RMS
Empress of Ireland
Η
ξεχασμένη Αυτοκράτειρα
Περί Αλός
Του Αριστείδη Μπαλάνου
Δημοσιεύθηκε
στο περιοδικό «ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ της Ναυτικής Ιστορίας»
εκδ. Ναυτικού
Μουσείου Ελλάδος, Πειραιάς, τ. 93 ΟΚΤ-ΔΕΚ 2015
σσ.
26-30. Αναρτάται στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.
 |
|
RMS Empress of Ireland. Ελαιογραφία
σε καμβά,
30x70cm του Αριστείδη Μπαλάνου.
|
To
Royal
Mail
Ship
“Empress of
Ireland”
(Αυτοκράτειρα της Ιρλανδίας), το καμάρι της Canadian Pacific
Steamship Company,
αναχώρησε από το Quebec του Καναδά για το Liverpool στις 16:30 τοπική ώρα στις
28 Μαΐου του 1914 φορτωμένο με 1.477 ψυχές: 1.057 επιβάτες και 420 πλήρωμα. Η
Αυτοκράτειρα της Ιρλανδίας και τα υπόλοιπα ατμόπλοια της Canadian Pacific συνέδεαν
το Liverpool με το Quebec και εν συνεχεία με τον διηπειρωτικό σιδηρόδρομό της
τον υπόλοιπο Καναδά μέχρι τα Βραχώδη Όρη και το Vancouver στην δυτική ακτή.
Οι επιβάτες της πρώτης θέσης
είχαν στην διάθεσή τους μια βιβλιοθήκη εφοδιασμένη με 650 βιβλία, ένα κεντρικό
σαλόνι, αίθουσα μουσικής, και ένα δεύτερο σαλόνι για τους καπνίζοντες. Η
τραπεζαρία ήταν καλυμένη με δερμάτινη ταπετσαρία, χειροποίητα ξυλόγλυπτα,
γλυπτές διακοσμήσεις στο ταβάνι, κρυστάλινα φωτιστικά,
και ένα αίθριο δύο ορόφων που οδηγούσε στην αίθουσα μουσικής.
Εκεί όμως που ξεχώριζε το
“Empress of Ireland” από τα άλλα υπερωκεάνεια ήταν η Δεύτερη και προπαντός η
Τρίτη θέση. Μεγάλα σαλόνια και αξιοπρεπείς καμπίνες ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την
εποχή εκείνη.
 |
|
Ο Πλοίαρχος του RMS Empress
of Ireland, Henry George Kendall.
ΦΩΤΟ:
Canadian Museum of History,
IMG2013-0168-0139
|
Στη γέφυρα ο αξιωματικός
υπηρεσίας είδε στον ορίζοντα τα φώτα του Empress of Ireland που όμως πολύ
γρήγορα εξαφανίστηκαν στην ομίχλη που πύκνωνε όλο και πιo πολύ. Μια ομίχλη ιδιόμορφη στον ποταμό του Άγιου
Λαυρέντίου αυτή την εποχή του έτους, όταν ο
θερμός αέρας στα τέλη της άνοιξης συναντά τα παγωμένα από την Αρκτική νερά του
Ατλαντικού ωκεανού.
 |
|
Χάρτης της συγκρούσεως ΠΗΓΗ:
|
Στο Empress of Ireland ο
καπετάνιος της άρχισε να ανησυχεί, τα δύο πλοία ήταν επικίνδυνα κοντά. Σήμανε
την κόρνα του τρεις φορές, σήμα ότι οι μηχανές του ήταν ανάποδα ολοταχώς. Σιγά-σιγά
το υπερωκεάνειο των 14.191 τόννων σταμάτησε, και αφού σήμανε ξανά την κόρνα δυο
φορές, σήμα ότι το πλοίο ήταν πλέον ακίνητο, o καπετάνιος Kendall περίμενε μια
σαφή ένδειξη ότι το Storstad είχε περάσει. Όμως το επόμενο πράγμα που είδε ήταν
τα δύο εφίστια φώτα του Storstad να ξεπροβάλλουν από την πυκνή ομίχλη. Σε
απόσταση αναπνοής και ήδη πολύ κοντά για να αποφευχθεί η σύγκρουση ο Kendall
διέταξε πρόσω ολοταχώς και όλο δεξιά σε μια μάταιη προσπάθεια να απομακρύνει
όσο μπορούσε την πρύμνη του από το άλλο πλοίο που ερχόταν κατευθείαν πάνω του.
