Ο τορπιλισμός του «Πηλεύς» και ο κυβερνήτης Βίλχελμ Εκ
Ο μοναδικός κυβερνήτης γερμανικού υποβρυχίου που καταδικάστηκε και εκτελέστηκε για εγκλήματα πολέμου.
Περί Αλός
Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς – Ναυτικός
Μέλος Ελληνικής Εταιρίας Στρατηγικών Μελετών ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ιστορικές Σελίδες»,
τεύχος 33, σελ.46, Αμυντική Γραμμή, Νοέμβριος 2008.
 |
Heinz Wilhelm Eck ΦΩΤΟ: www.uboat.net |
Έχοντας τορπιλίσει το ελληνικό φορτηγό πλοίο «Πηλεύς» ο γερμανός κυβερνήτης του υποβρυχίου U-852 έστρεψε τα πυροβόλα προς τις σωσίβιες σχεδίες που επέπλεαν στην επιφάνεια της θαλάσσης. Ένας καταιγισμός από πυρά ακολούθησε και η θάλασσα γέμισε νεκρούς. Οι σχεδίες εξακολουθούσαν να επιπλέουν ενώ ο Eck βυθισμένος στον παράλογο «πόλεμο» που άνοιξε χρησιμοποίησε και χειροβομβίδες. Οι περισσότεροι από τους επιζώντες ναυαγούς διαμελίστηκαν. Συντρίμμια, αίματα και ακρωτηριασμένα κορμιά υπήρχαν ολόγυρα μα οι σχεδίες εξακολουθούσαν να επιπλέουν…
Με αυτόν τον τρόπο ερμηνεύτηκε η εντολή «μην αφήσετε ίχνη» από τον 27χρονο Eck που πέρασε στην ιστορία ως ο μοναδικός κυβερνήτης γερμανικού υποβρυχίου που καταδικάστηκε & εκτελέστηκε για εγκλήματα πολέμου.
Ποιος ήταν ο Heinz-Wilhelm Eck.
O Heinz-Wilhelm Eck γεννήθηκε στο Αμβούργο στις 27 Μαρτίου του 1916 και μεγάλωσε στο Βερολίνο.
Στις 8 Απριλίου του 1934, σε ηλικία 18 ετών, κατατάχθηκε στο Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό (Kriegsmarine). Πέρασε από όλα τα προβλεπόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα ειδικά σχολεία ενώ από το 1937 υπηρέτησε 5 χρόνια σε ναρκαλιευτικά κυβερνώντας ένα από αυτά από το 1939 έως το 1942.
 |
Heinz Wilhelm Eck. ΦΩΤΟ: http://web87.tony.kundenserver42.de/ |
Τον Φεβρουάριο του 1942 κατατάχθηκε εθελοντικά στα υποβρύχια πραγματοποιώντας εκπαιδευτική περιπολία (28 Οκτωβρίου 1942 - 21 Φεβρουαρίου 1943) με το U-124 υπό τον κυβερνήτη Joachim Mohr. Στις 15 Ιουνίου 1943 ανέλαβε κυβερνήτης του νεότευκτου υποβρυχίου U-852 (Type IXD2) το οποίο ανήκε στον 12ο Στολίσκο με έδρα το Bordeaux. Τον Ιανουάριο του 1944 ολοκληρώθηκαν οι θαλάσσιες δοκιμές και ο Eck ανέλαβε να οδηγήσει το υποβρύχιό του από το Κίελο στην γερμανική βάση υποβρυχίων του 12ου στολίσκου στην Penang (στην χερσόνησο της Μαλαισίας)[1]
Προετοιμασία για την περιπολία
Πριν ξεκινήσει, ο Eck ενημερώθηκε από βετεράνους κυβερνήτες υποβρυχίων, μεταξύ των οποίων και ο περίφημος υποπλοίαρχος Adalbert Schnee,[2] για τους κινδύνους της περιπολίας του. Το υποβρύχιο του ήταν από τα πιο αργά και βαριά του γερμανικού Στόλου, και εύκολα μπορούσε να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Ο Schnee, του επισήμανε πως έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην περιοχή του νοτίου Ατλαντικού, ειδικά μεταξύ του Freetown και της νήσου Ascension, καθώς τα ίχνη ναυαγίων (από τα βυθισμένα πλοία που τορπιλίστηκαν από τα υποβρύχια) εντοπίζονταν από εναέριες περιπολίες μέσα σε λίγες μέρες. Τα λόγια του Schnee : «Η ζώνη του Νοτίου Ατλαντικού είναι πολύ δύσκολη για μας» ειπώθηκαν με ιδιαίτερη έμφαση καθώς ήταν γνωστό ότι το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό απώλεσε 4 υποβρύχια IXD2 στην ίδια περιοχή. Τόσο η συμβουλή που έλαβε από τον Schnee, όσο και η διαταγή που είχε δοθεί από το γερμανικό επιτελείο[3] επικεντρώνονταν σε ένα σημείο. Έπρεπε να χτυπήσει «δίχως να αφήσει ίχνη».
Κατόπιν ενημερώθηκε από τον πλωτάρχη Gunter Hessler,[4] ο οποίος του επισήμανε ότι θα έπρεπε να αποφύγει οτιδήποτε θα μπορούσε να τραβήξει την προσοχή του εχθρού.
