Περί Αλός
Λόγος του Κυβερνήτου του
«ΑΒΕΡΩΦ» Πλοιάρχου Φωκά, εκφωνηθείς την 3ην Δεκεμβρίου 1927 κατά την επί του
«ΑΒΕΡΩΦ» γενομένη αναμνηστικήν εορτήν της ναυμαχίας της 3ης Δεκεμβρίου 1912
Από το
βιβλίο του Νίκου Α. Σταθάκη:«Θ/Κ «Γ. ΑΒΕΡΩΦ»
Χρονικό
του θωρηκτού της νίκης», Αθήνα, Β’ Έκδοση
Πολεμικού
Ναυτικού, 1999, σσ. 413-414. Αναδημοσίευση στο
Περί
Αλός με την έγκριση της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού.
 |
|
Αντιναύαρχος
Δημήτριος Φωκάς
(1886 - 1966).
Φωτογραφία αγνώστου.
|
Κύριοι,
Διερμηνεύω, νομίζω, την γενικήν
λύπην διότι από την σημερινήν εορτή μας, ένεκα απροόπτου και αιφνιδίας
ασθενείας, ηναγκάσθη να απουσιάση ο Κύριος Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ένδοξος
Ναύαρχος, ο ηρωϊκός πρωτεργάτης της νίκης που πανηγυρίζομεν.
Η σκέψις όλων μας στρέφεται
ευλαβώς μετά τιμής και ευγνωμοσύνης προς τον τετιμημένον Αρχηγόν, ο οποίος
εδόξασε το Ναυτικόν και την Ελλάδα.
Θα δικαιολογήσετε, ελπίζω,
όλους τους δισταγμούς εκείνου εις τον οποίον έλαχεν ο τιμητικός αλλά βαρύς
κλήρος να ομιλήση επ’ ευκαιρία της σημερινής επετείου.
Τούτο θα ήτο έργον μεγάλου
ρήτορος κι εμπνευσμένου ποιητού.
Η ασθενής μου φωνή και ο
αδύνατός μου λόγος, δεν είναι δυστυχώς ικανά να υμνήσουν όσον θα έπρεπε
μεγαλόπνοα την αθάνατον ημέραν. Πρέπει εξ άλλου να ομολογήσω ζωηράν συγκίνησιν
και αισθάνομαι αληθινήν χαράν χαιρετίζων ως Κυβερνήτης του «Αβέρωφ» και επί του
καταστρώματος του ενδόξου τούτου πλοίου τα αξιότιμα μέλη της Κυβερνήσεως, τους
παλαιμάχους αξιωματικούς του «Αβέρωφ» τους αντιπροσώπους του στρατεύματος και
πάντας όσους ηθέλησαν να τιμήσουν την εορτήν μας.
Δεκαπέντε έτη συμπληρούνται
σήμερον από της ενδόξου ημέρας καθ’ ην ο Ελληνικός Στόλος υπό την ηγεσίαν του
Ναυάρχου Κουντουριώτη επιβαίνοντος του «Αβέρωφ», κατεναυμάχει τον εχθρόν προ
της άκρας της Έλλης και τον ηνάγκαζεν ηττημένον να επαναπλεύση εις τα
Δαρδανέλλια.
 |
|
Ο
Ελληνικός Στόλος πλέει προς απελευθέρωση των νησιών
του Ανατολικού και Βορείου
Αιγαίου. Βαλκανικοί Πόλεμοι.
Φωτογραφία αγνώστου. Αρχείο: Θ/Κ «ΑΒΕΡΩΦ».
|
Την ιστορικήν επέτειον της
νικηφόρου ναυμαχίας, που ύψωσεν εις τον θαυμασμόν του Έθνους την νεωτέραν
Ελληνικήν Ναυτικήν Δόξαν, εσκέφθημεν να εορτάσωμεν. Και τούτο όχι μόνον για να
αποτίσωμεν τον οφειλόμενον φόρον τιμής εις τους ηρωϊκούς εργάτας της αλλά και
με την πρόθσειν – αν, ως ελπίζομεν, καθιερωθή η εορτή – να διθατηρήσωμεν
άσβεστον την ευγνώμονα ανάμνησιν των επερχομένων και εσαεί ζωντανήν και
ζωοποιόν την ιεράν και τιμίαν παράδοσιν του Ελληνικού Ναυτικού, το οποίον
διεφύλαξεν αηττήτους πάντοτε τας Σημαίας του.
