ECJbX0hoe8zCbGavCmHBCWTX36c

Φίλες και φίλοι,

Σας καλωσορίζω στην προσωπική μου ιστοσελίδα «Περί Αλός» (Αλς = αρχ. ελληνικά = η θάλασσα).
Εδώ θα βρείτε σκέψεις και μελέτες για τις ένδοξες στιγμές της ιστορίας που γράφτηκε στις θάλασσες, μέσα από τις οποίες καθορίστηκε η μορφή του σύγχρονου κόσμου. Κάθε εβδομάδα, νέες, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις θα σας κρατούν συντροφιά.

Επιβιβαστείτε ν’ απολαύσουμε παρέα το ταξίδι…


Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας




Δευτέρα 29 Οκτωβρίου 2012

ΤΑ "ΙΑΤΡΙΚΑ" ΤΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ


Περί Αλός

Δρ. Αριστείδης Γ. Διαμαντής
Πλοίαρχος (ΥΙ) ΠΝ, Κυτταρολόγος,
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
 
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Ελλάς»,
τεύχος 946, σ.28. ΙΟΥΛ.  2012, εκδόσεις ΕΘΕ/ΓΕΝ.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση της ΕΘΕ.
 


1913.- Ο Αρχηγός του Στόλου Αιγαίου,
Υποναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης
και ο Κυβερνήτης του ''ΑΒΕΡΩΦ'',
Πλοίαρχος Σοφοκλής Δούσμανης
στο κατάστρωμα του θωρηκτού.
ΦΩΤΟ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ
ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ.

 
Ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935), όπως εξάλλου όλοι οι άνθρωποι, ήρθε αντιμέτωπος στη ζωή του με την αρρώστια, ακόμη και με το θάνατο, όταν προσπάθησαν δύο φορές ανεπιτυχώς να τον δολοφονήσουν. Ίσως, δεν θα είχε κανένα νόημα η οποιαδήποτε μνεία στο είδος, αλλά και στο μέγεθος των νοσημάτων, που τον «ταλαιπώρησαν», όσο ο ίδιος βρισκόταν ακόμη στη ζωή, όμως, έστω και μια σύντομη αναφορά στην υγεία του θα μπορούσε ενδεχομένως να φωτίσει και μια άλλη πλευρά της προσωπικότητας του νικητή των «ναυμαχιών της Έλλης και της Λήμνου» των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913∙ του ανθρώπου που συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία της Ελλάδας «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», η οποία σφραγίστηκε με τη συνθήκη των Σεβρών στις 10 Αυγούστου 1920. Κι αυτό, γιατί ο τρόπος, με τον οποίο συμπεριφέρεται ένα άτομο μπροστά στην αρρώστια, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του χαρακτήρα του. Από τα λίγα εξάλλου διαθέσιμα βιογραφικά του ναυάρχου ελάχιστες πτυχές της ζωής του έχουν φωτιστεί- και αυτές ακροθιγώς και αποσπασματικά- σε σχέση με τις λίγες φορές, που υπήρξε ο ίδιος ασθενής.
Στις καταγεγραμμένες μαρτυρίες που ακολουθούν, δεν χρειάζεται κανείς να έχει εξειδικευμένες γνώσεις ψυχολογίας, για να βγάλει από μόνος του τα συμπεράσματα για τον ψυχισμό του «ασθενή» Κουντουριώτη. 
Λίγες ημέρες μετά τη «ναυμαχία της Λήμνου» ο Κουντουριώτης, έχοντας όλα τα συμπτώματα μιας γαστρορραγίας (δυνατούς πόνους στο στομάχι, καφεοειδείς εμέτους και μέλαινες κενώσεις), παρέμεινε κλινήρης ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού του πλοίου· η παράταση των μαύρων κενώσεων ανησύχησαν το γιατρό, ο οποίος συνέστησε μεταφορά του ναυάρχου σε νοσοκομείο για περαιτέρω νοσηλεία λόγω υπόνοιας συνέχισης της γαστρορραγίας και των κινδύνων που αυτή εγκυμονεί, που στην περίπτωση αυτή απαιτείται μετάγγιση αίματος και ενδεχομένως χειρουργική επέμβαση· ο Δούσμανης [1], που μετέφερε τους επιστημονικούς προβληματισμούς και την ανησυχία του γιατρού στον Κουντουριώτη, προκειμένου αυτός να διακομιστεί σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης για περαιτέρω αντιμετώπιση, έλαβε την αρνητική απάντηση του ναυάρχου· ευτυχώς η γερή του κράση υπερίσχυσε και σε λίγες ημέρες έγινε καλά [2].
Κάποτε, κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο ναύαρχος Κουντουριώτης αρρώστησε και κατόπιν συστάσεων των θεραπόντων ιατρών του, προκειμένου να αναρρώσει, απομονώθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου παρέμεινε αρκετό χρονικό διάστημα, γεγονός που του δημιούργησε μελαγχολία∙ ο γιατρός του Ναυτικού Ζουμής, τον οποίο ιδιαίτερα αγαπούσε και εκτιμούσε ο ναύαρχος, κλήθηκε στην Ύδρα για να τον εξετάσει∙ η γνωμάτευση δεν άφηνε κανένα περιθώριο παρερμηνείας «Κύριε Πρόεδρε, η υγεία σας είναι αρίστη, ενοσταλγήσατε να προσφέρητε τας υπηρεσίας σας και πάλιν εις το Έθνος, διό και σας συνιστώ να επιστρέψητε εις τας Αθήνας» και ο ναύαρχος συνήλθε αμέσως [3].
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1929 ο Κουντουριώτης παραιτήθηκε από το αξίωμα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας για λόγους υγείας, όταν διαπίστωσε ότι τα αρχικά κλινικά συμπτώματα, τα οποία του παρουσιάστηκαν (έλλειψη αυθόρμητης κινητικότητας, χαρακτηριστικό τρέμουλο κατά την ηρεμία), δεν ήταν άλλα, παρά εκείνα, που συνδέονταν με τη νόσο, που για πρώτη φορά το 1817 περιέγραψε ολοκληρωμένα ο Άγγλος γιατρός Πάρκινσον (James Parkinson, 1755 - 1824). Η επιστολή παραίτησης, που απέστειλε στον προθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο (1864 - 1936), με την οποία του κοινοποίησε την αμετάκλητη απόφασή του, αποτελεί μνημείο ιδεαλισμού: "Παραιτήθηκα, γιατί αυτό επέβαλε το εθνικό συμφέρον. Τα χέρια μου άρχισαν να τρέμουν. Όταν θα ήρχοντο να με επισκέπτονται ξένοι πρέσβεις, θα το αντιλαμβάνοντο. Οι σκέψεις και οι κρίσεις τους θα ήσαν δυσμενείς δια την πατρίδα" . άραγε πόσοι πολιτικοί ηγέτες σήμερα στον κόσμο μπορούν να αρθρώσουν τέτοιο λόγο, όταν βαριά άρρωστοι - θλιβερά ερείπια του εαυτού τους - προσπαθούν να κρατηθούν γαντζωμένοι στην εξουσία [4]; Άλλα ήθη, άλλες εποχές, τότε που υπήρχαν ηγέτες, που ενέπνεαν και ξεσήκωναν τον λαό. O tempora o mores!