Τελευταία ενημερώθηκε στο Κίελο από τον πλωτάρχη Karl - Heinz Moehle σχετικά με το επεισόδιο βύθισης του πλοίου «Laconia» υπενθυμίζοντας στον Eck τι συνέβει στον πλωτάρχη Werner Hartestein, κυβερνήτη του υποβρυχίου U-156[5]
Η βύθιση του SS «Peleus»
Το U-852 ξεκίνησε στις 18 Ιανουαρίου 1944 από το Κίελο πλέοντας βόρεια της Σκωτίας εισήλθε στον Βόρειο Ατλαντικό, και από εκεί άλλαξε κατεύθυνση προς Νότο με πορεία προς τις ακτές τις δυτικής Αφρικής. Μετά από δύο μήνες, τηρώντας σιγή ασυρμάτου, ταξίδευοντας την ημέρα εν καταδύσει και αναδυόμενο την νύχτα στην επιφάνεια (με σκοπό να φορτιστούν οι μπαταρίες), έφθασε στον Ισημερινό. Στις 13 Μαρτίου, περίπου 500 μίλια βόρεια της νήσου Ascension και 700 μίλια νότια του Freetown το πλήρωμα διέκρινε την φιγούρα ενός πλοίου. Ήταν το Ελληνικό πλοίο «Πηλεύς» το οποίο ταξίδευε με κενό φορτίο από το Freetown με προορισμό το La Plata. Ο Eck διέταξε να αναπτύξουν ταχύτητα και να πλησιάσουν το πλοίο. Το «κυνηγητό» διήρκεσε δυόμισι ώρες μέχρι να έλθει το υποβρύχιο σε θέση επιθέσεως. Στις 19.40 ο Eck, πραγματοποίησε νυχτερινή επίθεση εξαπολύοντας δύο τορπίλες από τις πλωριές τορπιλοσωλήνες. Ο υποπλοίαρχος του «Πηλεύς», που ήταν εκείνη την στιγμή σε βάρδια, Αντώνης Λιόσης, παρατήρησε τις αύλακες δύο τορπίλών να πλησιάζουν από την αριστερή πλευρά του πλοίου. Αμέσως έδωσε διαταγή στους πηδαλιούχους να στρέψουν το σκάφος παράλληλα προς την πορεία των τορπιλών. Δεν κατάφερε όμως να αποφύγει το μοιραίο χτύπημα. Οι τορπίλες χτύπησαν το «Πηλεύς» η πρώτη στο νούμερο 2 hold και η δεύτερη στην πρύμνη στο νούμερο 3 hold. Μέσα σε λίγα λεπτά το πλοίο βυθίστηκε δίχως να έχουν το χρόνο τα πληρώματα να φορέσουν τα ατομικά τους σωσίβια.
Κατά την βύθιση οι σωσίβιες σχεδίες είχαν απελευθερωθεί και όσοι από το πλήρωμα ήταν ζωντανοί προσπάθησαν να γραπωθούν από αυτές. Ορισμένοι ήταν σε θέση να ανεβούν επάνω τους. Ο υποπλοίαρχος Λιόσης και ο ναυτικός Δημήτριος Κωνσταντινίδης κατόρθωσαν να ανεβούν σε μία.
Στην γέφυρα του U-852 βρισκόταν ο κυβερνήτης Eck και ο υποπλοίαρχος Gerhard Colditz. O Eck κάλεσε τον αρχιμηχανικό Hans Lenz που γνώριζε καλά την αγγλική γλώσσα να πλησιάσει τους ναυαγούς για να μάθει πληροφορίες. Στην πλώρη του υποβρυχίου βρισκόταν ο Hans Lenz μαζί με τον Β΄ υποπλοίαρχο August Hoffmann. Ο Eck κατεύθυνε το U-852 προς μία πνευστή σωσίβια σχεδία πάνω στην οποία βρίσκονταν ο Ανθυποπλοίαρχος Άγης Κεφαλάς, ο λιπαντής Σταύρος Σόγιας, ένας Ρώσος ναυτικός Pierre Neuman κι ένας Κινέζος θερμαστής (δίχως να είναι γνωστό το όνομά του). Οι δύο Γερμανοί αξιωματικοί διέταξαν τον Άγη Κεφαλά να ανέβει στο υποβρύχιο και να τους δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες που εκείνοι ζητούσαν. Ο Κεφαλάς τους είπε πως ταξίδευαν με κενό φορτίο για το River Plate και ότι ένα πιο αργό πλοίο τους ακολουθούσε στην ίδια πορεία. Οι αξιωματικοί Lenz και Hoffmann, του είπαν πως αυτός και οι υπόλοιποι ναυαγοί θα διασωθούν από βρετανικά πλοία. Τον συνόδευσαν πίσω στην σωσίβια σχεδία και ανέφεραν τις πληροφορίες που απέσπασαν στον Eck.