Ήταν όμως αναπόφευκτο, και στις 01:55 το πρωί το Storstad εμβόλισε τα πλευρά
του Empress of Ireland...
 |
|
Φώτα πορείας που
χρησιμοποίησε
το SS
Storstad
όπως ισχυρίζονται από το
RMS
Empress of Ireland.
ΦΩΤΟ:
|
Ο Kendall έστειλε σήμα στο
Storstad να κάνει πρόσω ολοταχώς σε μια ύστατη προσπάθεια να κρατήσει το ρήγμα
που άνοιξε κλειστό, αλλά ήταν πολύ αργά. Το ρεύμα του ποταμού είχε ήδη χωρίσει
τα δύο πλοία και πληγή ήταν μοιραία, ένα ρήγμα 10 μέτρων και 270.000 λίτρα
νερού να μπαίνουν μέσα στα πλευρά της Αυτοκράτειρας κάθε λεπτό
που περνούσε. Για τους ανθρώπους που κοιμόντουσαν στις δεξιές καμπίνες δεν
υπήρχε καμία ελπίδα. Το πλοίο πήρε γρήγορα κλίση και ακόμα πιο πολύ νερό
αρχίζει να χύνεται μέσα της από τα ανοιχτά φινιστρίνια, κάποια από τα οποία
ήταν μόνο μερικά πόδια πάνω από την ίσαλο γραμμή. Το λεβητοστάσιο πλημμύρησε, οι
μηχανές έσβησαν και το πλοίο βυθίστηκε στο απόλυτο σκοτάδι. Παρά το χάος και
τον πανικό πολλοί επιβάτες από τις καμπίνες του άνω καταστρώματος κατάφεραν να
βγουν στο κατάστρωμα και να
επιβιβαστούν σε κά-ποιες από τις σωσίβιες λέμβους. Δεν είχαν περάσει δέκα λεπτά
και το πλοίο είχε πάρει πλέον τόση κλίση που ήταν αδύνατον πια να κατεβάσουν
άλλες βάρκες... μόνο πέντε μπόρεσαν να κατέβουν στο νερό. Η Αυτοκράτειρα με μια
απότομη κίνηση έγειρε ακόμα πιο πολύ δίνοντας όμως την ευκαιρία σε περίπου 700
επιβάτες να βγουν από τα φινιστρίνια και να σκαρφαλώσουν απο το κατάστρωμα πάνω
στο πλευρό της. Για ένα ή δύο λεπτά, έμεινε ακίνητη, λες και είχε προσαράξει σε
κάποιο βράχο, ήταν όμως μια ψευδαίσθηση, λίγα δευτερόλεπτα αργότερα η πρύμνη
της σηκώθηκε και το κουφάρι βυθίστηκε ρίχνοντας τις εκατοντάδες των ανθρώπων
από τα πλευρά της στο σχεδόν παγωμένο νερό του Αγίου Λαυρεντίου. Είχανε περάσει
μόλις 14 λεπτά από την στιγμή της σύγκρουσης...
 |
|
Φώτα πορείας που
χρησιμοποίησε το
RMS Empress of Ireland
όπως ισχυρίζονται
από το SS Storstad. |
Ο χειριστής του ασυρμάτου που
έλαβε το σήμα έκτακτης ανάγκης από το Empress of Ireland ειδοποίησε αμέσως δύο
ατμόπλοια της Καναδικής κυβέρνησης που βρίσκονταν κοντά, το Eureka στην
αποβάθρα του Father Point και το Lady Evelyn που ήταν αγκυροβολημένο στο
Rimouski. Το Eureka ήταν τo πρώτο που έφτασε στο σημείο και γύρω στις 03:00 το
πρωί είχε επιστρέψει στο Father Point με 32 επιζώντες. Κατόπιν το Eureka πήρε
εντολή να πάει στο Rimouski, όπου η Lady Evelyn έφτασε γύρω στις
04.00 με περισσότερους επιζώντες. Γύρω στις 06:10 οι επιζώντες που είχε
διασώσει το Storstad μεταφέρθηκαν και αυτοί στο Eureka με προορισμό το
Rimouski. Το Storstad είχε υποστεί και αυτό σοβαρές βλάβες, η πλώρη του μία άμορφη
μάζα σίδερου, αλλά πλεύσιμο ακόμα μπόρεσε να φτάσει στο λιμάνι του Quebec.