1912.- O Σοφοκλής Δούσμανης (Αντιπλοίαρχος BN) στο κατάστρωμα του
θωρηκτού Αβέρωφ.
ΦΩΤΟ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ. www.elia.org.gr

Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου του 1934 μια δυσάρεστη είδηση, που είχε δημοσιευτεί στον τύπο, λύπησε τους Έλληνες «Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης παραθερίζων είς Ύδραν ασθενεί σοβαρώς» σε μικρό χρονικό διάστημα η υγεία του ναυάρχου βελτιώθηκε, η αιτία όμως που τον στενοχώρησε δεν ήταν ο κίνδυνος της αρρώστιας για τη ζωή του, αλλά η θεραπευτική πειθαρχία, στην οποία τον υπέβαλαν οι θεράποντες γιατροί του∙ υποχρεωμένος, όμως, εκ των συνθηκών να υπακούσει στις θεραπευτικές προσταγές είπε με φιλοσοφική διάθεση, αλλά και παράπονο «Ουαί τοις ηττημένοις» [5].
Τέσσερις μικρές ιστορίες, μεγάλης όμως βαρύτητας και σημαντικότητας, όχι μόνο γιατί το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι το κεντρικό πρόσωπο, γύρω από το οποίο περιστρέφονται, αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο το ίδιο αντέδρασε.
Παρόλο, που στη διαμόρφωση της προσωπικότητας σημαντικό ρόλο παίζει το οικογενειακό υπόβαθρο, μέσα στο οποίο έχει μεγαλώσει κανείς, αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται, εντούτοις άτομα, που συμβιούν μέσα στο ίδιο περιβάλλον, αναπτύσσουν πολλές φορές μια εντελώς διαφορετική συμπεριφορά απέναντι στην αρρώστια. Αυτή η παρατήρηση μας επιβάλλει να αναζητήσουμε βαθύτερα στον ψυχολογικό κόσμο αυτών των ατόμων, προκειμένου να βρούμε τους παράγοντες, οι οποίοι θα μπορέσουν ενδεχομένως να ερμηνεύσουν αυτή τη διαφορά. Οι ειδικοί, που έχουν προσπαθήσει να ερμηνεύσουν τον τρόπο αντίδρασης απέναντι στην αρρώστια, καταλήγουν στο συμπέρασμα, ότι το πάσχον άτομο αναπτύσσει μια ιδιαίτερη συλλογιστική απέναντι στους κινδύνους, που εγκυμονεί μια αρρώστια για τη ζωή τους. Όλοι συμφωνούν, ότι η ανατροπή της υγείας ορίζεται με υποκειμενικό τρόπο από τον ίδιο τον ασθενή, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κάποιου είδους αλλαγή της κοινωνικής του κατάστασης και, ότι η συνειδητοποίηση της νόσου συνοδεύεται από συμπεριφορές του αρρώστου, που επηρεάζονται από ένα σύνολο κοινωνικοοικονομικών, πολιτιστικών και ψυχολογικών παραγόντων. Αλλά και ο τρόπος, που προσεγγίζει ο άρρωστος τη διαταραχή της υγείας του, επηρεάζεται από ένα σύνολο κοινωνικών, ψυχολογικών και βιολογικών παραγόντων με πρώτο εξ αυτών το σωματικό σύμπτωμα/ενόχλημα, που θα τον οδηγήσει στο γιατρό. Η «κουλτούρα» ενός ατόμου ως σύνολο ηθών, εθίμων και αντιλήψεων, υπό την ανθρωπολογική της έννοια, παίζει ίσως το σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση συγκεκριμένων απόψεων για την αρρώστια, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τον τρόπο, με τον οποίο το συγκεκριμένο άτομο θα αντιδράσει σ’ αυτή. Επομένως η προσωπική στάση του αρρώστου δεν αποτελεί τυχαία, αλλά συνειδητή διαδικασία συμπεριφοράς. Ο άρρωστος, οποιοσδήποτε άρρωστος, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, τη μόρφωση και την κοινωνική του θέση, διακατέχεται από το αίσθημα της ανασφάλειας, που η ίδια η αρρώστια προκαλεί. Φοβάται, ακόμη και αν δεν το λέει, λειτουργεί καχύποπτα απέναντι στο γιατρό ή σε όσους προσπαθούν να τον βοηθήσουν και δυσφορεί, γιατί αισθάνεται εξάρτηση από αυτούς. Ο τρόπος, που συνήθως αντιδρά έχει ενδιαφέρον από ψυχολογική άποψη, γιατί αντανακλά το χαρακτήρα του [6].
Θα μπορούσε να θεωρηθεί, από μια άποψη, επιστημονικό θέσφατο, ότι η αντίδραση του ασθενή απέναντι στο φόβο, που η αρρώστια επιφέρει, εκφράζεται ορισμένες φορές με αντίθετη συμπεριφορά και φαινομενικά παρουσιάζεται ως αντίδραση τόλμης, προκειμένου ο πάσχων να αποδείξει πρώτα στον εαυτό του και ύστερα στους άλλους, ότι δεν φοβάται, ενώ στην πραγματικότητα κρύβει μέσα του βαθιά ανησυχία και φοβία [7]. Στην «περίπτωση Κουντουριώτη» όμως, σύμφωνα με την προσωπική μου εκτίμηση, ο τρόπος που αντέδρασε απέναντι στη γαστρορραγία του δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί, παρά έκφραση τόλμης, γενναιότητας, αλλά και ευθύνης απέναντι στην «ιερή» υποχρέωση, που είχε αναλάβει ως Αρχηγός του Στόλου. Εξάλλου η αντοχή κάθε οργανισμού απέναντι στην αρρώστια, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο κάποιος την ξεπερνά εξαρτάται όχι μόνο από τη σωματική του κράση, αλλά και τις ψυχικές του αντοχές∙ και ο Κουντουριώτης διέθετε και τα δύο. Εκτός όμως αυτών, ο ίδιος είχε σαφή αντίληψη του γεγονότος, ότι όταν ένας άνθρωπος αρρωστήσει, δεν αλλάζει μόνο η δική του ζωή, αλλά μαζί με τη δική του επηρεάζονται και οι ζωές των ανθρώπων, που τον περιβάλλουν. Είναι εύκολο να αναλογιστεί κανείς τι θα συνέβαινε, αν ο ναύαρχος είχε δεχτεί να μεταφερθεί στο νοσοκομείο! Το ηθικό των ανδρών του θα έπεφτε, αφού ο Αρχηγός τους θα τους εγκατέλειπε βαριά άρρωστος. Αυτά, ίσως, σκεπτόταν ο Κουντουριώτης όταν απάντησε θυμωμένα στην επιμονή του Δούσμανη για τη διακομιδή του «…Εγώ δεν πάω πουθενά. Μονάχα πεθαμένο θα με βγάλετε από δω μέσα. Ακούς εκεί νοσοκομείο. Έχουμε πόλεμο Σοφοκλή. Έτσι τα παρατάμε κι’ αφήνουμε να μας τρέχουνε στους γιατρούς ή πιάνουμε το κρεβάτι σαν τις λεχώνες;» [8] .
Η μελαγχολία του Κουντουριώτη, ως έκφραση της- έστω και πρόσκαιρης- απώλειας του προσωπικού του ρόλου [9] από την τύχη των εθνικών θεμάτων, που διαχειριζόταν εκείνη την εποχή από τη θέση του ύπατου αξιώματος της Πολιτείας, «γιατρεύτηκε» με τη σταθερή και αποφασιστική προτροπή του γιατρού να επιστρέψει πίσω στα καθήκοντά του.


Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (μέσον) και ο Πλοίαρχος Δ. Λουνδρας
στην οικία του Ναυάρχου.

ΦΩΤΟ:  ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ. ''Ταξίδι από το ένδοξο παρελθόν στο σήμερα.

Ο τρόπος, με τον οποίο αντέδρασε ο Κουντουριώτης στο τρεμούλιασμα των χεριών του, ενός από τα πρώτα συμπτώματα της αρρώστιας, που του προξένησε απώλεια του ελέγχου της κίνησης των μελών του σώματός του, φανερώνει άνθρωπο υπεύθυνο, με συγκροτημένη σκέψη και υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στη θέση, που του εμπιστεύτηκε η Πολιτεία. Η παραίτησή του υπήρξε ο επίλογος της πολιτικής του καριέρας, πράξη εθνικής αξιοπρέπειας και έμπρακτου πατριωτισμού, προσωπική υπέρβαση και μάθημα ήθους με διαχρονική αξία.
Το χρονικό διάστημα, που μεσολάβησε από τη δημόσια ανακοίνωση της αρρώστιας του Κουντουριώτη, που τον οδήγησε στο θάνατο μετά από ένα χρόνο, τον Αύγουστο του 1935, υπήρξε γι’ αυτόν περίοδος εντελέχειας και υπαρξιακού επαναπροσδιορισμού. Παρά το γεγονός, ότι κάθε ανθρώπινη ύπαρξη κλονίζεται μπροστά στην επίγνωση του θανάτου, ακριβώς αυτή η πραγματικότητα είναι που μετουσιώνει το υπαρξιακό άγχος σε φιλοσοφική διάθεση για το νόημα της ζωής, αντιμετωπίζοντάς τον ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Οι τρεις λέξεις «Ουαί τοις ηττημένοις», που αναφώνησε ο ναύαρχος, όταν αρρώστησε, φανερώνουν τη φιλοσοφική και ταυτόχρονα τη θυμοσοφική του διάθεση, όταν αυτός, που δεν ηττήθηκε ποτέ, νικημένος από το γήρας, θέλησε «να δείξει πόσο σκληρό είναι να υποτάσσεται κάποιος σε ξένη συμβατική θέληση, εκείνος που θέληση δική του είχε πάντα να επιβάλλεται σε όλους με λόγια λίγα και έργα μεγάλα και ηρωικά, άξια μια ημέρα να γίνουν εποποιία και θρύλος» [10].
http://perialos.blogspot.gr/2012/10/blog-post_113.html
 

Σημείωση  Περί Αλός:

Το άρθρο αυτό αποτελεί προδημοσίευση του ομότιτλου κεφαλαίου, μερικώς τροποποιημένου, της υπό έκδοση μελέτης “Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935): μια ψυχογραφική προσέγγιση” του ιδίου συγγραφέα.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Δούσμανης, Σοφοκλής (1868 - 1952), αρχιεπιστολεύς του Στόλου του Αιγαίου και κυβερνήτης του "Αβέρωφ" κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, μετέπειτα ναύαρχος και υπουργός των Ναυτικών (επί κυβερνήσεως Τσαλδάρη το 1935), αξιωματικός με άριστη ναυτική μόρφωση και κατάρτιση. 
[2] Σκαράκης Ν.: “Πρόσω πάσει δυνάμει” στο “Χρόνια θύελλας και πάθους. Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης”, Μέρος Τρίτο ‘Κυρίαρχος στο Αιγαίο’, σελ. 272- 275, εκδόσεις Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, Αθήνα, 1990. Για τη σοβαρή αρρώστια του ναυάρχου έκανε μνεία και ο Δούσμανης στο ημερολόγιό του, το είδος της οποίας όμως δεν κατονόμασε εκτός τούτου στο ίδιο κείμενο έχουν διατυπωθεί οι φόβοι του, για το ενδεχόμενο έστω και της προσωρινής αντικατάστασης του Κουντουριώτη, σε περίπτωση επιδείνωσης της υγείας του, από τον αμέσως αρχαιότερο αξιωματικό του Στόλου πλοίαρχο Πέτρο Γκίνη (1861-1935), αρχηγό της μοίρας των θωρηκτών, η εμπιστοσύνη προς το πρόσωπο του οποίου αμφισβητήθηκε από μεγάλη μερίδα αξιωματικών εξαιτίας των προηγηθέντων κακών χειρισμών, που του αποδόθηκαν, κατά τη διάρκεια των ναυμαχιών (Δούσμανης Σ.Ι.: “Σοβαρά ασθένεια του Ναυάρχου” στο "Το ημερολόγιο του κυβερνήτου του "Γ. Αβέρωφ" κατά τους πολέμους 1912 - 1913", Μέρος Δεύτερον, σελ. 211 - 212, Αθήναι, 1939 (ανατύπωση "Ελέυθερη Σκέψις", Αθήνα, 2006).
[3] Σταυριανόπουλος Θ.: “Βιογραφικαί σημειώσεις αντιπροσωπευτικών τινών τύπων ιατρών του Π. Ναυτικού, οίτινες διεκρίθησαν διά την επιστημονικήν και πολεμικήν δράσιν και συνετέλεσαν εις την πρόοδον και εξέλιξιν του Υγειονομικού Σώματος (λήμμα ‘Χρήστος Ζουμής’)” στο “Η Υγειονομική Υπηρεσία του Π. Ναυτικού κατά τους απελευθερωτικούς αγώνας του Έθνους (1821- 1965)”, 8ον Κεφάλαιον, σελ. 887- 890, Αθήναι, 1978. Ο γιατρός Χρήστος Ζουμής (1875-1936) πήρε μέρος σε όλους πολέμους (1912-1913, 1917, 1922) επιβαίνων επί πολεμικών πλοίων. Υπήρξε προσωπικός γιατρός του ναυάρχου Κουντουριώτη. Διήλθε την κλίμακα ιεραρχίας του Υγειονομικού Σώματος και διετέλεσε Πρόεδρος της ‘Ανωτάτης Ναυτικής Υγειονομικής Επιτροπής’. Συμμετείχε στο ‘κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου’ στο Ναύσταθμο της Σαλαμίνας το 1909. Μετά την αποστρατεία του εξελέγη βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων, αρχικά στην Εύβοια και αργότερα στην περιοχή των Μεγάρων, ενώ μετά την απομάκρυνσή του από την πολιτική εγκαταστάθηκε στη Σαλαμίνα, όπου άσκησε ανιδιοτελώς την ιατρική μέχρι το θάνατό του. Κηδεύθηκε στον Πειραιά δημοσία δαπάνη.
[4] Σταθάκης Ν.Α.: “Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, 1855- 1935” στο  “Θ/Κ «Γ. Αφέρωφ». Χρονικό του Θωρηκτού της νίκης”, σελ. 41- 57, έκδοση Πολεμικού Ναυτικού, Αθήνα, 1987.
[5] Λαμπίκης Δ.: “1923- 1935” στο “Ο Ναύαρχος Π. Κουντουριώτης”, Κεφάλαιο X, σελ. 264- 265, έκδοσις ‘Πατρίδος’, Αθήναι, 1935.
[6] Περισσότερες λεπτομέρειες για τον τρόπο καθορισμού της αρρώστιας από τον ασθενή, τις σχέσεις γιατρού και αρρώστου καθώς και τις ψυχολογικές του αντιδράσεις απέναντι στην αρρώστια βλέπε στο κεφάλαιο της εξαιρετικής μονογραφίας: Blum R.H.: The patients definition of illness In: The ma-nagement of the doctor-patient relationship, p.p. 1- 28, McGraw-Hill Book Company, Inc., New York, Toronto, London, 1960 καθώς στο ενδιαφέρον κείμενο με φιλοσοφικές προεκτάσεις: Παπανούτσος Ε.: “Ψυχολογία του αρρώστου” στο “Πρακτική φιλοσοφία”, Μέρος Β΄ (‘Μικρές τομές σε μεγάλα ζητήματα’), δεύτερη έκδοση, Ε.Κ. Λάζος, βιβλιοπωλείο ‘Δωδώνη’, σελ. 340- 344, Αθήνα, 1973.
[7] Blum R.H.: ό.π.
[8] Σκαράκης Ν.: ό.π.
[9] Η απώλεια του προσωπικού ρόλου είναι μια από τις κυριότερες θεωρίες, που έχουν αναπτυχθεί προκειμένου να ερμηνευθεί το φαινόμενο της μελαγχολίας, σύμφωνα με την οποία κάθε άνθρωπος καθορίζει για τον εαυτό του ένα βασικό ρόλο, που θα παίξει στη ζωή του∙ σε περίπτωση δυσχέρειας ή αδυναμίας πραγμάτωσης του ρόλου του, τότε αυτός καταλαμβάνεται από μελαγχολία. Περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε στο εμπεριστατωμένο άρθρο: Καβάκας Α.: “Πως δημιουργείται η μελαγχολία και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί”, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.jesuslovesyou.gr/Life/L6.htm.
[10] Λαμπίκης Δ.: ό.π.




Το Περί Αλός προτείνει το βιβλίο:
 

Αριστείδης Γ. Διαμαντής, «Το Υγειονομικό των
Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913 Μέσα από φωτογραφίες & κείμενα εποχής» (Αθήνα: Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, 2014).

 

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2012

ΡΩΣΙΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Β΄ΜΕΡΟΣ


Προσπαθώντας να κατανοήσουμε τη
Ρωσική Ναυτική Στρατηγική

Β’ ΜΕΡΟΣ

Περί Αλός

Του Αντιπλοιάρχου Αθανασίου Δημητρίου ΠΝ

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση»,
τεύχος, 580, σελ. 85, Εκδ. ΥΙΝ/ΓΕΝ, ΜΑΡΤ-ΜΑΪ 2012.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση της «Ν.Ε.»