 |
| ΠΗΛΕΥΣ. ΦΩΤΟ: www.uboat.net. Photo Courtesy of Library of Contemporary History, Stuttgart |
Στην γέφυρα του υποβρυχίου βρίσκονταν 5 άτομα. Ο Eck, ο υποπλοίαρχος Colditz, ο 2ος υποπλοίαρχος Hoffmann, ο αρχιμηχανικός Lenz και ο γιατρός Weispfennig. Ο κυβερνήτης είπε στους Colditz και Lenz ότι ίχνη από το ναυάγιο εκτείνονταν επάνω στην θαλάσσια επιφάνεια και το κυριότερο, το επόμενο πρωί θα ξεκινούσαν οι περιπολίες αεροσκαφών της από το Freetown ή από την νήσο Ascension εντοπίζοντας γρήγορα τους ναυαγούς και συνεπώς δεν θα αργούσαν να βρεθούν στα ίχνη του υποβρυχίου. Αν το U-852 απομακρυνόταν με αυξημένη ταχύτητα και ταξιδεύοντας στην επιφάνεια (εφόσον είχε πλέον σκοτεινιάσει) με την ανατολή του ηλίου δεν θα ήταν μακρύτερα από 200 μίλια από το σημείο όπου βυθίστηκε το σκάφος. Οπότε πάλι θα εντόοπιζόταν σχετικά γρήγορα από τα αεροσκάφη. Τότε ο Eck αποφάσισε να προστατέψει το υποβρύχιο και τους άνδρες του παίρνοντας την απόφαση να σβήσει κάθε ίχνος από το ναυάγιο…
Τα ίχνη που δεν έσβηναν…
Η ώρα ήταν 20.00 όταν το U-852 πλησίασε τις σωσίβιες σχεδίες. Ο Weispfennig στεκόταν κοντά στο δεξί πολυβόλο. Ο κυβερνήτης του δίδει την εντολή να βάλλει προς τις σχεδίες. Ο γιατρός πυροβολεί.
Ο υποπλοίαρχος του «Πηλεύς» Αντώνης Λιόσης ξάπλωσε στην σχεδία προσπαθώντας να προστατέψει το κεφάλι του. Πίσω του άκουγε τις κραυγές από τον Δημήτρη Κωνσταντινίδη ο οποίος είχε χτυπηθεί αρκετές φορές. Σε λίγα λεπτά σταμάτησε να τον ακούει. Ο Κωνσταντινίδης ήταν νεκρός.
Μετά από μερικές βολές το πολυβόλο έπαθε εμπλοκή. Τότε ο Hoffmann έσπευσε και το ξεμπλόκαρε. Ο γιατρός όμως δεν ήθελε πλέον να συνεχίσει να πολυβολεί παρά το γεγονός ότι εξακολουθούσε να βρίσκεται στην γέφυρα. Τότε όλοι παρατήρησαν ότι οι σχεδίες δεν είχαν βυθιστεί. Ο Eck διέταξε να ανάψουν τον προβολέα (οπτικός τηλέγραφος) προκειμένου να εντοπίσουν γιατί δεν είχαν βυθιστεί ακόμα οι σχεδίες. Το υποβρύχιο συνέχιζε να περνά δια μέσου του ναυαγίου ενώ μόνο ο Hoffmann απέμεινε να πολυβολεί τους επιζώντες. Ο ναυτικός Rocco Said κρατιόταν κοντά στην σχεδία μαζί με άλλους ναυαγούς που κολυμβούσαν. Το πολυβόλο στράφηκε προς την πλευρά τους κι εκείνοι σήκωναν τα χέρια τους ψηλά καθώς οι πολυβολισμοί τους τίναζαν προς τα πίσω μέχρι τελικώς να τους βυθίσουν στο νερό. Το θέμα ήταν συγκλονιστικό. Ναυαγοί που προσπαθούσαν να σωθούν κατέληγαν να πυροβολούνται αλύπητα ενώ ταυτόχρονα οι σχεδίες εξακολουθούσαν να επιπλέουν…
Το σχέδιο του Eck να σβήσει κάθε ίχνος από το ναυάγιο δεν προχωρούσε. Προς επίλυση του προβλήματος ο Hoffmann πρότεινε να χρησιμοποιήσουν το πολυβόλο των 37mm ενώ προτάθηκε από άλλους και η χρήση του πυροβόλου καταστρώματος των 105mm. Παρά το γεγονός ότι δεν συμφωνούσε με αυτά, ο Eck είπε στον Hoffmann να δοκιμάσει τα δίδυμα αντιαεροπορικά πολυβόλα των 20mm. Ούτε όμως αυτή η προσπάθεια καρποφόρησε. Οι σχεδίες ακόμα επέπλεαν. Η σκέψη πλέον του Eck στράφηκε στις χειροβομβίδες. Υπολογίζεται ότι χρησιμοποιήθηκαν δύο με τρεις χειροβομβίδες. Ο Λιόσης τραυματίστηκε στον ώμο και στην πλάτη. Σε μια άλλη σχεδία ήταν τραυματισμένος ο Άγης Κεφαλάς στο χέρι και δύο ναυτικοί οι οποίοι όμως κείτονταν νεκροί. Παρά το βαρύ τραύμα ο Κεφαλάς κατόρθωσε να γλιστρήσει στο νερό, να κολυμβήσει και να πάει στην σχεδία που βρισκόταν ο Λιόσης.
Προς απογοήτευση του Γερμανού κυβερνήτου ούτε η χρήση των χειροβομβίδων φάνηκε να έφερε αποτέλεσμα. Οι σχεδίες επέπλεαν ακόμα στην επιφάνεια της θάλασσας…
Το υπόλοιπο πλήρωμα του υποβρυχίου δεν είχε καταλάβει τι ακριβώς συνέβαινε.