Δεκαπέντε έτη… και όμως μου
φαίνεται ότι είνε χθες. Τόσον ζωηραί, τόσον ανεξάλειπτοι παραμένουν αι
εντυπώσεις. Είνε το πρωί της 5ης Οκτωβρίου. Ο στόλος έτοιμος προς απόπλουν εις
το Φάληρον. Ο πόλεμος εκηρύχθη. Αι σημαίαι κυματίζουν νευρικά, ανυπόμονα εις
τον γαλανόν Αττικόν αιθέρα.
Επί του καταστρώματος του
«Αβέρωφ» εδώ πάνω, συγκεντρωμένοι οι κυβερνήται και οι αξιωματικοί όλων των
πλοίων δια την τελετήν της επισήμου προπομπής του απερχομένου στόλου. Ο Αρχηγός
Πλοίαρχος Κουντουριώτης προβιβάζεται εις Υποναύαρχον. Ο Υπουργός των Ναυτικών
και ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως, ο Βασιλεύς Γεώργιος, συγκινημένοι αποχαιρετούν και
προπέμπουν τον Στόλον με θερμάς και
αλησμονήτους εκφράσεις.
Και την μεσημβρίαν υπό τα ευχάς
και προσδοκίας της Ελλάδος, όλος ο στόλος απαίρει, προπλέοντος του «Αβέρωφ».
Ανιχνεύουν εμπρός εις απόστασιν τα αντιτορπιλλικά «Νίκη» και «Δόξα», συμβολικοί
δορυφόροι, οι οποίοι ευτυχώς δεν μας εγκατέλειψαν. Την επομένην καταλαμβάνεται
η Λήμνος. Η θαυμασία στρατηγική σκέψις και πρωτοβουλία του Αρχηγού του Στόλου
του Αιγαίου έδιδεν εις τα πλοία πρώτης τάξεως προκεχωρημένον ορμητήριον και τα
αντιτορπιλλικά ανελάμβανον από της πρώτης εκείνης ημέρας την μακράν επίπονον
και επίμονον περιπολία των προ των στενών των Δαρδανελλίων. Εν τω μεταξύ ο
Στόλος κυριαρχών του Αιγαίου απέκλειε τας εχθρικάς συγκοινωνίας, εξησφάλιζεν
απολύτως τας Ελληνικάς θαλασσίας οδούς και κατελάμβανε την ΄Ιμβρον, την
Τένεδον, την Μυτιλήνην, την Χίον, ανεκτιμήτους σαπφείρους εις την πλειάδα των
Ελληνικών νήσων.
Αλλ΄ ο στόλος δεν είχεν ακόμη
αντιμετωπίσει τον αντίπαλον.
 |
|
Ναύαρχος
Παύλος Κουντουριώτης
(1855-1935).
Αρχηγός
του Στόλου κατά τους
Βαλκανικούς Πολέμους.
Στη Φώτο
υπάρχει ιδιόχειρη αφιέρωση
του
Ναυάρχου προς τον Αρχιμανδρίτη
του
Στόλου Θ. Δάφνο σε ανάμνηση
των ναυμαχιών
της Έλλης
και της Λήμνου.
Φωτογραφία
αγνώστου.
Ναυτικό
Μουσείο της Ελλάδος.
|
Και ενώ ο ηρωϊκός Ελληνικός
στρατός ταχύς και ορμητικός, βαδίζων από νίκης εις νίκην και από θριάμβου εις
θρίαμβον είχεν ήδη σχεδόν συμπληρώσει το ένδοξον έργον του, ο στόλος εδυσφόρει
ότι δεν του είχε δοθεί καν αφορμή να βαπτισθή εις το πυρ. Η ωραία ευκαρία
εβράδυνεν ολίγον, αλλ’ εδόθη λαμπρά.
Ανέτελλεν η 3η Δεκεμβρίου.
