Περί Αλός
Υποναύαρχος Αλέξανδρος
Διακόπουλος ΠΝ
Διοικητής ΔΝΕ
Εισαγωγικός χαιρετισμός στην Ημερίδα με θέμα:
«Ελλάδα και Ναυτική Στρατηγική :
Διαχρονική
αξία της θαλάσσιας Ισχύος» που πραγματοποιήθηκε
στη ΣΔΕΠΝ την 21η Ιανουαρίου 2016. Αναρτάται στο
Περί Αλός με την έγκριση του Διοικητού ΔΝΕ.
Η Θάλασσα αποτέλεσε τον
ζωτικό χώρο του Ελληνισμού εδώ και 4.000 χρόνια περίπου. Από την εποχή του
Ομήρου, το μεγαλείο της, η δύναμη και η αγριάδα της, ενέπνευσαν υπέροχους
μύθους και λογοτεχνικά αριστουργήματα. Η Μεσόγειος έδωσε στον Όμηρο τον καμβά
για το έπος του αρχέτυπου Έλληνα Ναυτικού, του Οδυσσέα. Σε άλλους λαούς, που
αντίκριζαν τον απέραντο Ωκεανό, το υδάτινο στοιχείο ήταν άλλοτε το όριο και
άλλοτε η διέξοδος, η ελπίδα και η πρόκληση. Ήταν ο ανοιχτός ορίζοντας, η πορεία
στο άγνωστο, ο υδάτινος δρόμος που οδηγούσε στα πλούτη και τη δόξα, αλλά και
στον θάνατο. Κανείς δεν μπορούσε ποτέ να τιθασεύσει πραγματικά την Θάλασσα,
αλλά οι λαοί που έμαθαν να «πηγαίνουν με τα νερά της», που δεν την φοβήθηκαν,
μεγαλούργησαν!
Είναι χαρακτηριστικό και πολλαπλά σημαντικό πως όλα
τα θαλασσινά Κράτη, όλες οι θαλασσοκράτειρες χώρες στην Ιστορία, εξήγαν το ίδιο
συμπέρασμα σχετικά με την σημασία της κυριαρχίας στη Θάλασσα και κατ’ επέκταση
της θαλάσσιας ισχύος. Από τον Θεμιστοκλή που είπε ότι «έχουμε γη και πατρίδα,
όσο έχουμε πλοία στη Θάλασσα», μέχρι τον Sir Γουόλτερ
Ράλεϊ που είπε πως όποιος ελέγχει την Θάλασσα ελέγχει το εμπόριο και κατ’
επέκταση τον Πλούτο της υφηλίου και άρα την υφήλιο», έως τον Alfred Thayer
Mahan που είπε ότι «όποιος κυβερνάει τα κύματα, κυβερνάει τον κόσμο», όλοι
εξέφρασαν με διαφορετικό τρόπο, την μεγάλη Ιστορική αλήθεια που ο μέγιστος
Θουκυδίδης διατύπωσε τόσο όμορφα, συμπυκνωμένα και συνοπτικά: «Μέγα το της
Θαλάσσης Κράτος». Δεν είναι άλλωστε σχήμα λόγου ούτε μια απλή ποιητική έκφραση,
το ότι ο πλανήτης μας, η Γη, αποκαλείται ο «Μπλε Πλανήτης».
Ακόμα και αν θέλαμε, θα ήταν αδύνατον να
υπερβάλλουμε τη σημασία της Θάλασσας για τη ζωή και την ευημερία των κατοίκων
του Μπλε Πλανήτη. Οι αριθμοί είναι συντριπτικοί. Το 80% του παγκόσμιου
πληθυσμού ζει σε απόσταση μικρότερη των 60 χλμ. από την θάλασσα, το 80 με 90% του
παγκόσμιου εμπορίου - που ανέρχονταν το 2014 σε 10 δις. μετρικούς τόνους – όπως
και το τεράστιο ποσοστό των ενεργειακών πόρων, διαμετακομίζεται από τη Θάλασσα,
ενώ το 95% των επικοινωνιακών συνδέσεων γίνεται με υποβρύχια καλώδια!
Ας αναλογιστούμε λοιπόν τη σημασία της Θάλασσας για
τη χώρα μας που περιβάλλεται από 3 πλευρές από Πελάγη, που διαθέτει ακτογραμμή
16.000 χλμ και σχεδόν 6.000 νησιά και νησίδες, που ελέγχει ζωτικές θαλάσσιες
οδούς επικοινωνιών που συνδέουν το Σουέζ με το Γιβραλτάρ πρωτίστως αλλά και με
τον Εύξεινο Πόντο και την Αδριατική επίσης, που έχει ζωτικά συμφέροντα στη
Κεντρική και την Ανατολική Μεσόγειο, και ας το διασυνδέσουμε όλο αυτό με την ιστορική
διαδρομή του Ελληνισμού, που άφησε το ιστορικό του αποτύπωμά σε όλα τα παράλια
της Μεσογείου και στη λεκάνη της Μαύρης θάλασσας, για να αντιληφθούμε σε ποιο
βαθμό είναι συνυφασμένη όχι μόνο η Ιστορία μας αλλά και η ευημερία μας και η
ασφάλεια της πατρίδας μας-η ίδια μας η ύπαρξη θα έλεγα- με τη Θάλασσα.