Ήταν σχεδόν μεσάνυχτα και ο υποπλοίαρχος Colditz αντικατέστησε την βάρδια του Hoffmann ανεβαίνοντας επάνω στην γέφυρα. Την ίδια ώρα έγινε αλλαγή βάρδιας και στους οπτήρες. Ένας από τους αντικαταστάτες οπτήρες ήταν ο Matrosenobergefreiter Wolfgang Schwender ο οποίος διατάχθηκε να συνεχίσει να πολυβολεί τις σχεδίες. Με την πρώτη του βολή το πολυβόλο του μπλόκαρε και ανέλαβε ο Lenz ο οποίος αφού το ξεμπλόκαρε έβαλε πλέον εκείνος αφήνοντας στην άκρη τον Schwender να αρκείται στα καθήκοντα του οπτήρος.
Η ώρα ήταν 1.00 τα ξημερώματα. Επί 5 ώρες το υποβρύχιο U-852 έδινε μία κοπιώδη και παράδοξη «μάχη». Ούτε ο εμβολισμός, ούτε η χρήση των πολυβόλων όπλων, των διδύμων αντιαεροπορικών των20mm και των χειροβομβίδων που αποτελούσαν το σχέδιο «στιγμής» του Eck να μην αφήσει ίχνη, λειτούργησαν. Οι σχεδίες που αποτελούσαν το στόχο, αν και γαζωμένες στην κυριολεξία από τις βολές, επέπλεαν. Ο Eck απέναντι σε αυτόν το παράλογο «εχθρό» είχε αποτύχει. Αφήνοντας τα ίχνη που δεν έλεγαν να σβήσουν, εγκαταλείπει την περιοχή και τους τέσσερεις επιζώντες ναυαγούς και πλέοντας με την μέγιστη ταχύτητα κατευθύνθηκε νότια, προς την δυτική πλευρά της Αφρικής.
Η πορεία προς τις Σομαλικές ακτές
Δεν άργησε να γνωστοποιηθεί το γεγονός σε όλο το πλήρωμα του υποβρυχίου. Το ηθικό των ανδρών ήταν εξαιρετικά πεσμένο. Παρά τις προσπάθειες του Eck να εμψυχώσει τους άνδρες του, παρά τις διαρκείς αναφορές στις διαταγές των ανωτέρων, στους σκοπούς τους και στην υπενθύμιση ότι οι εχθροί δεν λυπούνται τις γυναίκες και τα παιδιά τους όταν βομβαρδίζουν τις πόλεις, το πλήρωμα του U-852 ήταν σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Ο ίδιος ο Eck, στην αναφορά του, έγραψε ότι δεν αποτελούσε εξαίρεση.
Κατεβαίνοντας τις δυτικές ακτές της Αφρικής με ιδιαίτερη προσοχή, αφού πλέον οι Βρετανοί γνώριζαν το περιστατικό και παρακολουθούσαν την περιοχή, στέλνει στις 15 Μαρτίου ραδιοτηλεγράφημα γνωστοποιώντας την βύθιση του SS «Peleus».
Η επικοινωνία μέσω ασυρμάτου καθιστούσε την περιπολία επικίνδυνη αφού οι σύμμαχοι μπορούσαν να εντοπίσουν σε ποιο σημείο βρισκόταν το υποβρύχιο. Παρόλα αυτά, ο Eck έπρεπε με κάποιο τρόπο να ενημερώσει την Διοίκηση Υποβρυχίων (U-boat Headquarters (BdU)) και σύμφωνα με τα αρχεία της BdU το U-852 τήρησε σιγή ασυρμάτου μέχρι τις 4 Απριλίου. Σε αυτό όμως δεν συμφωνούν οι Βρετανοί. Στις 30 Μαρτίου οι ανθυποβρυχιακές δυνάμεις του Βρετανικού Ναυτικού στο Cape town ήταν ενήμερες για σήματα που έστελνε ένα υποβρύχιο το οποίο εντοπιζόταν ΒΔ του Cape town. Στις 4 Απριλίου το σήμα του Eck αναχαιτίστηκε από τις Βρετανικές Υπηρεσίες και κατέστη δυνατός ο εντοπισμός του σκάφους σε απόσταση 150 μιλίων ανατολικά του σημείου Agulhas.
 |
ΚΥΑΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ U-852. Carl Zeiss (Jena). ΦΩΤΟ: Flickr. goongumpian's photostream |
Χρειάστηκαν δύο μέρες να περάσουν μέχρις ότου αναπτερωθεί το ηθικό των ανδρών του γερμανικού υποβρυχίου. Την 1η Απριλίου, το φορτηγό 5.277 τόνων SS Dahomian έγινε ο νέος στόχος του Eck[6]. Δέκα μίλια ΝΔ του Cape Point το φορτηγό τορπιλίστηκε από το γερμανικό υποβρύχιο. Αυτή τη φορά ο Eck αδιαφόρησε για τους ναυαγούς, οι οποίοι την επόμενη μέρα διασώθηκαν από δύο νοτιοαφρικανικά ναρκαλιευτικά, και συνέχισε την πορεία του.
Η θαλάσσια περιοχή που κινείτο ο Eck είχε ενισχυθεί πρόσφατα (αμυντικά) από μία ομάδα καταδίωξης υποβρυχίων, η οποία αποτελείτο από 9 φρεγάτες και σκούνες (Sloops) συν τα αεροπλανοφόρα συνοδείας HMS Begum και HMS Shah. Οι ζώνες ναυσιπλοΐας περιπολούνταν στενά από αεροσκάφη και αεροπορικές βάσεις υπήρχαν στην Ατόλη Addu και στην νήσο Diego Garcia. Για τους συμμάχους η στιγμή που θα βρίσκονταν στο στόχαστρό τους το γερμανικό υποβρύχιο πλησίαζε.