Ένας από τους επιζώντες ήταν
και ο καπετάνιος Henry George Kendall, ο οποίος ήταν στη γέφυρα τη στιγμή της
σύγκρουσης και διέταξε κατευθείαν την εγκατάλειψη του πλοίου. Όταν “Empress of
Ireland”με την τελευταία βίαιη κίνησή του πήρε τον δρόμο για τον βυθό, έπεσε
από τη γέφυρα μέσα στο νερό και παρασύρθηκε κάτω μαζί του,
κατάφερε όμως να βγεί στην επιφάνεια και γαντζώθηκε σε μια ξύλινη σχάρα που
επέπλεε. Πέρασε αρκετή ώρα έως ότου μέλη του πληρώματος πάνω σε μια κοντινή
βάρκα κατάφεραν να τον τραβήξουν. Αμέσως άρχισε να περισυλλέγει όσους ανθρώπους
μπορούσε από το νερό.
 |
|
H
Florence Barbour ταξίδευε
στη Β’ θέση,
με τη μητέρα της Sabena
και την αδελφή της Evelyn.
Η Florence σώθηκε
αλλά έχασε μητέρα και αδελφή.
© Canadian Museum of History, IMG2012-0381-0001,
Philippe Beaudry
Collection
|
Όταν το σκάφος ήταν γεμάτο,
διέταξε το πλήρωμα να κωπηλατήσουν προς τα φώτα του μυστηριώδους σκάφους που
τους είχε εμβολήσει ώστε να αποβιβάσει τους επιζώντες . Ο Kendall και το
πλήρωμα έκαναν περισσότερες διαδρομές μεταξύ του κοντινού Storstad και των
συντριμμιών για να ψάξει για επιζώντες. Μετά από δυο ώρες ο Kendhall εγκατέλειψε
τις προσπάθειες, αφού τυχόν επιζώντες που ήταν ακόμα μέσα στο νερό θα είχαν ήδη
υποκύψει από υποθερμία.
Ένας άλλος από τους επιζώντες
ήταν και ο William Clarke, ένας θερμαστής στο λεβητοστάσιο, που όμως ήξερε
ακριβώς τι να κάνει όταν ένιωσε την σύγκρουση. Αμέσως σκαρφάλωσε με μια ειδική
σκάλα που οδηγούσε απευθείας από το λεβητοστάσιο στο κατάστρωμα όπου και
βοήθησε να κατεβάσουν και μια από τις βάρκες. Ίσως όμως είχε ένα
πλεονέκτημα, δύο χρόνια πριν είχε επιζήσει μια παρόμοια εμπειρία. Ήταν
θερμαστής στον "Τιτανικό"...!
Όπως αναφέρουν οι εφημερίδες
της εποχής, υπήρξε πολλή σύγχυση ως προς τα αίτια της σύγκρουσης με τις δύο
πλευρές να ισχυρίζονται ότι η άλλη ήταν υπαίτια. Όπως σημειώνεται στο πόρισμα
της επίσημης έρευνας «Αν πίστευε κάποιος τις μαρτυρίες και των δύο πλοίων, η
σύγκρουση τότε συνέβη με τα δύο σκάφη ακίνητα και τις μηχανές τους σταματημένες
».
Οι μάρτυρες από το Storstad
είπαν ότι πλησίαζαν, έτσι ώστε να περάσει κόκκινο σε κόκκινο (αριστερά με
αριστερά) ενώ εκείνοι από το "Empress of Ireland" δήλωσαν ότι
πλησίαζαν έτσι ώστε να περάσει πράσινο σε πράσινο (δεξιά με δεξιά), αλλά «οι
ιστορίες είναι ασυμβίβαστες».
 |
|
Ναύτες μεταφέρουν τα παιδικά
φέρετρα από το
LADY
GREY.