Η Μεγάλη Θάλασσα, μεγάλη αγάπη για μας τους
Ναυτικούς αλλά και άκαρδη ερωμένη [όπως την αποκαλούν οι Άγγλοι] είναι ο
μεγάλος αγωγός ανθρώπων, εμπορίου, ενέργειας και πλούτου, είναι πηγή ευκαιριών
αλλά και κινδύνων. Το μεγάλο της Θαλάσσης Κράτος λοιπόν αποτελεί την Μεγάλη
Σκακιέρα και όχι τα άγονα οροπέδια της κεντρικής Ασίας.
Σε αυτήν την μεγάλη σκακιέρα, η χώρα μας δεν μπορεί
να είναι πλέον η Βασίλισσα αλλά δεν είναι και ούτε πρέπει να είναι απλό πιόνι.
Ήμασταν στο παρελθόν και είμαστε σήμερα ένα Ναυτικό Κράτος με σημαντική
Θαλάσσια Ισχύ και έτσι πρέπει να παραμείνουμε. Αυτό- το έχει αποδείξει η
Ιστορία με σκληρό τρόπο- είναι όρος επιβίωσης.
Από στρατηγικής απόψεως ο όρος
«θαλάσσια ισχύς» εμπεριέχει το
πολεμικό ναυτικό που αποτελεί την «ναυτική ισχύ», τον εμπορικό στόλο , τις θαλάσσιες υποδομές και
εκμεταλλεύσεις των θαλασσίων πόρων, τη δυνατότητα ελέγχου των θαλασσίων οδών,
και τέλος τη ναυτική παράδοση του πληθυσμού.
Από απόψεως Διεθνών Σχέσεων ο όρος
«θαλάσσια ισχύς» σημαίνει έναν πολλαπλασιαστή ισχύος με τον οποίο ένα
κράτος αυξάνει τις δυνάμεις του και την επιρροή του διεθνώς με την δυνατότητα
που η ισχύς αυτή του παρέχει για συμμετοχή και διαμόρφωση των καταστάσεων. Η
θαλάσσια ισχύς είναι από την φύση της εξωστρεφής, σταθεροποιητική και η
συνιστώσα της Ναυτικής ισχύος αποτελεί τον κατ’ εξοχήν μακρύ βραχίονα της
αμυντικής διπλωματίας. Μη ξεχνάμε πως δύο παραθαλάσσιες χώρες, όσο γεωγραφικά
απομακρυσμένες και αν είναι, συνορεύουν πάντα μέσω της θάλασσας!
Από
Πολιτικής αλλά και Κοινωνικό-οικονομικής απόψεως ο όρος «θαλάσσια ισχύς» συνδέει την οικονομική δύναμη
ενός κράτους που απορρέει από την κυριαρχία του στη θάλασσα, με στοιχεία της
λειτουργίας του ιδίου του κράτους (πχ το πολίτευμα αλλά και παιδεία, επιστήμες,
τέχνες, τουρισμός, ναυταθλητισμός). Είναι χαρακτηριστικό πως οι Ναυτικές
Δυνάμεις, οι Θαλασσοκράτειρες [Αθήνα, Βενετία, Αγγλία, ΗΠΑ] έρεπαν Ιστορικά
προς το εμπόριο, την ελευθερία και την Δημοκρατία. Ο Αριστοτέλης χαρακτήριζε
την Αθήνα ως «Ναυτική Δημοκρατία».
Από τα παραπάνω κατανοούμε
πλήρως ότι η επιλογή της «θαλάσσιας ισχύος» ως εθνικής στρατηγικής, καλύπτει
όλο το φάσμα της εσωτερικής λειτουργίας και εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους.
Κατά συνέπεια για την Ελλάδα η «θαλάσσια ισχύς» είναι
σημαντικότατη όχι μόνον ως προς την παράμετρο της ναυτικής στρατηγική (ως μέρος της ευρύτερης
στρατιωτικής στρατηγικής), αλλά ως βασικό συστατικό της εθνικής υψηλής
στρατηγικής δηλαδή στη χρήση όλων των διατιθέμενων
μέσων (στρατιωτικών, πολιτικο-διπλωματικών, οικονομικών κ.λπ.)
Με τις παραπάνω σύντομες
σκέψεις σας καλωσορίζω με τη σειρά μου στη ΣΔΕΠΝ και κηρύσσω την έναρξη του
προγράμματος της σημερινής ημερίδας.