Περί Αλός
Διονυσίου Α. Κόκκινου
Δημοσιογράφου –Συγγραφέως –Ακαδημαϊκού
Απόσπασμα από το βιβλίο του Διονυσίου Κόκκινου,
Η Ελληνική Επανάστασις, Μέλισσα 1974.
Η ναυαρχία και τα πληρώματα
 |
| Το βρίκιον "ΑΡΗΣ" . ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ. ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ: François G. Roux ΦΩΤΟ: Wikipedia |
Κατά την 6ην Ιουνίου ο στόλος ευρίσκετο πλησίον των Ψαρών, και εκείθεν ο Τομπάζης απηύθηνε προκήρυξιν προς τας νήσους όπου είχαν αποβιβασθή οι διασωθέντες Κυδωνιείς και Μοσχονησιώται, ζητών να τους περιποιηθούν. Τούτο ήτο το τελευταίον έγγραφον που έφερε την υπογραφήν του ως ναυάρχου, ίσως διότι δεν επρόκειτο περί ενεργείας η οποία θα απήτει την κίνησιν των πλοίων. Ο στόλος παρέμεινεν εις την αυτήν θέσιν μέχρι της 8ης Ιουνίου. Εγίνοντο κατά το διάστημα τούτο συμβούλια δια να ληφθούν αποφάσεις δια την επιβαλλομένην δράσιν. Αλλ’ εις τα συμβούλια αυτά δεν ελάμβαναν μέρος μόνον οι ναύαρχοι, αλλά και οι πλοίαρχοι. Η απουσία του εχθρού από το Αιγαίο έδωσεν αέρα εις τας μόλις συγκρατουμένας φιλοδοξίας, που έγιναν ταχύτατα ασυμβίβαστοι, και η ιεραρχία είχε καταλυθή. Παρά τους ναυάρχους ήσαν και οι πλοίαρχοι ως ίσοι προς ίσους και τα συμβούλια απέδειξαν ότι έλειπεν εκείνος που θα ήτο δυνατόν να επιβληθή επί όλων των άλλων. Οι ναύαρχοι δεν ήσαν ανεκτοί από όλους τους πλοιάρχους. Το μόνον επί του οποίου συνεφώνησαν ήτο η ανάγκη της κατασκευής πυρπολικών.
Αλλ’ ούτε οι Υδραίοι, ούτε οι Σπετσιώται προέβησαν εις σχετικήν ενέργειαν. Μόνον οι Ψαριανοί έδειξαν ότι αντελαμβάνοντο το επείγον αυτής της ανάγκης, λόγω της θέσεως της νήσου των, και παρέδωσαν μετ’ ολίγον τέσσαρα πλοία εις τον Πατατούκον δια να τα μεταβάλη εις πυρπολικά. Επί του φλέγοντος ζητήματος της θέσεως που έπρεπε ν’ αναμένη ο στόλος τον νέον έκπλουν του τουρκικού δεν συνεφώνησαν. Ούτε υπήρχε τρόπος συμφωνίας, διότι δεν επρόκειτο περί πραγματικής συνεργασίας αρχηγών, αλλά περί συσκέψεων όλων πλέον των πλοιάρχων, έκαστος των οποίων αντελαμβάνετο εαυτόν κύριον του πλοίου του και των κινήσεων του. Η διαταγή της Ύδρας, που παρήγγειλε να μείνη ο στόλος αντί πάσης θυσίας πλησίον των Στενών, ήτο χωρίς άλλο επιθυμία και των Σπετσών και προ παντός ήτο άμεσος ανάγκη δια τα εκτεθειμένα εις την επιδρομήν του τουρκικού στόλου Ψαρά, αλλά τοιαύτη διαταγή δεν ήτο δυνατόν να συζητηθή από τον αναρχούμενον εσμόν των πλοιάρχων.