14 ΜΑΙΟΥ 1914
ΦΩΤΟ: The
Library of Congress
https://www.flickr.com/photos/library_of_congress/
|
Το "Empress of
Ireland" αν και δεν είχε το μέγεθος και την κομψότητα του Τιτανικού και ούτε
προσέλκυσε τον ίδια δημοσιότητα, ήταν μια τραγωδία ίση, αν όχι χειρότερη. Οι
περισσότεροι επιβάτες του ανήκαν κυρίως στην ερ-γατική και μεσαία τάξη και οι
διασημότητες στο πλοίο ήταν λίγοι, όπως ο ηθοποιός Laurence Irving, διάσημος
γιος του θρυλικού Henry, η ηθοποιός Mabel Hackney επιστρέφοντας από μια
επιτυχημένη περιοδεία στον Καναδά, ο εξερευνητής Χένρι Seton Karr, η σύζυγος του
William Hart-Bennett κυβερνήτη της Ονδούρας, και ο δήμαρχος της Suva των νήσων Fiji
Gabriel J. Marks. Η καταστροφή είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 1.012
ανθρώπων, 8 περισσοτέρων από το ναυάγιο του Τιτανικού δυο χρόνια νωρίτερα.
Υπήρξαν μόνο 465 επιζώντες: 4 εκ των οποίων ήταν παιδιά (τα υπόλοιπα 134 παιδιά
χάθηκαν), 41 ήταν γυναίκες (269 γυναίκες χάθηκαν) και 172 άνδρες (437 άνδρες
χάθηκαν). Το γεγονός ότι οι περισσότεροι επιβάτες κοιμόντουσαν κατά τη στιγμή της
βύθισης, (οι περισσότεροι, δεν είχαν καν ξυπνήσει από τη σύγκρουση) συνέβαλε
στην μεγάλη απώλεια ζωών, οι περισσότεροι δε από αυτούς στην δεξιά πλευρά του
πλοίου, όπου και συνέβη η σύγκρουση. Στα θύματα συμπεριλαμβάνονταν και 150 μέλη
του Στρατού Σωτηρίας. Οι ταξιδιώτες αυτοί ήταν μέλη της Καναδικής Φιλαρμονικής
Ορχήστρας του Στρατού Σωτηρίας που ταξίδευαν στο Λονδίνο για μια διεθνή
διάσκεψη.
 |
|
ΠΗΓΗ: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ/ΝΜΕ
|
Η θλιβερή συγκυρία της
δολοφονίας του Πρίγκιπα Φερδινάνδου ένα μήνα αργότερα στο Σαράγιεβο στις 28
Ιουνίου 1914 και τα γεγονότα της κήρηξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
απέσπασαν την προσοχή της παγκόσμιας δημοσιογραφίας και επισκίασαν το ναυάγιο
του Empress of Ireland, που μέχρι ακόμα και σήμερα είναι μια
ιστορία που έχει παραμείνει άγνωστη, παρ’ότι ήταν, και είναι ακόμα, η
μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία του Καναδά εν καιρώ ειρήνης.
Μετά το ναυάγιο του
"Τιτανικού" δυο χρόνια νωρίτερα, τα πλοία στην Μεγάλη Βρετανία όφειλαν
πλέον να μεταφέρουν αρκετές σωσίβιες λέμβους για όλους τους επιβαίνοντες. Το “Empress
of
Ireland”
είχε 16 σιδερένιες σωσίβιες λέμβους, 20 πτυσσόμενες βάρκες τύπου Englehart,
άλλα έξι πτυσσόμενα σκάφη από καμβά και 2.200 σωσίβια. Το πλήρωμα πραγματοποιούσε
τακτικές ασκήσεις εκκένωσης, πλοήγησης, και οι ασκήσεις πυρόσβεσης ήταν
υποχρεωτικές. Ήταν χωρισμένη σε 11 τμήματα με υδατοστεγή διαφράγματα και όταν
αυτά ήταν κλειστά είκοσι τέσσερις πόρτες παρήχαν πρόσβαση στο πλήρωμα στα κατά
τα άλλα στεγανά διαμερίσματα του πλοίου. Και ήταν έτσι σχεδιασμένη ώστε να μπορεί
να επιπλεύσει με οποιαδήποτε δύο από τα διαμερίσματά της πλημμυρισμένα.