...Συνέχεια από το Α΄ΜΕΡΟΣ

ΦΩΤΟ: rt.com
 

Η «νέα μορφή» του ρωσικού ΠΝ
Οι πραγματικές προτεραιότητες για το ρωσικό ΠΝ θα πρέπει να αναζητηθούν στις πρόσφατες προσπάθειες μετασχηματισμού των ρωσικών ΕΔ, τον οποίο οι Ρώσοι αποκαλούν «νέα μορφή». Η απόφαση για τη δημιουργία μίας «νέας μορφής» ελήφθη μετά τον πόλεμο στη Γεωργία, τον Αύγουστο του 2008, ο οποίος κατέδειξε ότι οι ρωσικές ΕΔ έχουν αρκετές αδυναμίες [8]. Ο σκοπός της «νέας μορφής» είναι ο μετασχηματισμός των ρωσικών ΕΔ από τη σοβιετικού τύπου τεράστια πολεμική μηχανή η οποία βασιζόταν σε εκατομμύρια εφέδρων για να πολεμήσει, σε μία ευέλικτη επαγγελματική δύναμη ικανή να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που διαμορφώνονται στη σφαίρα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος της σύγχρονης Ρωσίας. Ο ανωτέρω νέος προσανατολισμός δείχνει ότι η ρωσική ηγεσία δεν αναμένει μία ολοκληρωτική σύγκρουση με το ΝΑΤΟ ή την Κίνα (υφίσταται ικανοποιητικής ισχύος πυρηνικό οπλοστάσιο για να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο) αλλά επιθυμεί να έχει την ικανότητα ανταπόκρισης και ενδεχομένως τον πρώτο λόγο σε θερμά επεισόδια που συμβαίνουν στην περιφέρειά της.
Δυστυχώς για το ρωσικό ΠΝ, οι αξιωματικοί του Ναυτικού δεν έχουν βαρύνοντα λόγο στη διαμόρφωση των ανωτέρω εξελίξεων. Σύμφωνα με το Ναύαρχο Βισότσκι, η αποστολή του Ναυτικού δεν πρόκειται να αλλάξει. Προέχει η ικανότητα στρατηγικής αποτροπής μέσω της απειλής χρήσης πυρηνικών όπλων και ακολουθούν η διασφάλιση των ρωσικών συμφερόντων πλησίον των ρωσικών ακτών και η συμμετοχή σε αποστολές υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Σε ό,τι αφορά στη δομή δυνάμεων και στην υποδομή, σύμφωνα με το Ναύαρχο Βισότσκι, αυτή θα περιλαμβάνει SSBNs, επιθετικά Υ/Β πολλαπλών ρόλων, πλοία επιφανείας πολλαπλών ρόλων, συστήματα έρευνας και εντοπισμού, συστήματα διοικήσεως, ελέγχου και επικοινωνιών και τέλος συστήματα ναυτιλίας. Η ανωτέρω δομή και πρόγραμμα εξοπλισμών δείχνει ότι το ρωσικό ΠΝ, πλην της στρατηγικής αποτροπής, επιθυμεί να επιχειρεί αποτελεσματικά στις παρακείμενες με τη Ρωσία θάλασσες και να συμμετέχει σε διεθνείς αποστολές με σκοπό την ασφάλεια των θαλασσίων συγκοινωνιών και την καταστολή παράνομων δραστηριοτήτων στη θάλασσα (π.χ. πειρατεία, λαθρεμπόριο, λαθρομετανάστευση κ.λπ.).



Η ρωσική ναυτική βάση στην Σεβαστούπολη.
ΦΩΤΟ: wikimedia.org

Πέραν των ανωτέρω εξοπλιστικών προγραμμάτων, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ο ρόλος του ρωσικού ΠΝ στην ασφάλεια της χώρας μάλλον υποβαθμίζεται. Σύμφωνα με τη «νέα μορφή», προσφάτως αποφασίσθηκε να υπαχθεί ο Στόλος της Μαύρης Θάλασσας και η Ομάδα Πλοίων της Κασπίας στον Επιχειρησιακό Διοικητή του Βόρειου Καυκάσου, ο οποίος είναι αξιωματικός του ΣΞ!!! Η απόφαση αυτή πιθανώς οφείλεται στην αδυναμία του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας να υποστηρίξει με τα αποβατικά του πλοία εγκαίρως τον ελιγμό των δυνάμεων του ΣΞ που πολεμούσαν τα γεωργιανά στρατεύματα κατά μήκος του ποταμού Ινγκούρι και στο φαράγγι Κοντόρι. Παρομοίως, ο Στόλος του Βορρά και της Βαλτικής θα υπαχθούν στο Διοικητή της περιοχής της Αγίας Πετρούπολης και ο Στόλος του Ειρηνικού θα υπαχθεί στο Στρατιωτικό Διοικητή της Άπω Ανατολής.
Είναι αυτονόητο ότι οι ανωτέρω αλλαγές αντιμετωπίστηκαν με έντονο σκεπτικισμό από τους θιασώτες της πολιτικής των αεροπλανοφόρων και όχι
μόνο. Τον Αύγουστο του 2009, ο τέως Αρχηγός του ρωσικού ΠΝ Ναύαρχος Κουροέντοφ και δύο ακόμα αξιωματικοί έγραψαν μία πολεμική λίβελο στη
Ρωσική Ναυτική Επιθεώρηση με τίτλο «Πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για το ρωσικό ΠΝ».
Στο άρθρο τους καταγγέλλουν ευθέως ότι «η αιτία παρακμής του ρωσικού ΠΝ είναι η κυριαρχία του ΣΞ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων εντός των ρωσικών ΕΔ και η επακόλουθη μείωση της χρηματοδότησης προγραμμάτων του ρωσικού ΠΝ». Επίσης επισημαίνουν ότι κατά τη διάρκεια προεδρίας του Πούτιν, το Ναυτικό έλαβε μόνο 12% με 14% του προϋπολογισμού των ΕΔ, ποσοστό σαφώς μικρότερο από το 30% που ισχυρίστηκαν ο Πούτιν και ο Σέργιος Ιβανόφ. Τέλος, οι συγγραφείς κατηγορούν το κατεστημένο ότι αρνείται να αποδεχθεί την ανεξαρτησία του ρωσικού ΠΝ, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του εν λόγω όπλου.
Οι πρόσφατες ενέργειες του υπουργού Άμυνας, Ανατόλι Σερντιούκοφ, μάλλον έχουν ως σκοπό την απομείωση της ικανότητας του ρωσικού ΠΝ να προωθεί τα συμφέροντά του και να προβάλει το έργο του στα κέντρα λήψεως αποφάσεων στη Μόσχα. Η μεταφορά του ρωσικού ΓΕΝ στην Αγ. Πετρούπολη και η συναφής απομάκρυνσή του από τα τεκταινόμενα στη Μόσχα, αποτελεί κίνηση τόσο συμβολική όσο και πρακτική. Στη ρωσική πολιτική σκηνή, η απομάκρυνση από τη Μόσχα ισοδυναμεί με «εξορία» και παύση εμπλοκής στα πολιτικά δρώμενα. Για το Ναυτικό σίγουρα σημαίνει την περαιτέρω απομάκρυνσή του από τον κύκλο του Πούτιν και του Μεντβέντεφ.
Ελευθερώνει επίσης ακίνητα μεγάλης αξίας στην πανάκριβη Μόσχα, τα οποία το υπουργείο Άμυνας μπορεί να πουλήσει και τέλος δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας στην Αγ. Πετρούπολη, από όπου κατάγονται ο Πούτιν και ο Σερντιούκοφ. Την ίδια μοίρα είχε και το Συνταγματικό Δικαστήριο, μια υπηρεσία με μικρή πολιτική βαρύτητα στη ρωσική πολιτική σκηνή, το οποίο επίσης μεταφέρθηκε στην Αγ. Πετρούπολη.
Η μεταφορά του ρωσικού ΓΕΝ από τη Μόσχα στην Αγ. Πετρούπολη, θα έπρεπε να σηματοδοτήσει την έναρξη ανάπτυξης κατάλληλων υποδομών (π.χ. νέα συστήματα διοικήσεως, ελέγχου και επικοινωνιών, εφεδρικές εγκαταστάσεις που θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση πολέμου κ.λπ.). Ωστόσο, δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα γνωστή κάποια σχετική ενέργεια.