Η τύχη του U-852 & του πληρώματος.
Την τελευταία μέρα του Απριλίου, οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών εντόπισαν το U-852 να πλησιάζει το Cape Guardafui νοτίως του Κόλπου του Άντεν. Η στιγμή που περίμεναν οι Βρετανοί έφθασε. Δίχως χρονοτριβή βομβαρδιστικά τύπου Wellington της RAF απογειώθηκαν από το Άντεν της Υεμένης ξεκινώντας ένα ασταμάτητο κυνηγητό. Στις 2 Μαΐου το U-852 τα βομβαρδιστικά εντόπισαν το γερμανικό υποβρύχιο να πλέει στην θαλάσσια επιφάνεια και το αιφνιδίασαν λίγο μετά την αυγή επιτιθέμενα από την πλευρά του ήλιου. Στο υποβρύχιο εκτελούσε καθήκοντα οπτήρος ο Β΄ Υποπλοίαρχος August Hoffmann Τα αεροσκάφη εξαπέλυσαν 6 βόμβες βυθού εκ των οποίων η μία προκάλεσε ζημιές στο αντιαεροπορικό πολυβόλο των 37mm. Το γερμανικό υποβρύχιο προσπάθησε να καταδυθεί αλλά η κατάστασή του ήταν σε κρίσιμο σημείο αφού εκτός από την εισροή υδάτων υπήρχε διαρροή θανατηφόρου χλωριούχου αερίου το οποίο προερχόταν από έκρηξη συσσωρευτών (μπαταριών) του σκάφους. Παρόλα αυτά το υποβρύχιο κατόρθωσε να καταδυθεί, παραμένοντας όμως για 15 λεπτά κάτω από την επιφάνεια. Οι εκλύσεις αερίων ανάγκασαν τον Eck να αποφασίσει ανάδυση και να αντιμετωπίσει τα εχθρικά αεροσκάφη επανδρώνοντας τα αντιαεροπορικά του.
Τα βομβαρδιστικά ξεκίνησαν τον δεύτερο γύρο επίθεσης. Η επιφάνεια του γερμανικού υποβρυχίου γαζώθηκε από τα πυρά με αποτέλεσμα ο υποπλοίαρχος Gerhard Colditz, και ο (Matrosenobergerfreiter) Josef Hofer να σκοτωθούν πάνω στην γέφυρα. Τότε ο Eck αντιλήφθηκε ότι το U-852 με βυθισμένη την πρύμνη και σε κατάσταση ακυβερνησίας δεν μπορούσε πλέον να σωθεί. Έπρεπε να στρέψει τις προσπάθειες του στην διάσωση του πληρώματος και αυτό θα επιτυγχάνονταν με την προσάραξη του υποβρυχίου στις σομαλικές ακτές. Έπειτα έπρεπε να το καταστρέψει ο ίδιος προτού πατήσουν το πόδι τους οι Βρετανοί. Ο πρώτος στόχος του επιτεύχθηκε. Ο δεύτερος όμως όχι. Το τι ακριβώς συνέβη και δεν πέτυχε η αυτοβύθιση του γερμανικού υποβρυχίου δεν είναι γνωστό. Το μόνο στοιχείο που έχει γνωστοποιηθεί είναι ότι στην προσπάθεια του κυβερνήτου να καταστρέψει το υποβρύχιο με εκρηκτικά το μόνο που κατάφερε ήταν να χάσει την ζωή του ένα μέλος πληρώματος κατά την διαδικασία αυτή.
Το γερμανικό υποβρύχιο ήταν πλέον προσαραγμένο. Τα βρετανικά α/φη εξακολουθούσαν να εξαπολύουν πυρά. Το πλήρωμα του υποβρυχίου προσπαθούσε να σωθεί με κάθε τρόπο. Άλλοι κολυμβούσαν άλλοι γαντζώνονταν στις σχεδίες. Πολλοί που κατάφεραν να βγουν στην ακτή ξάπλωσαν ταλαιπωρημένοι περιμένοντας όποια μοίρα τους περίμενε.
Την επόμενη μέρα ένα αποβατικό άγημα του Βρετανικού Ναυτικού υποστηριζόμενο από μία μονάδα Σομαλών αιχμαλώτισε τον κυβερνήτη και όσους από το πλήρωμα του U-852 επέζησαν. Ενδεχομένως πολλοί να πίστευαν ότι το ταλαιπωρημένο γερμανικό πλήρωμα με τις όποιες καταθέσεις θα μπορούσε να δώσει θα έριχνε φως στην υπόθεση, εντούτοις το ευτύχημα για τους βρετανούς δεν ήταν οι αιχμάλωτοι. Το βρετανικό άγημα επιβίβασης που εισήλθε στο υποβρύχιο ανακάλυψε το πολεμικό ημερολόγιο (war log / KTB Kriegstagebuch) πάνω στο οποίο είχαν εγγραφεί όλες οι πληροφορίες σχετικά με την βύθιση του SS «Peleus».