 |
|
Tο Νορβηγικό ατμόπλοιο SS Storstad μετά τη
σύγκρουση με το RMS
Empress of Ireland. ΦΩΤΟ: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:SS_Storstad.jpg
|
Η τόσο ταχεία βύθιση και η
τεράστια απώλεια ζωών μπορεί να αποδοθεί σε τρεις παράγοντες: το σημείο
σύγκρουσης με το "Storstad", την αδυναμία να κλείσουν οι υδατοστεγείς
θύρες του "Empress of Ireland", και τα διαμήκη διαφράγματα που
περιόρισαν την πλημμύρα στη μία μόνον πλευρά, προκαλώντας στο πλοίο πολύ
γρήγορα μια καταστροφικά υπερβολική κλίση. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας
ήταν και τα ανοιχτά φινιστρίνια. Μαρτυρίες διασωθέντων επιβατών και πληρώματος
αναφέρουν ότι κάποια από τα φινιστρίνια είχαν μείνει ανοιχτά από τους επιβάτες
και το πλήρωμα για εξαερισμό, παρά τον κανονισμό που απαιτεί το κλείσιμό τους
στον απόπλου, το καράβι ήταν άλλωστε ακόμα στο ποτάμι...
 |
|
Το ταχυδρομείο του Καναδά
εξέδωσε δυο συλλεκτικά
γραμματόσημα (περιορισμένη έκδοση 7.000 αντιτύπων).
Το
γραμματόσημο εξωτερικού ανατέθηκε στον
Αριστείδη Μπαλάνο. (Ελαιογραφία σε
καμβά, 30x70cm).
Η γραφιστική επιμέλεια είναι της Susan Scott.
|
Η καταστροφή του "Empress
of Ireland" οδήγησε στην αλλαγή του σχεδιασμού της πλώρης των πλοίων. Το
ναυάγιο απέδειξε ότι η αντίστροφη κλίση της πλώρης, έτσι όπως ήταν συνηθισμένο
εκείνη την εποχή, ήταν θανατηφόρα σε περίπτωση σύγκρουσης με κάποιο άλλο πλοίο
διότι προκαλούσε την μεγαλύτερη ζημιά κάτω από την ίσαλο
γραμμή. Η ενισχυμένη για τους πάγους πλώρη του "Storstad" χτύπησε το
"Empress of Ireland "σαν μια “σμίλη σε κασσίτερο”. Ως αποτέλεσμα ο
σχεδιασμός της πλώρης στα μεταγενέστερα πλοία ήταν με την κορυφή πλέον προς τα
εμπρός. Αυτό διασφαλίζει ότι η ενέργεια της σύγκρουσης θα ελαχιστοποιηθεί κάτω
από την επιφάνεια του νερού και μόνο τα τμήματα του τόξου πάνω από την ίσαλο
γραμμή θα υποστούν σοβαρές ζημιές. Επίσης συνέβαλε στην αναθεώρηση των διαμηκών
διαφραγμάτων που διαχώριζαν από τα εμπρός προς τα πίσω τις εξωτερικές αποθήκες
κάρβουνου με τα εσωτερικά διαμερίσματα. Αν και δεν είναι απόλυτα στεγανά, αυτά
τα διαμήκη διαφράγματα παγιδεύουν νερό μεταξύ τους. Όταν η μια πλευρά πλημμύρισε,
το πλοίο πήρε σημαντική κλίση πολύ γρήγορα, ωθώντας τα φινιστρίνια κάτω από το
νερό. Όταν πλέον το νερό άρχισε να εισβάλει στις καμπίνες αυτό επιδείνωσε ακόμη
περισσότερο την κλίση του πλοίου, σύροντας το κύριο κατάστρωμα μέσα στην
θάλασσα. Αυτό οδήγησε πλέον στο πλημμύρισμα των άνω διαμερισμάτων και τελικά
στην ανατροπή και βύθιση του πλοίου.
Πηγή: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2017/11/rms-empress-of-ireland.html
Το Περί Αλός προτείνει:
Φωτογραφίες από το εσωτερικό
του RMS Empress of Ireland. Πιέσατε ΕΔΩ
Ενδιαφέρουσες φωτογραφίες κι ΕΔΩ
Ενδιαφέρουσες φωτογραφίες κι ΕΔΩ