 |
ΣΙΑΜΠΕΚΟ. Γρήγορο και ελαφρύ σκάφος, πολύ διαδεδομένο στη Μεσόγειο, ήταν κυρίως πλοίο των Ψαριανών, οι οποίοι διέθεταν ήδη από τον 18ο αι.και το χρησιμοποίησαν με επιτυχία στον αγώνα της επαναστάσεως του 1821. Δημιουργός: Δημήτρης Μάρας, μικροναυπηγός, Μηχανολόγος Μηχανικός M.Sc ΦΩΤΟ: www.greekshipmodels.com |
Και τέλος ήλθεν η σειρά των πληρωμάτων. Εν μέσω των ανωμαλιών που εξεδηλώθησαν εις τας τάξεις των ανωτέρων των οι ναύται, οι από μακρών συνηθειών απειθαρχούντες, έγιναν ζωηρότεροι και έφεραν κι αυτοί τα ζητήματά των. Εκείνο που τους είχεν ήδη ερεθίσει ήτο το ζήτημα της διανομής των λαφύρων. Κατά κανόνα συνέβαινε το εξής: Οι αποκομίζοντες λάφυρα εννοούσαν να τα ιδιοποιηθούν μόνο αυτοί. Αλλ’ οι των άλλων πλοίων απαιτούσαν να γίνη γενική ή κατανομή κατά τον κανονισμόν, αφού η εκστρατεία ήτο κοινή και αι θυσίαι προσεφέρεντο από όλους. Κάθε πλοίαρχος τότε επενέβαινε διανα ενισχύσει τους ιδίους ναύτας, επροκαλέιτο η επέμβασις των άλλων πλοιάρχων και τα πράγματα περιέπιπταν εις φαύλον κύκλον. Ο αρχικός κανονισμός ο προβλέπων τα της λείας πολέμου δεν ήτο δυνατόν να εφαρμοσθή.
Αλλ’ οι ναύται είχαν και άλλο ζήτημα: την μισθοδοσίαν. Επληρώνοντο κατά μήνα, αλλ’ η παραμικρά καθυστέρησις έφθανε δια να εξεγείρωνται και ν’ απαιτούν την επιστροφήν των πλοίων εις τας νήσους. Ο μισθός ήτο βεβαίως ανεπαρκής και η καθυστέρησις του αισθητή, αλλά τούτο δεν ήτο λόγος δια στρατευθέντας άνδρας να εγκαταλείπουν τας θέσεις των προ αυτού του εχθρού. Κατά τους περισσοτέρους έως τότε, αλλά και πολύ αργότερα συμβάντας πολέμους αι επισιτιστικαί υπηρεσίαι δεν ικανοποιούσαν πάντοτε τας ανάγκας των στρατών και μισθοί δεν εδίδοντο εις τους οπλίτας, χωρίς δια τούτο να διαλύωνται τα μαχόμενα απέναντι του εχθρού σώματα. Αλλά οι νησιώται, που είχαν μεταβληθή δια μιας εις ναύτας πολεμικού στόλου, ήσαν μακράν του πνεύματος της πειθαρχίας, της απαραιτήτου δια την δειξαγωγήν πολέμου, και παρά την αναμφισβήτητον και τοσάκις επιδειχθείσα γενναιότητα των και τους προσωπικούς των ηρωισμούς αντελαμβάνοντο οικονομικώς την θέσιν των επί των πλοίων του στόλου ως θέσιν ναυτών μισθωτών επί σκαφών ανηκόντων εις πλοιοκτήτας.