 
Ρωσικό ΠΝ και γεωστρατηγική
Η εξεύρεση επαρκών πόρων και η ιεράρχηση της χρήσης τους αποτελεί ένα δύσκολο πρόβλημα για το ρωσικό ΠΝ. Λόγω της γεωγραφίας της χώρας, το ρωσικό ΠΝ διαθέτει συνολικά τέσσερις Στόλους [9] και μια ομάδα πλοίων [10] σε εντελώς διαφορετικές περιοχές. Οι ανωτέρω δυνάμεις πρακτικά δεν είναι συγκοινωνούντα δοχεία και σε ενδεχόμενη κρίση, είναι δύσκολη η ενίσχυση / μεταφορά δυνάμεων από το ένα θέατρο επιχειρήσεων στο άλλο. Κρίσεις που ενδέχεται να εξελιχθούν σε ένοπλες συγκρούσεις στα σύνορα της σημερινής Ρωσίας είναι πολύ πιθανές κατά τη μετασοβιετική εποχή και τρεις εκ των Στόλων (Βορρά, Μαύρης Θάλασσας και Ειρηνικού) καθώς και η ομάδα πλοίων της Κασπίας βρίσκονται σε τέτοιες περιοχές.
Η πρόσφατη (15/09/10) συμφωνία του Μούνμαρσκ μεταξύ Ρωσίας και Νορβηγίας για διευθέτηση των συνοριακών τους διαφορών στην αμφισβητούμενη θαλάσσια περιοχή του Μπάρεντς και της Αρκτικής [11] ενδεχομένως να ενδυναμώσει την περαιτέρω συνεργασία των δύο χωρών στον Αρκτικό Ωκεανό. Από την άλλη πλευρά, δεν απομειώνει τη στρατηγική σημασία της περιοχής και το συναφές ενδιαφέρον του ρωσικού ΠΝ.
Μία από τις μεγαλύτερες προτεραιότητες του Προέδρου Πούτιν ήταν η δημιουργία σφαίρας επιρροής στα μετασοβιετικά κράτη. Ειδικά η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας έγινε πρόσφατα πεδίο των εμφανών ρωσικών επιδιώξεων στην περιοχή κατά τη διάρκεια του Ρώσο-Γεωργιανού πολέμου το 2008, όπου ο εκεί ρωσικός στόλος είδε πολεμική δράση. Στην ίδια περιοχή, ένταση υπήρξε επίσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας σχετικά με τη χρήση της Ναυτικής Βάσης της Σεβαστουπόλεως, για την οποία το ισχύον καθεστώς έληγε το 2017. Η πρόσφατη όμως συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών για περαιτέρω χρήση της ναυτικής βάσης μέχρι το 2042 με προαίρεση έως το 2047 [12] έλυσε τη διαφορά. Οι Ρώσοι θέλουν να κρατήσουν τις ναυτικές δυνάμεις της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας έξω από τη Μαύρη Θάλασσα. Ο Ναύαρχος Βισότσκι δήλωσε πρόσφατα ότι «τα Πολεμικά Ναυτικά κρατών που δεν έχουν ακτές στη Μαύρη Θάλασσα δεν έχουν θέση μέσα σε αυτή». Επισήμανε επίσης τη ναυτική συνεργασία με την Τουρκία, η οποία προφανώς πάει «χέρι-χέρι» με την ευρύτερή τους συνεργασία, ειδικά στον τομέα της ενέργειας. Σε αντίθεση με την περιοχή της Αρκτικής, στον Εύξεινο Πόντο, η Ρωσία έχει περισσότερες πιθανότητες αποτελεσματικού περιορισμού της δράσεως των ναυτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ, μέσω της συνθήκης του Μοντρέ, η οποία περιορίζει τη διέλευση πολεμικών πλοίων από τα Δαρδανέλια και το Βόσπορο.


Το Ρωσικό Ναυτικό θα προμηθευτεί πλοία τύπου LPD κλάσης «Mistral» από την Γαλλία. ΦΩΤΟ: funkoffizier.files.wordpress.com 

Η ρωσική απόφαση για αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Αμπχαζίας και της Νοτίου Οσετίας τον Αύγουστο του 2008, προδικάζει τη διατήρηση της εντάσεως στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου για αρκετά χρόνια, ίσως για δεκαετίες. Θεωρούμε πιο πιθανή τη χρήση βίας από τη ρωσική πλευρά στον Εύξεινο Πόντο παρά στην Αρκτική, γιατί όπως αποδείχθηκε κατά την πρόσφατη σύγκρουση Γεωργίας - Ρωσίας, το ΝΑΤΟ δεν είναι, προς το παρόν, διατεθειμένο να εμπλακεί σε πολεμικές περιπέτειες προκειμένου να προστατέψει κράτη τα οποία δεν είναι μέλη της Συμμαχίας. Επιπλέον όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω, η ανάπτυξη συμμαχικών ναυτικών δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα περιορίζεται από τη Συνθήκη του Μοντρέ, η οποία δεν επιτρέπει τη διέλευση αεροπλανοφόρων από τα Δαρδανέλια. Οι πρόσφατες αναχαιτίσεις από τη γεωργιανή πλευρά εμπορικών πλοίων που κατευθύνονταν προς την Αμπχαζία και οι απειλές της Αμπχαζίας ότι θα καταστρέψει τα γεωργιανά πλοία που επιδίδονται σε τέτοιες ενέργειες, ανεβάζουν την ένταση στην περιοχή και κάνουν πιθανή νέα εμπλοκή της Ρωσίας.
Είναι συνεπώς αναμενόμενη από τη Ρωσία η επένδυση σε ναυτικές υποδομές και η απόκτηση νέων μονάδων προς ενίσχυση του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Επιπλέον, η γειτονική Κασπία είναι εξίσου σημαντική για την ενεργειακή πολιτική της Ρωσίας, λόγω της εγγύτητας της στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία.

