱ λεπάδες, οὐκ ἂν αὐτὰς ἀποσπάσειας τῶν πετρῶν, οὐδὲ εἰ λάβοις δακτύλοις τοῖς τοῦ Μίλωνος,... ὅστις δὲ ἐπιχειρεῖ λεπάδα ἀποσπάσαι τῆς πέτρας, ᾗ προσέχεται, γελᾶται μογῶν καὶ παρέχει θυμηδίαν. ἀδυνατεῖ γοῦν ἐγκρατὴς οὗ σπεύδει γενέσθαι. ξυομένη δὲ σιδήρῳ σχίζεται ἀπὸ τῆς πέτρας ὀψέ» (Αιλιανού, Περί ζώων ιδιότητος, ΣΤ’ 55).

ΠΗΓΗ: Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2020/06/blog-post.html

*Μίλων ο Κροτωνιάτης, περίφημος παλαιστής από την Μ. Ελλάδα.

ΦΩΤΟ: Selqet

https://www.flickr.com/photos/62921081@N02/

Ακολουθήστε μας στο Facebook.