Γαλήνιον πρωϊ. Χαρά Θεού. Θαύμα Ελληνικής ημέρας. Ο Ελληνικός στόλος ευρίσκετο
εν πλω και κάμψας την βορείαν άκραν της Ίμβρου έπλεε προς νότον, προς τα
Δαρδανέλλια, όταν κατά την 8ην πρωϊνήν πυκνοί καπνοί πλοίων εις την είσοδον των
Στενών εκίνησαν την προσοχήν και μετ’ ολόγον ολόκληρος ο Τουρκικός Στόλος
επεφάνη. Ρίγος χαράς διέδραμε τα ελληνικά πλοία. Πολεμική έγερσις εσήμανεν
αμέσως και ποτέ ίσως οιΈλληνες ναύται δεν έδραμον εις τας θέσεις των με
ζωηρότερον και μάλλον ένθερμον ζήλον. Εφλέγοντο όλοι από ενθουσιασμόν, από
μένος. Μια η φλόγα, μια η φοβέρα, ένας ο νους. Εμπρός!
Ο Ναύαρχος με τον Σταυρόν του
Παναγίου τάφου εις το στήθος, πολύτιμον φυλακτόν του Έθνους ολοκλήρου,
ανέρχεται εις την γέφυραν, την γέφυραν του «Αβέρωφ». Εκεί δίδει προς
μεταβίβασιν το σήμα του, το ιστορικόν σήμα της 3ης Δεκεμβρίου.
«Με
την βοήθειαν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως μας πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου
και με πεποίθησιν προς την Νίκην, εναντίον του εχθρού του Γένους».
Το σήμα μεταβιβάζεται και
αναγιγνώσκεται εις όλα τα πλοία, εις τα πυροβολεία, τας θέσεις μάχης, παντού,
και γεννά αληθινήν φρενίτιδα.
Την 9ην ο εχθρικός στόλος είχε
σχηματίσει την παράταξίν του και έπλεε εγγύς της ακτής προς βορράν, ο Ελληνικός
έλαβε πορείαν παράλληλον και την 9ην και 25λ αντήχησεν η πρώτη βολή.
Η ναυμαχία ήρχισε και ο ενθουσιασμός
των αξιωματικών, των υπαξιωματικών και των πληρωμάτων μας ήτο απερίγραπτος. Οι
ναύται επυροβόλουν ζητωκραυγάζοντες και εν μέσω των κρότων και τω θορύβων της
μάχης από τα έγκατα των πυριταποθηκών ανήρχοντο προς τα πυροβολεία, αμυδροί οι
ήχοι του τροπαρίου του Αγίου Νικολάου, του προστάτου των θαλασσινών. Το πυρ ήτο
πυκνόν εκατέρωθεν, αλλ’ όχι όμως και αποφασιστικόν. Ο Ναύαρχος τότε, ενσαρκώνων
την κοινήν επιθυμίαν, την κοινήν ορμήν, τον κοινόν πόθον, γενναίος υπέρ τους
γενναίους και τολμηρός υπέρ τους τολμηρούς υψώνει επί του «Αβέρωφ» το σήμα ότι
καθιστά την κίνησιν του ανεξάρτητον, το περίφημον «Ζ». Και αμέσως κατόπιν
απομακρύνεται των παλαιών θωρηκτών, άτινα παρά το απροάπιστον αυτών, παρά την
παλαιότητά των, εμάχοντο εντούτοις ηρωϊκώς και με θαυμασίαν ακρίβειαν, και
σπεύδει προς τον εχθρόν.
Ο Τουρκικός στόλος, τα φρούρια
και τα πυροβολεία της ξηράς εξακοντίζουν βροχήν οβίδων κατά του «Αβέρωφ». Μέσα
εις την χάλαζαν αυτήν των βλημάτων, τους λευκούς πίδακας των αφρών, μέσα εις
τους καπνούς και τα φλόγας, απτόητος και ακάθεκτος προχωρεί η Ελληνική
Ναυαρχίς.
Η ψυχή και ο νους του Ναυάρχου
είχεν ενσωματωθή εις το πλοίον αυτό και το παρουσίασε την αλησμόνητον εκείνην
ώραν, έμψυχον ηρωϊκήν ύπαρξιν, θαλασσινόν Διγενήν, ορμώντα εις λάμψεις αστραπών
προς τον θάνατον, προς την Δόξαν.