 
Οι διαπραγματεύσεις για τα «MISTRAL»
Το ενδιαφέρον της Ρωσίας για πρόσκτηση ναυτικών μονάδων προερχόμενων από μη εγχώριους κατασκευαστές, έγινε καταρχάς εμφανές κατά την επίσκεψη του Ναυάρχου Βισότσκι τον Οκτώβριο του 2008, στην έκθεση EURONAVAL 2008, στο Παρίσι.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ο Ρώσος Ναύαρχος εκδήλωσε την πρόθεση της Ρωσίας για πρόσκτηση του πλοίου Διοικήσεως και Ελέγχου / Προβολής Ισχύος στην ξηρά τύπου Mistral, της γαλλικής εταιρείας THALES Corp. Μυστικές συνομιλίες με τη γαλλική εταιρεία βρίσκονται σε εξέλιξη προκειμένου να συγκεκριμενοποιηθεί το ακριβές κόστος και η έκταση της μεταφερόμενης τεχνολογίας. Στις 24 Ιουνίου του 2009, ο Ναύαρχος Βισότσκι δήλωσε ότι το ρωσικό ΠΝ ενδέχεται να παραγγείλει πλοία στο εξωτερικό. Αμέσως τα ΜΜΕ άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες ότι η Ρωσία διαπραγματεύεται την κατασκευή αεροπλανοφόρου με γαλλική εταιρεία.
Τέλη Αυγούστου του ιδίου έτους, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μακάροφ επιβεβαίωσε ότι η Ρωσία, όντως διαπραγματεύεται με τη Γαλλία την αγορά ΠΠ τ. «ΜISTRAL» και ελπίζει στην επισύναψη συμβολαίου μέχρι το τέλος του 2009.
Τα πλοία Διοικήσεως και Ελέγχου αμφιβίων επιχειρήσεων τ. «MISTRAL», είναι υπερσύγχρονες πλατφόρμες μήκους 199 μέτρων και εκτοπίσματος 21.300 τόνων. Έχουν πλήρωμα 160 ατόμων και μέγιστη αυτονομία 45 ημερών, ενώ μπορούν να διανύσουν 11.000 ν.μ. με ταχύτητα 15 κόμβων. Είναι μοντέρνας σχεδίασης, πλήρη αυτοματισμών και η σχεδιαστική φιλοσοφία συνδυάζει στο ίδιο σκάφος τις δυνατότητες υποστηρίξεως αποβατικών / αεραποβατικών επιχειρήσεων, δυνατότητα μεταφοράς 450 οπλιτών, δυνατότητα υγειονομικού ρόλου «δύο» [13] και τέλος τη σημαντική δυνατότητα διοικήσεως και ελέγχου ναυτικών επιχειρήσεων και την υποστήριξη του σχετικού επιτελείου εν πλω.
Συνεπώς, ένα πολεμικό πλοίο τ. «ΜISTRAL», αποτελεί μια πλατφόρμα διεξαγωγής αποβατικών επιχειρήσεων, η οποία επιπλέον επιτρέπει στη Ρωσία να μεταφέρει πολιτικά μηνύματα. Είναι γεγονός ότι η εμφάνιση ενός τέτοιου πλοίου, το οποίο μεταφέρει πεζοναύτες, τεθωρακισμένα οχήματα και επιθετικά ή μεταφορικά ελικόπτερα, στις ακτές μιας πιο αδύναμης χώρας όταν αυτή βρίσκεται σε κρίση με τη Ρωσία, θα δημιουργήσει συναισθήματα ανασφάλειας στην αντίπαλη πολιτική ηγεσία. Το σημαντικότερο όμως πλεονέκτημα που προσφέρει μια ναυτική μονάδα τ. «MISTRAL» στη ρωσική πολιτική ηγεσία, είναι κάτι που δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει κατά τον πόλεμο στο Κόσοβο: Τη δυνατότητα αποστολής ηχηρών πολιτικών μηνυμάτων προς το ΝΑΤΟ, όταν αυτό επηρεάζει τα στρατηγικά συμφέροντά της, αλλά και της θέλησης και δυνατότητας της να βοηθήσει τους φίλους της.


Η ρωσική ναυπηγική βιομηχανία
Ο πλέον σημαντικός παράγοντας αυτή τη στιγμή που επηρεάζει το μέλλον του ρωσικού ΠΝ είναι η δυνατότητα της ρωσικής ναυπηγικής αλλά και ευρύτερης βιομηχανίας να υποστηρίξει το ρωσικό στόλο με νέες κατασκευές. Πήρε δέκα χρόνια για το «Αγία Πετρούπολη», το πρώτο Υ/Β τ. «LADA» να φθάσει στο στάδιο των τελικών δοκιμών.


Ο πρώην πρόεδρος Μεντβέντεφ απαθανατίζεται μαζί με το υποβρύχιο SSBN «Yury Dolgorukiy» κλάσης «Borei». ΦΩΤΟ: wikimedia.org