Οι Βρετανοί (Ιούνιος 1944) με βάση τα στοιχεία που είχαν συνελέξει αποφάσισαν να δικάσουν τον Eck και τους υπεύθυνους του πληρώματος. Η δίκη όμως αναβλήθηκε μέχρι την ήττα της Γερμανίας. Η υπόθεση «Eck – Πηλεύς» χαρακτηρίστηκε ως άκρως απόρρητη. Ο Heinz-Wilhelm Eck και τέσσερα μέλη πληρώματος δικάστηκαν τον Οκτώβριο του 1945 από ένα βρετανικό στρατοδικείο στο Αμβούργο[7] για παραβίαση των νόμων και συνηθειών του πολέμου & για την δολοφονία μελών πληρώματος του τορπιλισμένου σκάφους. Ο κυβερνήτης ισχυρίστηκε ότι αποφάσισε με πολυβόλα να βυθίσει μόνο τις σχεδίες δίχως εκείνη την στιγμή να βλέπει κανένα μέλος του πληρώματος του ελληνικού φορτηγού πλοίου. Δεν διέταξε ποτέ τον πολυβολισμό των επιζώντων.
Όλοι τους κρίθηκαν ένοχοι.
Πριν ανακοινωθεί το αποτέλεσμα της δίκης, πρέπει να σημειωθεί ότι η υπεράσπιση επιχείρησε να παρουσιάσει ως μάρτυρα (ο οποίος απερρίφθη από το δικαστήριο) τον Conteradmiral Karl Schmidt, διοικητή του αντιτορπιλικού Erich Giese το οποίο βυθίστηκε στις 13 Απριλίου 1940 και οι 200 Γερμανοί επιζώντες βλήθηκαν από βρετανικά αντιτορπιλικά ενώ βρίσκονταν στο νερό και στις σχεδίες. Οι Βρετανοί ισχυρίστηκαν ότι η δολοφονία τους ήταν «επιχειρησιακή αναγκαιότητα» με σκοπό να αποτρέψουν τους Γερμανούς ναύτες να φθάσουν στην ακτή και να ενωθούν με τα γερμανικά στρατεύματα στο Narvik (Νορβηγία).[8]
Στις 30 Νοεμβρίου 1945, ώρα 08.40, ο κυβερνήτης Heinz-Wilhelm Eck, ο Β’ υποπλοίαρχος August Hoffmann & ο γιατρός Walter Weisspfennig καταδικάστηκαν σε θάνατο δια τυφεκισμού.[9]
Ο Δρ. Pabst (δικηγόρος υπερασπίσεως του Hoffmann και του Schwender) και ο Δρ. Todsen (δικηγόρος του Eck) βρήκαν μυστηριώδη θάνατο λίγο μετά το τέλος της δίκης. Ο Pabst αυτοκτόνησε και ο Todsen σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα από βρετανικό στρατιωτικό όχημα. Και τα δύο περιστατικά ερευνήθηκαν από την Βρετανική Στρατιωτική Αστυνομία, οι αναφορές της οποίας παραμένουν ακόμη (μέχρι τον Οκτ. του 1996) σφραγισμένες και μη διαθέσιμες στο κοινό.
 |
| ΕΞΑΝΤΑΣ ΤΟΥ U 852. ΦΩΤΟ: Flickr. goongumpian's photostream |
Τι απέγιναν οι επιζώντες του SS «Peleus»;
Μετά την βύθιση του ελληνικού φορτηγού πλοίου και τον ανελέητο πολυβολισμό των επιζώντων, έμειναν τέσσερεις άνθρωποι τραυματισμένοι σε μια σχεδία οι οποίοι περίμεναν κάποιο περαστικό πλοίο να τους μαζέψει. Οι μέρες περνούσαν και η σωσίβια σχεδία του «Πηλεύς» επέπλεε για 39 ημέρες στην θάλασσα. Στις 20 Απριλίου 1944 το πορτογαλικό ατμόπλοιο SS Alexander Silva εντόπισε τους ναυαγούς. Οι τρεις ήταν ακόμη ζωντανοί. (Αντώνιος Λιόσης, Δημήτριος Αργυρός και Rocco Said) Ο Άγις Κεφαλάς είχε αφήσει την τελευταία του πνοή 25 μέρες μετά την επίθεση ταλαιπωρημένος από γάγγραινα και κίτρινο πυρετό. Το SS Alexander Silva έφθασε στην Αγκόλα (Lobito) μετά από μία εβδομάδα κι εκεί για πρώτη φορά έμαθαν οι Βρετανοί για το περιστατικό της 13η – 14ης Μαρτίου. Όλοι οι επιζώντες έδωσαν έγγραφη κατάθεση αποκαλύπτοντας κάθε πτυχή του γεγονότος όπως πραγματικά την βίωσαν.