 |
| ΖΩΝΑΡΙ ΑΠΟ ΜΕΤΑΞΙ ΤΟΥ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΗ ΜΕΘΕΝΙΤΗ. ΦΩΤΟ:ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΥΔΡΑΣ www.iamy.gr |
Το πνέυμα της απειθαρχίας κατά τας πρώτας εκστρατείας του ελληνικού στόλου ήτο γενικόν. Έκανεν ο καθένας ό,τι ήθελε. Όπως έγραψεν ο Σαμουήλ Χόου, ούτε ο ναύαρχος ούτε ο πλοίαρχος είχαν πραγματικήν εξουσίαν. Το παν εξηρτάτο εκ των ναυτών. Αν οι ναύται συμφωνούσαν, η υπηρεσία εγίνετο, και αν δεν ήθελαν να εκτελέσουν την διαταγήν, κανείς δεν ήτο δυνατόν να τους εξαναγκάσει να υπακούσουν. Εις την απειθαρχίαν των ναυτών συνετέλλει η έλλειψις αξιωματικών. Δεν υπήρχαν εις κάθε πλοίον παρά μόνον ο κυβερνήτης και οι ναύται. Διάμεσον αξίωμα και ιεραρχία προς αποφυγήν προσοικειώσεως και προστριβών σχεδόν δεν υπήρχεν. Ο ναύκληρος δεν είχε περισσότερα δικαιώματα από τον ναύτην και ο σκριβάνος – γραμματεύς – δεν εθεωρείτο αξιωματικός, ή τουλάχιστον δεν είχεν εξουσίαν. Και αυτή η εσωτερική υπηρεσία εξετελείτο ανωμάλως. Δεν υπήρχε καταμερισμός των υπηρεσιών κατά είδη. Όλοι ήσαν δι’ όλας τας εργασίας. Αν ένας ναύτης αντελαμβάνετο ότι έπρεπε να κάνη κάτι, το έκαμνε χωρίς διαταγήν. Αν εδίδετο διαταγή προς εκτέλεσιν, ή δεν επήγαινε κανείς, ή έτρεχαν όλοι μαζί και όταν ακόμη ήσαν αρκετοί προς τούτο πολύ ολίγοι. Καμία λοιπόν διαφορά κατ’ ουσίαν δεν υπήρχεν εντός του πλοίου μεταξύ του πλοιάρχου και των ναυτών, παρά μόνο ότι ο πλοίαρχος εκοιμάτο και έτρωγεν ιδιαιτέρως. Και τόση ήτο η αναρχία εντός των πλοίων ώστε, αν οι ναύται εφαντάζοντο ότι ήτο αναγκαίον να προσορμισθούν είς ένα λιμένα, εγνοστοποιούσαν εις τον πλοίαρχον την γνώμην των, αλλά κατά τοιύτον τρόπον, ώστε εκείνος δεν ετόλμα να περιφρονήση την θέλησίν των.
Ενώ λοιπόν κατά το μεταξύ της 6ης και 8ης Ιουνίου διάστημα οι πλοίαρχοι του ελληνικού στόλου, του ευρισκομένου πλησίον των Ψαρών, δεν κατώρθωναν να συνεννοηθούν και εσυζητούσαν επί ζητημάτων σχετικώς προς την αρχηγίαν, οι ναύται ηξίωσαν να επιστρέψουν εις τα νησιά των. Οι πλοίαρχοι δηλαδή ευρέθησαν προ στάσεως, δια την οποίαν δεν έγινεν εξαιρετικός λόγος τότε, διότι μέχρι της εποχής εκείνης ήσαν συνηθισμένοι εις τοιαύτας απειθαρχίας πληρωμάτων.
Οι πλοίαρχοι βεβαίως έπταιαν δια τας μεταξύ των εκδηλωθείσας τότε αντιζηλίας, αι οποίαι ίσως επέτρεψαν να εκδηλωθεί ζωηροτέρα η διάθεσις των πληρωμάτων να επιστρέψουν εις τας πατρίδας των. Αλλ’ από της στιγμής που προεβλήθη η αξίωσις αυτή τρόπος επαναφοράς της τάξεως δεν υπήρχεν. Η κατηγορηματική υπόσχεσις των Αρχών της Ύδρας ότι θ’ απεστέλλετο εις τον στόλον η μισθοτροφοδοσία δεν έφθανε δια να τους συγκρατήση. Και τα πλοία επέστρεψαν εις την Ύδραν και τας Σπέτσας, όπου οι περισσότεροι ναύται απεβιβάσθησαν και κατηυθύνθησαν εις τα σπίτια των.
Κατ’ ουσίαν ο ελληνικός στόλος κατά τας ημέρας εκείνας είχε διαλυθή και αν ο τουρκικός εξήρχετο έξαφνα από τα Στενά δεν θα εύρισκε πουθενά την παραμικράν αντίστασιν. Ήρχισε να φαίνεται λοιπόν από τότε η ανάγκη ισχυράς προσωπικότητος δια την αρχηγίαν των ναυτικών δυνάμεων, ανθρώπου ικανού να δημιουργήση εκ των αναρχουμένων στοιχείων πραγματική υπηρεσίαν στόλου.
Το Περί Αλός προτείνει:
ΑΣΤΙΓΞ. Ο ΘΕΜΕΛΙΩΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ
ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. Πιέσατε ΕΔΩ
Η ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ. Πιέσατε ΕΔΩ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. Η ανθελληνική πολιτική της Αυστρίας την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Πιέσατε ΕΔΩ