Πήρε επτά χρόνια για να τεθεί σε ενεργό υπηρεσία το πρώτο πλοίο τ. «Steregushchiy». Τόσο αργοί ρυθμοί ακόμα και σε περιόδους ικανοποιητικής χρηματοδότησης από την πλευρά της πολιτείας, καταδεικνύουν την αδυναμία της ρωσικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Αν κρίνουμε από την παραγγελία του πλοίου τ. «MISTRAL», το ρωσικό ΠΝ μάλλον διακατέχεται από τις ίδιες αμφιβολίες.
Η ανάλυση της κατάστασης της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας δεν είναι σκοπός του παρόντος πονήματος. Παρόλ’ αυτά, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι λείπει η ανταγωνιστικότητα και η προσαρμογή στους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας. Όταν η ρωσική ναυπηγική βιομηχανία οφείλει την ύπαρξή της στις παραγγελίες αμυντικού υλικού (αποτελεί τουλάχιστον το 70% των συμβολαίων), είναι προφανές ότι δεν καταβάλλονται σοβαρές προσπάθειες μειώσεως του κόστους παραγωγής και ενισχύσεως της ανταγωνιστικότητας. Μέχρι να ολοκληρωθεί η προσαρμογή της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, εκτιμάται ότι δεν θα δύναται να αποτελεί αξιόπιστο προμηθευτή οπλικών συστημάτων για τις ρωσικές ΕΔ. Η ρωσική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της αμυντικής, υποφέρει από πολλές παθογένειες. Σύμφωνα με το Σεργκέι Κεμέζοφ, γενικό διευθυντή της κρατικής εταιρείας «Rostekhnologii», το 70% των βαρέων βιομηχανικών μηχανημάτων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που χρησιμοποιούνται στις ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες, είναι ηλικίας άνω των 20 ετών. Μόνο 5% των μηχανημάτων είναι κάτω των 5 ετών. «Η αμυντική μας βιομηχανία υποφέρει διότι η Ρωσία έχει μείνει πίσω στην τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών [14]». Η τελευταία παγκόσμια οικονομική κρίση επηρέασε σοβαρά τη βιωσιμότητα της αμυντικής βιομηχανίας: Τον Ιανουάριο του 2009, περίπου το 1/3 των εταιρειών παραγωγής αμυντικού υλικού ήταν στα πρόθυρα χρεοκοπίας [15]. Μετά από πολλά χρόνια συζητήσεων για την κατασκευή Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (UAV: Unmanned Air Vehicle), οι ρωσικές ΕΔ αναγκάστηκαν τελικά να τα παραγγείλουν από το Ισραήλ. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρούμε τη ρωσική αμυντική βιομηχανία «τελειωμένη». Αντιλαμβανόμαστε όμως ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον μία αυτάρκης βιομηχανική δύναμη παραγωγής αμυντικού υλικού. Η εγχώρια αμυντική βιομηχανία, δεν δύναται πλέον να καλύψει τις ανάγκες των ρωσικών ΕΔ και συνεπώς η προμήθεια εξελιγμένων οπλικών συστημάτων εξαρτάται από συμπαραγωγές και εισαγωγές υλικού από
έτερους προμηθευτές. Αυτό φυσικά επηρεάζει την κατασκευή πολύπλοκων οπλικών συστημάτων, όπως είναι τα πλοία επιφανείας και τα Υ/Β και δεσμεύει τη Ρωσία από το να ασκεί ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, αφού εκ των πραγμάτων εξαρτάται για εισαγωγή αμυντικού υλικού από τις κυρίαρχες βιομηχανικές δυνάμεις του πλανήτη.

 
Επίλογος
Κλείνοντας την ανάλυσή μας σχετικά με το ρωσικό ΠΝ, καταλήγουμε ότι οι αδυναμίες της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας και η συνεχής αναθεώρηση των σχεδίων του ρωσικού ΓΕΝ από το αντίστοιχο ΓΕΕΘΑ σχετικά με το μέλλον του ρωσικού ΠΝ, αποτελούν μεν τροχοπέδη εξελίξεων, αλλά δεν αποκλείουν τελικά τη δυνατότητα του ρωσικού ΠΝ να επηρεάζει τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιφέρεια της Ρωσικής Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών. Άλλωστε, ζούμε σε μια δυναμική εποχή που η συμβατική παράθεση των νυν δυνατοτήτων ή αδυναμιών δεν προδικάζει με σιγουριά τις μελλοντικές εξελίξεις. Η ταχέως και δυναμικά εξελισσόμενη διεθνής σκηνή, είναι δυνατό να ευνοήσει πιο αδύναμους δρώντες και να παραλύσει άλλους δυνατότερους. Συναφώς, αν και το ρωσικό ΠΝ εκτιμάται ότι, προς το παρόν, δεν πρόκειται να παίξει ηγετικό ρόλο σε παγκόσμια κλίμακα, εντούτοις έχει την ικανότητα να επηρεάσει κατά ικανοποιητικό τρόπο τις εξελίξεις στην περιφέρεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας και να εξασκήσει δυναμική επιρροή σε ασθενέστερα κράτη.
http://perialos.blogspot.gr/2012/10/blog-post_25.html
 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

8 Η εν λόγω φράση δεν έχει σκοπό να μειώσει την αποτελεσματικότητα των ρωσικών ΕΔ. Είναι πραγματικότητα και ισχύει για όλες τις ΕΔ, ότι η αληθινή τους αποτελεσματικότητα αποδεικνύεται κατά τη διάρκεια πραγματικών επιχειρήσεων από όπου εξάγονται χρήσιμα επιχειρησιακά διδάγματα.
9 Αρκτικής, Βαλτικής, Εύξεινου Πόντους και Ειρηνικού.
10 Κασπία.
11 “Norway and Russia sign marittime delimination agreement”, www.barentsobserver.com , τελευταία πρόσβαση 30/09/2010.
12 “Russian expert: Russian fleet in Sevastopol is worth more than money”,
http://en.trend.az/print/1691562.html , τελευταία πρόσβαση 30/09/2010.
13 Τα πλοία διαθέτουν νοσοκομειακό χώρο 750 τ.μ., δύο χειρουργεία και 69 κρεβάτια. Εάν χρειαστεί και άλλος χώρος παροχής υγειονομικής περίθαλψης, το υπόστεγο ελικοπτέρων είναι δυνατό να μετατραπεί σε διαμερισματοποιημένο νοσοκομειακό χώρο εκστρατείας.
14 Vadim Solovyev, “Mashinostroiteli priobreli lobbistov,” NVO, May 18, 2007.
15 Oksama Novozhenina, Aleksei Topalov, “Rossiyskiye tekhnologii zayma,” gazeta.ru, 25 February 2009, http://gazeta.ru/business/2009/02/25/2948851.shtml, πρόσβαση 25/2/09.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Πέραν των ανωτέρω σημειώσεων, η εν λόγω μελέτη βασίστηκε στις προσωπικές σημειώσεις του συγγραφέα κατά τις παραδόσεις του μαθήματος «Russian Politics» από τον καθηγητή Mikail Tsypkin στο πλαίσιο παρακολουθήσεως του κύκλου σπουδών National Security Affairs – Russia, Central Asia στο Naval Postgraduate School, Monterey, το Ακαδημαϊκό έτος 2008.
 
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...