Γενικές εκτιμήσεις & ερωτήματα που προκύπτουν
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη για να προκύψει το συμπέρασμα ότι ο κυβερνήτης του U-852 δεν εκτίμησε σωστά την κατάσταση. Και αυτό είναι απόρροια της ελλιπούς επιχειρησιακής σχεδίασης ή υποτυπώδους προετοιμασίας του σχετικά με την εντολή που έλαβε «να μην αφήσει ίχνη» η οποία και τον οδήγησε σε σειρά λαθών. Οι οδηγίες του Schnee, αν και δεν ήταν σαφείς, εντούτοις ξεκαθάριζαν την εντολή. Δεν πρότειναν τον τρόπο, απαιτούσαν όμως το αποτέλεσμα. Αυτό συνήθως συμβαίνει στα υψηλά επίπεδα Διοικήσεως. Η εκτίμηση καταστάσεως είναι συνήθως Ευρείας Γενικής Ιδέας Ενεργείας και καταλήγει σε σχεδίαση, που θα απαιτήσει περαιτέρω λεπτομερή μελέτη και συμπλήρωση από τους υφισταμένους Διοικητές. Αυτό εξάλλου αποτελεί συχνά και τον προφανή περιορισμό στην επιχειρησιακή σχεδίαση (Ειδικές Καταστάσεις δηλαδή που Επιβλήθηκαν από Ανώτερα Κλιμάκια) και που θα έπρεπε ο Eck να μελετήσει έτσι ώστε να βρει τον καλύτερο τρόπο ενέργειας πριν ξεκινήσει την περιπολία του.
Δεν κατανόησε την Αποστολή του. Δεν εξέτασε τους παράγοντες εκείνους που μπορούν να επηρεάσουν την Αποστολή του. (Περιοχή Επιχειρήσεων, Εχθρός, Διατιθέμενα Μέσα). Δεν εξέτασε τις εχθρικές δυνατότητες και τις δυνατές ενέργειές του. Όλα τα παραπάνω τον ανάγκασαν να μην επιλέξει την καλύτερη ενέργειά του (λύση), η οποία θα του πρόσφερε τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στην εκπλήρωση της Αποστολής του. Προσπαθώντας να έλθει αντιμέτωπος με τον περιορισμό της σχεδίασης του την τελευταία στιγμή ξεκίνησε τον καταιγισμό πυρών στις σωσίβιες σχεδίες και αυτό που τελικά κατάφερε ήταν:
Σπατάλη πολύτιμου εφοδιασμού
Σπατάλη πολύτιμου χρόνου
Καταρράκωση ηθικού πληρώματος
Εξακολούθηση απειλής του αρχικού περιορισμού.
Φυσικά, μέρος ευθυνών, θα πρέπει να αποδοθεί επίσης και στα ανώτερα κλιμάκια αφού γνωρίζοντας την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης περιοχής
Επέλεξαν έναν άπειρο κυβερνήτη
Επέλεξαν έναν ακατάλληλο τύπο υποβρυχίου για μια τόσο επικίνδυνη περιοχή &
Δεν έδωσαν προτάσεις, ούτε ανεπίσημα, για το πώς θα μπορούσαν οι κυβερνήτες να βυθίσουν τα εχθρικά πλοία δίχως να αφήσουν ίχνη.
Εντύπωση, επίσης, προκαλεί η άγνοια κυβερνήτου και πληρώματος σχετικά με τον σωστικό εξοπλισμό και τα υλικά με τα οποία κατασκευάζονται, πληροφορίες οι οποίες, λογικά, θα δίδονται και θα περιλαμβάνονται στην εκπαιδευτική ύλη τους.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Eck και τα 4 μέλη πληρώματος δικάστηκαν και καταδικάστηκαν επειδή η Γερμανία έχασε τον πόλεμο, σε αντίθεση με τους υπευθύνους παρόμοιων περιστατικών, στα οποία χιλιάδες άνδρες των δυνάμεων του Άξονα (Γερμανοί, Ιταλοί, Ιάπωνες) βρήκαν τον θάνατο από τα πυρά συμμαχικών όπλων επικαλούμενοι την «επιχειρησιακή αναγκαιότητα»…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ / ΠΗΓΕΣ:
Κων/νος Παϊζης - Παραδέλλης, «Το τίμημα του πολέμου» Εταιρία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας, Αθήνα 2004
Messimer, D. R. Heinz-Wilhelm Eck: Siegerjustiz and the Peleus Affair (1998)
Savas, Theodore P. (editor), Silent Hunters, 1997 Naval Institute Press.
Cameron, John (editor)Trial of Heinz Eck, August Hoffmann, Walter Weisspfennig, Hans Richard Lenz and Wolfgang Schwender (The Peleus Trial), 1948
Paul Kemp, U-BOATS DESTROYED. German Submarine Losses in the World Wars, Arms & Armour Press 1997
Paul Kemp, U-BOATS DESTROYED. German Submarine Losses in the World Wars, Arms & Armour Press 1997
LORD RUSSEL OF LIVERPOOL, Η Μάστιγα του Ναζισμού. Τα εγκλήματα πολέμου του Γ΄ Ράιχ - 1939-1945, Εκδόσεις ΙΩΛΚΟΣ 2007
Paterson, Lawrence “Hitler’s Grey Wolves, U-Boats in the Indian Ocean”, Greenhill Books, London 2004Clay Blair: Hitler’s U-Boat War Vol II (1998)
Prof. Gary Solis, Military Necessity, Kriegsraison and the “War on Terror” United States Military Academy
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Στις 5 Απριλίου 1943 το υποβρύχιο U-178 εστάλει στην Penang της Μαλαισίας για να οργανώσει μια ναυτική βάση. Η αρχική ιδέα αποστολής υποβρυχίων στην Μαλαισία για την εκτέλεση επιχειρήσεων στον Ινδικό Ωκεανό πρωτάθηκε από τους Ιάπωνες τον Δεκέμβριο του 1942. Όταν ο πόλεμος στον Ατλαντικό χάθηκε (Μάϊος 1943) αποφασίστηκε η αποστολή υποβρυχίων σε θάλασσες με λιγότερη αεροπορική προστασία. Μία από αυτές ήταν ο Ινδικός Ωκεανός στον οποίο κατευθύνθηκαν αριθμός υποβρυχίων μεγάλης ακτίνας δράσεως, αμέσως μετά το τέλος της εποχής των Μουσώνων (Σεπτέμβριος 1943). Η ομάδα των υποβρυχίων έλαβε την επωνυμία Monsun (στην γερμανική γλώσσα ο Μουσών). Από τα αρχικά 11 υποβρύχια έφθασαν μόνο τα 5. Τα περισσότερα από αυτά ανήκαν στον 12ο στολίσκο αλλά από τον Σεπτέμβριο του 1944 η διοίκηση μεταβιβάστηκε στον 33ο Στολίσκο με έδρα την Penang.