Υπό το πυρ το Ελληνικόν, υπό
την ακατανίκητον επίδρασιν της επικής εφορμήσεως του «Αβέρωφ», «σκορπά,
ανταριάζεται, φεύγει ο εχθρός», όπως είπεν ο ποιητής.
Όλη η γενναιότης, όλη η
φιλοπατρία, όλη η δίψα της νίκης και του
θριάμβου, που εθέρμαιναν τα στήθη του Αρχηγού, των αξιωματικών και των
ανδρών του Στόλου, έδωσαν την πνοήν και
τα πτερά των, έδωσαν την δύναμιν και την ορμήν των, έδωσαν την φλόγα των και
την ψυχήν των όλην και επραγματοποίησαν και εζωντάνευσαν το υπέροχον όραμα του
Ελληνικού θαύματος που εσυμβόλισεν ο
«Αβέρωφ».
Την ώραν εκείνην την ιεράν, την
τραγικήν, την θαυμασίαν, οσάκις την αναλογιζόμεθα, ημπορούμεν να αδιαφορώμεν
δια την ψυχράν κριτικήν των τακτικών και των ιστορικών του γραφείου. Διότι,
όπως τότε, και σήμερον και πάντοτε, εφ’ όσον υπό τον ουρανόν αυτόν θα
κυματίζουν Σημαίαι Ελληνικαί, οι Έλληνες ναυτικοί θα αισθανώμεθα υπερηφάνειαν
και ρίγη ενθουσιασμού εις την ανάμνησίν της. Θα αισθανώμεθα να πτερυγίζη εντός
μας κάθε είδους μεγαλείον.
«Θα νοιώθουμε στα στήθη μας,
Πατρίδα, χαλασμό»!
 |
|
Το
θωρηκτό «Γ. ΑΒΕΡΩΦ» στη Ναυμαχία της Έλλης.
Ελαιογραφία
Αιμιλίου Προσαλέντη. Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος.
|
Αιωνία δόξα εις τον ατρόμητον
Ναύαρχον και τους γενναίους συμπολεμιστάς του. Εχάρισαν εις την Ελλάδα την
νίκην, εις τους υποδούλους την ελευθερίαν.
Αιωνία δόξα εις τους ηρωϊκούς
νεκρούς της ναυμαχίας τον αλησμόνητον ανθυποπλοίαρχον Γκούραν Μαμούρην και τον
κελευστήν Νικόλαον Κατζιτζάρην. Αιωνία δόξα!
Και τώρα προς την Ελληνικήν
Ναυτικήν νεότητα, προς σας τους νέους των καλών ελπίδων, ήθελα να απευθύνω τας
τελευταίας μου λέξεις δια να σας εξορκίσω εις το όνομα της Ελλάδος, την σκηνήν του
εφορμώντος «Αβέρωφ» να οραματίζεσθε πάντοτε.
Αυτή ας περνά φωτεινή,
πυρφόρος, γεμάτη αίγλην και δόξαν από τα νεανικά σας όνειρα.
Αυτή ας οδηγή τα βήματά σας εις
τον δρόμον του καθήκοντος και της αρετής.
Αυτή ας χαλυβδώνη την ψυχήν
σας.
Και αυτήν – ας δώση ο Θεός – να
την επαναλάβετε.
Ναι, βλέπω εις τα μάτια όλων
σας την ωραίαν, την μεγάλην υπόσχεσιν. Και την στιγμήν που σας δονούν τα υψηλά
αισθήματα της φιλοπατρίας και της ευγνώμονος τιμής, ζητώ να τα εξωτερικεύσητε
με μίαν θερμήν και έντονον ζητοκραυγήν.
Ζήτω η πατρίς
Ζήτω ο Ναύαρχος
Το
Περί Αλός προτείνει:
Ακολουθήστε
μας στο facebook!
Θα
έχετε την δυνατότητα να βλέπετε
όλες
τις νέες και τις παλαιότερες
αναρτήσεις
καθώς και:
Ρήσεις
σοφών
Προτάσεις
για ντοκυμαντέρ
Προτάσεις
για ημερίδες/ομιλίες
Ενδιαφέρουσες
πληροφορίες
Όλες
σχετικές με την θάλασσα και τη Ναυτική Ιστορία!
Πιέσατε ΕΔΩ