[2] Άσσος των υποβρυχίων , με σημαντικές επιτυχίες στο ενεργητικό του. Κάτοχος του Σταυρού των Ιπποτών.
[3] Η «Μόνιμη Διαταγή Νο 154» της Διοίκησης Υποβρυχίων περιείχε τα εξής: «Μην περισυλλέγετε ανθρώπους και μην τους παίρνετε μαζί σας. Μην ανησυχείτε για τις σωστικές λέμβους των εμπορικών πλοίων. Οι καιρικές συνθήκες και η απόσταση απ’ την ξηρά δεν παίζουν κανένα ρόλο. Ασχοληθείτε μόνο με το πλοίο σας… Πρέπει να είμαστε σκληροί στον πόλεμο. Ο εχθρός άρχισε τον πόλεμο με σκοπό να μας καταστρέψει, συνεπώς όλα τα άλλα δεν έχουν καμία σημασία» (Lord Russell of Liverpool, Η μάστιγα του Ναζισμού. Τα εγκλήματα πολέμου του Γ’ Ράιχ 1939-1945, εκδόσεις Ιωλκός 2007)
[4] Επίσης άσσος των υποβρυχίων, κάτοχος Σταυρού των Ιπποτών. Το Νοέμβριο του 1937 νυμφεύτηκε την κόρη του Karl Dönitz, Ursula,Υπήρξε επικεφαλής του επιτελείου του Konteradmiral Eberhardt Godt, ο οποίος διηύθυνε τις καθημερινές επαφές του υποβρυχίου πολέμου.
[5] Ο Hartestein διέσωσε ορισμένους επιζώντες από την βύθιση του «Laconia». Για την πράξη του αυτή, επειδή θεωρήθηκε ότι έφερε το σκάφος του σε κίνδυνο δέχθηκε έντονη επίπληξη. Ο Doenitz έγραψε σχετικά στην αναφορά του: «το περιστατικό είναι ακόμη μια απόδειξη για το τι μπορεί να είναι τελικά ένα προβληματικό ανθρώπινο συναίσθημα απέναντι στον εχθρό».
[6] Η βύθιση του SS Dahomian ήταν η πρώτη επιτυχία υποβρυχίων στα ύδατα της Ν. Αφρικής από την 1η Αυγούστου του 1943. Για τον σκοπό αυτό οι Βρετανοί συγκρότησαν μια ισχυρή ανθυποβρυχιακή δύναμη για να κυνηγήσουν και να βυθίσουν το U-852.
[7] Τα μέλη του Δικαστηρίου αποτελούνταν από 3 Βρετανούς αξιωματικούς του Στρατού, 2 αξιωματικούς του Ναυτικού και 2 αξιωματικούς του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού.
[8] Αντίστοιχη περίπτωση σημειώθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1943 στον Νότιο Ειρηνικό όταν το αμερικανικό υποβρύχιο USS Wahoo βύθισε ιαπωνικό μεταγωγικό έξω από την ακτή της Νέας Γουϊνέας. Ο κυβερνήτης του υποβρυχίου αντιπλοίαρχος Dudley Morton αναδύθηκε για να φορτίσει τις μπαταρίες του σκάφους και σύμφωνα με την επιχειρησιακή αναφορά που ο ίδιος υπέβαλλε κατέστρεψε περί τις 20 λέμβους που βρίσκονταν στην επιφάνεια. Ο κυβερνήτης του αμερικανικού υποβρυχίου διέταξε την εξόντωση όλων των επιζώντων Ιαπώνων με μεθοδικότητα.
[9] Ο Αρχιμηχανικός Hans Richard Lenz καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση. Τελικώς αφέθηκε ελεύθερος στις 21 Δεκεμβρίου 1951. Ο Wolfgang Schwender καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλακή. Αποφυλακίσθηκε στις 27 Αυγούστου 1952.
Το Περί Αλός προτείνει:
Subsim radio rooms forums. Ένα FORUM με πληροφορίες και σπάνιες φωτογραφίες από Υ/Β του Β΄ΠΠ. Πιέσατε ΕΔΩ
Uboat.net. Μια ενδιαφέρουσα και προσεγμένη ιστοσελίδα για τα γερμανικά Υ/Β. Πιέσατε ΕΔΩ
Kriegsmarine Crew 34. Γερμανικό ιστολόγιο με πολλές πληροφορίες και σπάνιες φωτογραφίες. Πιέσατε ΕΔΩ
